Morgunblaðið - 21.04.2006, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 21. APRÍL 2006 39
MINNINGAR
var rigning og þungbúið sagði hún
alltaf að það væri að fara að stytta
upp. Hún hafði eld í hjarta og sólar-
sýn fram á hinsta dag. Hún bjó yfir fá-
gætum innri styrk og kynni okkar af
henni hafa veitt okkur öllum ómetan-
lega blessun. Bænirnar okkar eru all-
ar henni að þakka.
Blessuð sé minnig elsku ömmu.
Fyrir hönd nokkurra frænkna og
systra úr barnabarnahópnum stóra,
Halla Kjartansdóttir.
Ég hringi dyrabjöllunni á Berg-
staðastrætinu. Léttstígt, ört fótatakið
færist nær, dyrnar opnast svo og
faðmurinn, brosið breitt og bjart:
„Hjartadrottning,“ segir hún og á
þeirri stundu er ég hennar algerlega,
sú eina sem máli skiptir, á óskipta ást-
úð hennar, – þótt hún eigi tæplega
hundrað afkomendur. Því meiri ástúð
sem hún lét í té þeim mun meiri átti
hún til að gefa áfram. Þetta er amma,
tilhlökkunin, gleðin og kærleikurinn.
Ég sit í fanginu á henni á Tómasar-
haganum. Hún er í upphlut. Ég fæ að
þræða með silfurnálinni á upphlut-
num inn og út um lykkjurnar. Þetta
er mikil nákvæmnisvinna og krefst
einbeitingar, best að gera sem flesta
rembihnúta … það er svo gott að fá að
sitja í fanginu á ömmu og dunda sér.
Seinna heyri ég hana segja hlæjandi
frá því hvað hún var lengi að losa um
þessa handavinnu mína, en samt
mátti ég það líka næst. Þolinmæðin,
umburðarlyndið.
Ég er komin út í heim. Það er sama
hvar ég er niðurkomin, eitt get ég
reitt mig á. Afmælisgjöf ömmu kemur
í tæka tíð, bróderaður dúkur eða
heklaður á örsmáa heklunál, listilega
gert. Ég sé fyrir mér fínlegu og smáu
hendurnar hennar, með örmjóa gift-
ingarhringnum, þau afi áttu samleið í
80 ár. Hún man alla afmælisdaga, og
öllu er komið í verk á réttum tíma án
asa. Yfirvegun, yfirsýn.
Stóra borðstofuborðið svo fallega
dekkað. Það er aldrei að vita hvað það
koma margir í mat í stórri fjölskyldu
þar sem afi og amma eru miðsvæðis.
Alltaf er nóg handa öllum, allt borið
fram í fallegum skálum og skreytt,
handþurrkurnar fallega brotnar. Há-
tíð, gleði, reisn.
Vandamálin eru ekki til. Stiginn er
svo heppilegur, innbyggð líkamsþjálf-
un. Milt og fagurt úti, – þótt aðrir
kvarti. Höfuðverkurinn … fer nú
bráðum að batna. Hægt að hlæja svo
innilega og fitja upp á nefið í gleðinni
yfir litlu perlum lífsins. Jákvæðnin.
Ég sit uppi á sviði í Háskólabíói. Afi
og amma koma inn, amma í upphlut
og í möttli. Það geislar af henni gæsk-
an, mildin, góðmennskan. „Þarna er
amma mín,“ segi ég við sessunaut
minn. „Þetta er ekki bara amma þín,
þetta er amma allra landsmanna,“
segir hún. Það var einmitt þannig sem
það var.
Svava Bernharðsdóttir.
Senn vorar og í tærri morgunbirtu
dymbilviku sem ber með sér þá árstíð
er amma unni mest lést hún á heimili
dóttur sinnar í Skálholti umvafin allri
þeirri blíðu og umhyggju sem hún
hafði notið svo ríkulega hjá Rann-
veigu frænku síðustu árin.
Söknuður okkar og tregi er jafn-
framt fullur þakklætis fyrir að þau afi
hafi fengið að eiga hvort annað og
eiga þetta ríka líf saman í full áttatíu
ár og við fengið að njóta þess með
þeim, hvert og eitt okkar og öll sam-
an. Það er lán, það er gæfa, þetta
samhengi sem við fæddumst inn í og
höfum notið.
