Morgunblaðið - 21.04.2006, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 21. APRÍL 2006 21
UMRÆÐAN
ERTU BURÐAR-
DÝR FYRIR
UNGLINGINN?
KAUPUM EKKI ÁFENGI
FYRIR FÓLK UNDIR
LÖGALDRI.
H
á
g
æ
ð
a
fra
m
le
ið
sla
A
ll
ta
f
ó
d
ýr
ir
GÓÐ HEILSA
GULLI BETRI
Acidophilus
FRÁ
Fyrir meltingu og maga
Sterkur acidophilus
APÓTEK OG HEILSUBÚÐIR
www.nowfoods.com
REYNSLAN sýnir að endalaust
má deila um hvað beri að skatt-
leggja og hvað skuli vera und-
anþegið skatti svo ekki
sé minnst á hve
skattprósentan skuli
vera há. Það sem ein-
um þykir sanngjarnt
og eðlilegt að sé skatt-
skylt gæti öðrum fund-
ist að ætti að vera með
öllu skattfrjálst o.s.frv.
Skoðanaskipti um
skattkerfið eru nauð-
synleg því með því að
heyra sem flest sjón-
armið aukast líkurnar
á að það takist að
hanna sanngjarnt,
sveigjanlegt og virkt skattkerfi. Þeir
þættir sem ekki síst eru umdeildir í
þessu sambandi eru þeir sem snúa
að heilbrigðismálum.
Eins og löggjöfin er í dag teljast
styrkir, þar með taldir styrkir úr
sjúkrasjóðum stéttarfélaga, til
tekna. Þegar fólk sækir um þessa
styrki, hvort sem það eru lágar upp-
hæðir t.d. vegna gleraugnakaupa
eða háar upphæðir vegna mikils út-
lagðs lækniskostnaðar, er allsendis
óvíst að allir umsækjendur viti að
þessar upphæðir eru skattskyldar.
Í Kastljósi Sjónvarpsins þriðju-
dagskvöldið 14. mars var rætt við
Árna Heimi Jónsson en hann
greindist með krabbamein fyrir
rúmu ári. Hann eins og margir aðrir
sem reiða þurfa fram mikið fé vegna
rannsókna- og lyfjakostnaðar sótti
um styrk í sjúkrasjóði
síns stéttarfélags. Af
þeirri upphæð bar hon-
um að greiða 36%
skatt. Mörgum varð
illa við að heyra frá-
sögn Árna og finnast
sem svo að ekki gangi
að ríkissjóður afli
tekna með skattlagn-
ingu sem þessari. Rík-
isskattstjóri hefur stað-
fest að það sé að vísu
hægt að sækja um
undanþágu frá skatt-
greiðslum af sjúkra-
styrkjum. Sú undanþága geti þó
aldrei leitt til niðurfellingar heldur
frekar til einhvers konar ívilnunar
vegna útlagðs kostnaðar. Slík ívilnun
fæst þó einungis ef viðkomandi get-
ur sýnt fram á verulega tekjuskerð-
ingu vegna veikinda sinna.
Af þessu að dæma er vel hægt að
ímynda sér að umsóknarferlið um
undanþágu frá þessari tilteknu
skattgreiðslu geti bæði verið flókið
og langsótt.
Sjúkra- og styrktarsjóðir stétt-
arfélaganna eru ekki síst tilkomnir
til að létta undir með þeim félögum
sínum sem verða fyrir alvarlegum
áföllum í lífinu. Úr sjúkrasjóðum
hefur einnig verið hægt að sækja
um styrki vegna kostnaðar á þjón-
ustu sem ekki er styrkt eða nið-
urgreidd af almannatryggingakerf-
inu.
Allir geta verið sammála um að
nauðsynlegt er að styrkveitingar
hafi skýran ramma svo koma megi í
veg fyrir hugsanlega misnotkun. Við
samningu hverslags laga og reglu-
gerða sem lúta að heilsu einstak-
lingsins ber þeim sem axla þá
ábyrgð hverju sinni þó ætíð að gæta
þess að mannlegi þátturinn sé hafð-
ur að leiðarljósi. Það hlýtur að vera
gert með því að ímynda sér hvernig
lögin komi til með að reynast í hin-
um ólíku aðstæðum þar sem til-
teknum lögum er ætlað að virka. Að
sjálfsögðu er ekki hægt að sjá allt
fyrir. Þess vegna er nauðsynlegt að
lög og þá sérstaklega sá hluti
skattalaganna sem hér um ræðir feli
í sér ákveðinn sveigjanleika. Slíkur
sveigjanleiki væri m.a. í formi
ákvæða sem gefa kost á undantekn-
ingu frá meginreglu og að mögulegt
sé einnig að meta mál út frá hverj-
um og einum einstaklingi.
Hvort allir styrkir úr sjúkrasjóði
skuli skattfrjálsir skal hér látið
liggja milli hluta. Það getur vissu-
lega verið flókið að finna út hvar
draga skuli mörkin. Í slíkri vinnu
felst ákveðin áskorun og niðurstaðan
mun ekkert endilega falla öllum í
geð. Ein útfærslan gæti t.d. verið
með þeim hætti að sé um að ræða
ólæknandi eða lífshættulega sjúk-
dóma skuli styrkir vera skattfrjálsir
enda sé um að ræða endurgreiðslu
útlagðs kostnaðar vegna veikind-
anna.