Gæfa, náð, kyrrð. Þessi orð koma
upp í hugann og hendurnar hennar
fínlegu og fallegu sem báru með sér
leikandi létta vinnusemi, næmi og
fegurð sem hún gæddi allt sem hún
gerði.
Þegar dáðst var að höndunum
hennar sagði hún frá því hvað allt hafi
leikið í höndunum á föður hennar og
þannig var samhengið, allir þessir
eiginleikar sem við erum gædd og
berum með okkur er arfur sem við er-
um svo lánsöm að fá að bera áfram.
Aldrei vildi hún gera nokkuð úr
verkum sínum, þau vann hún í hljóði,
af hógværð. Þannig saumaði og bald-
ýraði amma fjölda íslenskra búninga,
þar með talið skautbúninga, og vildi
sem minnst gera úr því að þetta hefði
verið mikil vinna. Ánægjan var verkið
allt. Þá minntist hún aldrei á það að
hún hafði vélritað doktorsritgerð Ein-
ars Ólafs Sveinssonar, frænda síns,
um Njálu þegar hún var ung, sem hef-
ur vísast ekki verið neitt áhlaupaverk.
Þegar við skoðum handavinnuna sem
hún vann barnung og framúrskarandi
einkunnabækur hennar frá Kvenna-
skólanum fyllumst við virðingu fyrir
fjölbreyttum hæfileikum og ríkum
gáfum.
Bernskuminningar okkar eru sam-
ofnar þeirri gæfu sem við nutum að
hafa búið bæði um lengri tíma og
skemmri hjá ömmu og afa. Við syst-
urnar lokanámsár föður okkar í guð-
fræðideildinni og við systkinin síðar
þegar við fluttum til Reykjavíkur. Þá
er ótalin öll skemmri dvöl þegar
skroppið var í bæinn vestan af Snæ-
fellsnesi. Unglinginn sem kvatt hafði
bernskuheimilið fyrir vestan á undan
hinum vakti hún hvern morgun með
kossum og blíðum strokum og yngri
systkinin einnig síðar sama haust og
mikið var gott að fá að hefja nýjan
dag með þessu móti, með ömmu.
Heimili ömmu var gestkvæmt og
hafði hún í mörg horn að líta og fylgd-
um við systur henni litlar hvert fótmál
og ávallt hafði hún tíma fyrir okkur,
sama hvern bar að garði og hverra er-
inda, enda stóð nafna hennar lítil
lengi í þeirri trú að hún héti frú Magn-
ea.
Undurgott var að vera hjá ömmu.
Sökkva sér ofan í vinnuna yfir teikn-
ingum og hún með handavinnuna sína
í gagnsærri kyrrð bjartra bernsku-
daga í bláu stofunni á Bergstaða-
stræti og þannig seytlaði nánd hins
óséða inn í vitundina.
Hún kenndi okkur að sjá fegurðina
í hinu smáa og fíngerða og hinu sem
ekki sést en er til staðar þegar verk er
vel unnið og af næmi.
Hún kenndi hvernig maður skynjar
og skilur málverk, þar sem við sátum
undir dimmgráu regnvotu hrauni
Kjarvals í stóru stofunni sem hægt
var að sökkva inn í löngum stundum.
Hún sagði það fela í sér ásýnd Ís-
lands.
Löngu seinna búsett erlendis feng-
um við að njóta umhyggju hennar og
listfengis bréfleiðis árum saman.
Ljóðrænar lýsingar hennar á fegurð
náttúrunnar, birtu- og blæbrigðarík-
ar frásagnir af lífinu „heima“ og hög-
um allra hinna, dýrmætar perlur.
Umhyggju sinni fyrir okkur fann
hún farveg á sinn hljóðláta hátt og
signdi yfir lífshamingju okkar með
hvítum hekluðum rúmteppum,
vögguteppum barnabarnabarnanna,
skírnarkjólum, hekluðum eldhús-
gardínum á fyrsta heimilið. Og hún
kom færandi hendi, útsaumsverki,
hvítt á hvítt vegna hvítu verkanna á
fyrstu einkasýningunni. Örsmá spor í
fíngerðan hörinn. Eitt verka hennar,
María með Jesúbarn á armi sem við
svo mörg eigum í ýmsum litbrigðum,
saumaði hún margoft utan um hand-
skrifaðar ræðubækur föður okkar,
nýja, þegar fíngerður hörinn gaf sig
af notkun.
Lífssýn ömmu og einföld heilræði
koma oft upp í hugann, sögð þýðum
rómi sem eltist ekki þrátt fyrir árin
hennar öll. Það hefur reynst vel að
hafa þau að leiðarljósi. Og sterka
nærveru hafði amma með alltumlykj-
andi blíðu og mýkt, eins og að sökkva
inn í heim takmarkalausrar elsku og í
því fólst allt það öryggi og trú á hið
góða, að ekkert illt gæti nokkru sinni
sest að, því að kærleikur ömmu og hlý
nærvera bægði öllu frá, allri vá. En
það var ekki síður það öryggi sem
fólst í því að finna þá gleði sem hún
sýndi svo innilega að við gæfum henni
með því einu að vera til, að vera börn-
in hennar, „barnið mitt“.
Það er gæfan mesta að vera elsk-
aður án allra skilyrða. Og að fá að
finna það ávallt. Þegar barnabarna-
börnin bættust við fengu þau að njóta
þess með okkur, enda undurgott að
koma til langömmu og langafa og
vera fagnað hjartanlega í hvert ein-
asta sinn. Litlar „hjartakonur“ og
„engilbörn“ áttu vísa skemmtilega
heimsókn í algleymi leiksins og allan
heimsins tíma fyrir þau sem gerðu
hverja heimsókn lítið ævintýri. Þann-
ig hændust þau stór og smá að henni.
„Það er engill í húsi þar sem er barn.
Hver gæti sagt eða gert nokkuð illt
þar sem er barn,“ sagði hún og strauk
mjúku höfði nýfædds barns, dáðist að
undri lítilla fingra og „skaftfellska
hnakkanum“. „Þetta höfuð þekki ég,“
sagði hún þá og fyllti mann um leið
þakklæti fyrir að fá að bera fram eitt-
hvað af hennar arfi.
Hún amma var fyrirmynd að feg-
urðinni sem felst í því að lifa í ást, trú
og að gefa svo ríkulega af kærleika
sínum. Við kveðjum hana í djúpu
þakklæti fyrir að hafa fengið að njóta
þess alla tíð. Guð blessi minningu
hennar.
Harpa Árnadóttir,
Magnea Árnadóttir,
Garðar Árnason.
Stundum þegar Íslendingar eru
spurðir hvort þeir séu trúaðir svara
þeir því til að þeir hafi sína
„barnatrú“. Það má lesa margt í þetta
svar en ein hugsanleg leið er að Ís-
lendingar líta svo á að trúarlíf þeirra
tengist ákveðnu æviskeiði vegna þess
að þeir rækta ekki trú sína sem full-
orðnir. En ef það er einhver sem
rækti sína trú þá var það amma mín
og nafna, Magnea Þorkelsdóttir. Sem
barn hlaut hún trúarlegt uppeldi.
Þann grunn sem hún hlaut þróaði hún
og útfærði á margbrotinn hátt allt sitt
líf. Ég efast um að til sé Íslendingur
sem kunni jafnmikið af bænum og fór
jafn oft með þær og hún amma. Þetta
mótaði hana og markaði þá braut sem
hún fylgdi. Hún naut þess að vera til –
að vera hluti af sköpunarverki Guðs.
Þetta var ekki til hátíðarbrigða held-
ur tengdist það hversdagleikanum og
allt sem hún tók sér fyrir hendur.
Þessi einlæga trú gerði ömmu þar af
leiðandi svo jákvæða og bjartsýna.
Hún var fundvís á gæði og mat hlut-
ina á verðleikum þess. Fyrir henni
var veðrið t.d. alltaf gott, allur matur
bragðgóður og allar prédikanir frá-
bærar. Hún var þó ekki blind á veru-
leikann heldur þakklát fyrir það sem
hún hafði, þakklát Guði fyrir þessa
miklu gjöf. Þeir sem kynntust henni
fundu djúpa hlýju og kærleik enda
var sú ástúð tengd Honum og fyrir
Hann. Líf hennar var guðsþjónusta
og hún var, á sinn hógværa og fallega
hátt, verkfæri Hans.