Það er einmitt reynslusaga eins
og sú sem Árni Heimir rakti í Kast-
ljósinu sem vekur almenning til vit-
undar um agnúa og galla sem þessa.
Það er ekki einungis hagur okkar
allra að lagfæra þetta heldur ekki
síst siðferðisleg skylda okkar.
Mannlegi þátturinn
í skattalögunum
Kolbrún Baldursdóttir fjallar
um skattlagningu styrkja úr
sjúkrasjóðum vegna lífs-
hættulegra sjúkdóma
’Það er einmitt reynslu-saga eins og sú sem Árni
Heimir rakti í Kastljós-
inu sem vekur almenning
til vitundar um agnúa og
galla sem þessa.‘
Kolbrún Baldursdóttir
Höfundur er sálfræðingur.
ÞAÐ ER ekki ofsögum sagt að
Sjálfstæðisflokkurinn hafi slegið
öll fyrri met í skatt-
lagningu. Það eru
staðreyndir að út-
gjöld ríkisins hafa
vaxið gífurlega á síð-
ustu 10 árum en út-
gjöld ríkisins nú eru
a.m.k. 120 milljörðum
króna hærri árlega á
föstu verðlagi en þau
voru fyrir áratug.
Útgjöldin voru 210
milljarðar árið 1995
en þau eru áætluð
verða yfir 330 millj-
arðar á þessu ári en
upphæðirnar eru á
sama verðlagi.
Frjálslyndi flokk-
urinn hefur varað við
þessari útgjaldagleði,
sérstaklega í ljósi
þess að ríkisstjórn
Sjálfstæðis- og
Framsóknarflokks
hefur í síauknum
mæli aflað tekna með
því að seilast ofan í
vasa þeirra tekju-
lágu, aldraðra og ör-
yrkja.
Í allri þessari
skattlagningargleði
sést Sjálfstæðisflokkurinn ekki
fyrir. Hann leggur m.a.s. virð-
isaukaskatt á eldsneytiskaup
Landhelgisgæslunnar sem engin
haldbær rök eru fyrir. „Af því að
þetta hefur verið svona“ heldur
ekki vatni sem rök fyrir skattlagn-
ingunni sem, vel að merkja, skilar
ekki krónu í ríkiskassann, þvert á
móti. Landhelgisgæslan borgar
ekki virðisaukaskattinn af elds-
neytiskaupunum hér af því að hún
hefur flutt viðskipti sín annað. All-
ir sjá að það vinnur ekki með fjár-
málum íslenska ríkisins þegar við-
skiptavinir þess hætta að vera það
og fara að beina viðskiptum sínum
annað. Hlutskipti Landhelgisgæsl-
unnar er allt annað og verra en
t.d. sendiráða þjóðarinnar þegar
kemur að fjárveitingum hins op-
inbera. Landhelgisgæslan býr ein-
hverra hluta vegna við viðvarandi
fjárskort sem hefur leitt til þess
að stjórnendur hafa leitað allra
leiða til þess að ná
fram sparnaði, m.a.
við kaup á olíu á varð-
skipin, og sigla þess
vegna til Færeyja til
að kaupa ódýrari olíu.
Sparnaður Gæsl-
unnar felst ekki í því
að verðið á olíunni sé
lægra í Færeyjum en
á Íslandi þar sem það
liggur fyrir að verðið
er nánast það sama. Í
hverju felst þá sparn-
aðurinn? Hann felst í
því að ef Landhelg-
isgæslan kaupir olíuna
í Færeyjum losnar
hún við að greiða virð-
isaukaskatt til ís-
lenska ríkisins. Það er
greiðsla úr einum vasa
ríkisins í annan.
Fyrir nokkru vakti
ég máls á því við fjár-
málaráðherra Sjálf-
stæðisflokksins hvort
ekki væri ráð að af-
nema þessa vitlaus-
ustu skattlagningu
sem sögur fara af.
Hún er afar heimsku-
leg þar sem ekki ein
króna af virðisaukaskattinum inn-
heimtist heldur verður hún til
þess að viðskipti með olíu fara úr
landi. Ekki hefur enn komið til
greina að mati fjármálaráðherra
að afnema skattinn þó svo að hann
innheimtist ekki – og það á að
heita að það sé vegna þess að þá
væri ríkisstofnunum mismunað.
Mín skoðun er sú að það sé orð-
ið löngu tímabært að hið forn-
kveðna verði haft í heiðri – að
skynsemin ráði í þessu efni og að
eitthvert ímyndað jafnræði rík-
isstofnana verði ekki til þess að ís-
lensk fyrirtæki verði af við-
skiptum.
Vitlausasta skattlagn-
ing sem sögur fara af
Sigurjón Þórðarson fjallar
um sparnað, sem hann telur
á misskilningi byggðan
Sigurjón Þórðarson
’Sparnaðurinnfelst í því að ef
Landhelg-
isgæslan kaupir
olíuna í Fær-
eyjum losnar
hún við að greiða
virðisaukaskatt
til íslenska rík-
isins.‘
Höfundur er alþingismaður.