Magnús Þorkell
Bernharðsson.
Elsku amma mín, þá ertu farin, þín
er sárt saknað en á sama tíma þakka
ég fyrir allar góðu stundirnar sem ég
átti með þér. Þegar ég hugsa til þín þá
streyma fram ótal minningar, minn-
ingar sem eiga það allar sameiginlegt
að vera mjög fallegar og góðar minn-
ingar. Þetta eru minningar frá því að
ég var lítill gutti að spila olsen olsen
með þér á Bergstaðastrætinu og ég
vann alltaf, eða þegar ég hafði talið
allar myndirnar þínar á veggnum og
þá voru þær 64, eða þegar þú sast á
rúmstokknum hjá mér og last með
mér bænirnar fyrir svefninn, eða svo
þegar ég fór að koma með litlu gutt-
ana mína í heimsókn til þín, fyrst Ein-
ar, svo Eggert Árna og núna síðast
nafna þinn Magnús Þorkel … og
núna ertu farin.
Elsku amma mín, takk fyrir allar
fallegu minningarnar sem ég á um
þig, fallegar minningar sem munu
aldrei gleymast.
Í náðarnafni þínu, nú vil ég sofna, Jesús.
Bið ég í brjósti mínu, blessaður hvíli Jesús.
Sveipi svo í klæðum síns réttlætis, Jesús,
að á himnahæðum hjá þér lendi, Jesús.
Mér í mótgangsmæðum miskunna, góði Jesús.
Dreyra úr dýrstu æðum, dreif þú á mig, Jesús.
(Hallgr. Pét.)
Sigurbjörn Einarsson.
„Minningarnar eru svo margar, og
þær eru allar góðar.“
Þetta sagði hún amma og horfði á
myndirnar sem þekja veggina í her-
berginu hennar. Myndirnar af börn-
unum, barnabörnunum og barna-
barnabörnunum. Hún hafði verið að
segja mér sögur. Sögur af fólkinu á
myndunum, sumar frá því í gamla
daga, aðrar nýrri. Allt voru þetta góð-
ar sögur. Svona var hún amma. Hún
gat alltaf dregið það góða fram í öllu
og munað það. Hún hafði svo hlýja
nærveru og það var alltaf gott að vera
hjá henni, spjalla, sauma eða skoða
myndir. „Minningarnar eru svo
margar, og þær eru allar góðar.“
Fleiri orð þarf ekki að segja um
ömmu. Minningarnar um hana eru
margar og þær eru allar góðar.
Guð geymi þig, elsku amma.
Guðný Einarsdóttir.
Elsku amma. Núna ertu farin frá
okkur. Ég man þegar ég fékk að gista
hjá ömmu og afa þegar ég var lítil og
amma fór með bænirnar með mér á
kvöldin. Allar þessar bænir sem hún
hafði farið með á hverju einasta kvöldi
með öllum börnunum sínum, ömmu-
börnunum og jafnvel langömmubörn-
unum. Það var svo þægilegt að liggja í
rúminu með lokuð augun og hlusta á
þessa rólegu rödd og sofna svo í al-
gjörum friði. Á dívaninum uppi í her-
berginu hennar á Reynigrundinni
umkringd öllum ljósmyndunum. Allt-
af var hún með myndavélina á lofti og
tók mynd af okkur í hvert skipti sem
við heimsóttum hana. Það sást ekki í
veggina í herberginu hennar fyrir
myndum, gömlum og nýjum, sem hún
hengdi upp til að hafa fólkið sitt í
kringum sig, alltaf. Hún var svo hlý
og góð hún amma. Átti alltaf múffins í
boxi og hersheys-kossa inni í skáp,
dótið í pokanum með gömlu dúkkun-
um og bílnum sem skrölti í sem ég lék
mér með á gólfinu þegar ég var lítil og
seinna kenndi hún mér að leggja
kapla og að sauma. Hún sagði ekki
margt en hún var alltaf brosandi og
alltaf svo sæt. Með síðu flétturnar sín-
ar sem voru svo dýrmætar. Eins og
gull í mínum augum. Hún var eina
gamla konan sem ég vissi um sem var
með sítt hár og ég var ekki orðin göm-
ul sjálf þegar ég ákvað að þannig ætl-
aði ég líka að vera. Alltaf með sítt hár,
eins og amma. Það eru svo margar
minningar sem koma upp í hugann.
Sú dýrmætasta er þó líklega þegar ég
var með henni í Skálholti helgina sem
hann Bjössi var jarðaður. Við vorum
þar í góðu yfirlæti hjá Benna og nut-
um þess að sitja saman og lesa, sauma
og spjalla. Það var alltaf svo þægilegt
að vera í kringum hana ömmu. Alltaf
svo mikil ró og manni leið svo vel. Það
verður skrítið að koma í Reynigrund-
ina og finna hana ekki uppi í herberg-
inu sínu. En nú er hún komin á betri
stað og þar líður henni vel. Hvíldu í
friði, elsku amma.
Þín nafna
Magnea Einarsdóttir.
,,Að eilífu.“
Svo endar bænin: Faðir vor. Bæn-
ina, sem Jesús kenndi lærisveinum
sínum og reynst hefur bæn allra
bæna ítrekum við í heild sinni með
Amen, er merkir, sannlega megi svo
verða. En hvað þýðir þetta: Að eilífu?
Svarið er að finna hjá þeim, er
stóðu Jesú næst og þekktu hann best.
Þá lesum við orðin, sem einn þeirra
vitnar til í guðspjallinu, er Kristur
sagði stuttu fyrir burtför sína: ,,En
það er hið eilífa líf að þeir þekkja þig,
hinn eina sanna Guð og þann sem þú
sendir Jesú Krist.“ (Jh. 17.3)
Magnea Þorkelsdóttir biskupsfrú
átti þessa þekkingu og trú. Það sést
best af orðum hennar og gjörðum.
Hér á það við sem postulinn sagði:
,,Verið með sama hugarfari sem
Kristur Jesús var.“ (Fil. 2.5.)
Mér er í minni atvik í Akureyrar-
kirkju, er þau hjónin Magnea og Sig-
urbjörn voru þar, þegar hann sem oft-
ar var að sinna þar biskupsstörfum.
Þá var það af einhverju gefnu til-
efni sem ég heyrði að hún sagði:
,,Maður lítur ekki á klukku í kirkju.“
Ástæðan fyrir þessari merkilegu
ábendingu er augljós. Kirkja þýðir
upphaflega, þeir sem eru Drottins. Í
kirkjunni dveljum við því ekki aðeins
stund úr degi heldur fyrst og fremst
,,að eilífu“, í hinu eilífa lífi. Og þannig
rækti frú Magnea störf móðurinnar.
Í enskum málshætti segir að sú
hönd er ruggar vöggunni stjórni
framvindu lífsins.
Hvernig þau Magnea og Sigur-
björn gerðu það, sýna börnin þeirra
sem best má verða.
Frú Magnea átti sérstaklega blítt
og ljúflegt skapferli sem og einkennd-
ist af staðfestu og sterkum persónu-
leika.
Frú Magnea var mikilhæf kona í
orðsins fyllstu merkingu. Ávallt var
hún að sinna verkefnum sínum.
Hannyrðir hennar bera vott um mikla
iðni, smekkvísi og listfengi. Henni var
áskapað það heilræði sem Hallgrímur
minnti á er hann kvað:
Víst ávallt þeim vana halt:
Vinna, lesa, iðja;
umfram allt þú ætíð skalt
elska Guð og biðja.
Þegar komið er að hinstu þakkar-
og kveðjustund er okkur hjónunum
efst í huga að þakka frú Magneu og
dr. Sigurbirni fyrir hve vel þau tóku á
móti okkur í embættið sem þau voru
að hverfa frá.
Umhyggja þeirra fyrir okkur á alla
lund og vinátta þeirra í okkar garð og
fjölskyldunnar gleymist ekki.
Þar sem tvö af börnum okkar eru
stödd erlendis, Sólveig, dóttir okkar,
félagsráðgjafi þar eystra, og Pétur
guðfræðiprófessor, sonur okkar, flytj-
um við sérstaka kveðju frá þeim.
Söknuðurinn er alltaf sár, jafnvel
þótt hann komi eins og hér svo blítt
sem hugsast gat, þegar ekkert var
annað að gera en að kveðja og fá að
fara á vit hins eilífa.
Hér kemur þá að Drottni Jesú sem
allt er mögulegt, jafnvel að breyta
söknuðinum.
Þannig varð það sem Kristur sagði
við upphaf Fjallræðunnar: Sælir eru
sorgbitnir því að þeir munu huggaðir
verða. (Mt. 5.4)
Með þeim orðum sendum við dr.
Sigurbirni Einarssyni biskupi, börn-
um þeirra og fjölskyldunni allri inni-
legustu samúðarkveðju og vitum að
það megum við og gera í nafni kirkj-
unnar og íslensku þjóðarinnar.
Sólveig Ásgeirsdóttir og
Pétur Sigurgeirsson.
„Fyllist þekkingu á vilja hans með
alls konar speki og andlegum skiln-
ingi, svo að þér hegðið yður eins og
Drottni er samboðið, honum til þókn-
unar á allan hátt, og fáið borið ávöxt í
öllu góðu verki og vaxið að þekkingu á
Guði; fyllist þolgæði í hvívetna og um-
burðarlyndi og getið með gleði þakk-
að föðurnum, sem hefir gjört yður
hæfa til að fá hlutdeild í arfleifð heil-
agra í ljósinu.“ (Kól. 1.)
Á mánudaginn í dymbilviku fréttist
hér á Skálholtsstað að frú Magnea
Þorkelsdóttir hefði látist hér um
morguninn þar sem hún var í dvöl hjá
Rannveigu dóttur sinni. Í hárri elli
kvaddi hún eftir langan og strangan
vinnudag, margra barna móðir og
stoð eiginmanns sem gegndi lengi
ábyrgðarmiklum embættisstörfum.
Orðin úr Kólossubréfinu hafði ég ein-
mitt lesið þá um morguninn eins og
uppálagt var í bænabók þeirri sem ég
nota í einrúmi. Þau komu mér strax í
hug er andlátsfregnin barst mér.
Í nóvember síðastliðnum tók frú
Magnea þátt í Marteinsmessugleði
staðarfólksins hér í Skálholti. Á meðal
okkar var hún glöð og þáði allan beina
þakklátlega. Í stuttum samræðum
varð ég þess áskynja að gleði hennar
þetta kvöld stafaði ekki af því einu að
sitja boð, heldur skynjaði ég þar hina
viðvarandi gleði sem postulinn óskar
að við fáum að fyllast er við í gleði get-
um þakkað Guði að eiga von á hlut-
deild í arfleifð heilagra í ljósinu. Þó að
andlát hennar bæri óvænt að efast ég
ekki um að hún var viðbúin dauða sín-
um.
Ekki ætla ég að tíunda störf frú
Magneu eða mikilvægi hennar í því að
gera manni sínum kleift að sinna sinni
kirkjulegu þjónustu. Allir sem nokk-
uð þekkja til vita að þar skipti framlag
hennar verulegu máli. Raunar á Þjóð-
kirkjan öll henni þökk að gjalda. Í
minningu hennar er líka nokkra fyr-
irmynd að sækja, fyrirmynd um skap-
festu og þolgæði, og það að gefa sig
heilan í þá þjónustu sem maður hefur
að sér tekið. Þakklátum huga minn-
umst við hennar hér í Skálholti um
leið og við viljum tjá herra Sigurbirni
og fjölskyldu hans allri samúð. Guð
gefi að öll megum við gleðjast yfir því
að hafa verið gerð hæf til að fá hlut-
deild í arfleifð hinna heilögu í ljósinu.
Sigurður Sigurðarson, Skálholti.
 Fleiri minningargreinar
um Magneu Þorkelsdóttur bíða
birtingar og munu birtast í blaðinu
næstu daga. Höfundar eru: Kjartan
og Rannveig; Kveðja frá Presta-
félagi Íslands, Ólafur Jóhannsson;
Bergljót Líndal; Guðrún Ásmunds-
dóttir; Þórhildur Ólafs og Gunnþór
Ingason; Sigurður Elí Harðarson;
Sveinn Gústavsson og Erla Ingólfs-
dóttir.