Morgunblaðið - 21.04.2006, Blaðsíða 38

38 FÖSTUDAGUR 21. APRÍL 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Magnea Þorkels-dóttir fæddist í
Reykjavík 1. mars
1911. Hún lést 10.
apríl sl., þá stödd í
Skálholti. Foreldrar
hennar voru hjónin
Þorkell Magnússon,
vélstjóri og sótari, f.
13. september 1881,
d. 10. júní 1956, og
Rannveig Magnús-
dóttir, húsfreyja, f.
18. febrúar 1885, d.
17. desember 1977.
Systir Magneu var
Inga Guðríður, f. 17. september
1912, d. 22. mars 2005.
Magnea giftist 22. ágúst 1933
Sigurbirni Einarssyni biskupi, f. 30.
júní 1911. Foreldrar hans voru Ein-
ar Sigurfinnsson bóndi, f. 14. sept-
ember 1884, d. 17. maí 1979, og
fyrri kona hans Gíslrún Sigur-
bergsdóttir, f. 21. júní 1887, d. 1.
janúar 1913. Börn Magneu og Sig-
urbjörns eru: 1) Gíslrún, kennari, f.
23. september 1934, maki Kjartan
Ólafsson rithöfundur, f. 2. júní
1933. Börn þeirra eru: Edda, kenn-
ari, gift Sigurjóni Gunnarssyni og
eiga þau tvö börn, fyrir átti Edda
son; Halla, kennari, gift Páli Vals-
syni og eiga þau þrjú börn; Signý,
skrifstofumaður, gift Páli Eyjólfs-
syni og eiga þau tvö börn; Inga,
skrifstofumaður, gift Kára Kára-
syni og eiga þau tvö börn; Katla,
þjóðfræðingur, gift Kristni Schram
og eiga þau tvö börn. 2) Rannveig,
hjúkrunarfræðingur, f. 28. febrúar
1936, maki Bernharður Guðmunds-
son rektor, f. 28. janúar 1937. Börn
þeirra: Svava, víóluleikari, gift
Matej Sarc og eiga þau eitt barn;
björg Ýr Óskarsdóttir. 7) Björn, f.
27. júní 1949, d. 27. janúar 2003,
sóknarprestur, maki Lilian Sigur-
björnsson, fóstra, f. 23. desember
1948. Börn þeirra: Kjartan, hag-
fræðingur, kvæntur Annette
Björnsson og eiga þau tvö börn;
Maria, bókasafnsfræðingur, og á
hún eitt barn; Bjarki, viðskipta-
fræðingur, f. 29. september 1977. 8)
Gunnar, hagfræðingur, f. 3. ágúst
1951, maki Ingela Sigurbjörnsson
fulltrúi, f. 11. janúar 1952.
Alls voru afkomendur Magneu
73.
Magnea stundaði nám við
Kvennaskólann í Reykjavík og lauk
þaðan prófi með ágætiseinkunn
1929. Hún vann á saumastofunni
Dyngju við þjóðbúningasaum og
saumaði m.a. skautbúninga fyrir
Alþingishátíðina 1930. Hún var
mikil hannyrðakona og liggur eftir
hana mikið safn hannyrða, m.a.
hökull Breiðabólstaðarkirkju á
Skógarströnd, sem hún saumaði
eftir teikningu Nínu Tryggvadótt-
ur, og altarisbrún Hallgrímskirkju í
Reykjavík. Eftir að hún giftist helg-
aði hún heimilinu krafta sína og var
húsmóðir fyrst í Svíþjóð meðan
maður hennar var þar við nám, því-
næst á Breiðabólstað á Skógar-
strönd og í Reykjavík þar sem mað-
ur hennar var prestur, prófessor og
loks biskup. Eftir að Sigurbjörn lét
af embætti 1981 áttu þau hjónin
heimili í Kópavogi. Hún starfaði í
Kvenfélagi Hallgrímskirkju og var
formaður þess um tíma. Magnea
var sæmd riddarakrossi hinnar ís-
lensku fálkaorðu fyrir störf sín.
Magnea naut góðrar heilsu fram
á síðustu ár. Síðasta árið naut hún
umönnunar Rannveigar dóttur
sinnar og Bernharðs manns hennar
og lést á heimili þeirra.
Útför Magneu verður gerð frá
Hallgrímskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13. Jarðsett verður
í Fossvogskirkjugarði.
Magnús Þorkell, lekt-
or, kvæntur Margaret
McComish og eiga
þau tvö börn; Sigur-
björn fiðluleikari. 3)
Þorkell tónskáld, f.
16. júlí 1938, maki
Barbara Sigurbjörns-
son kennari, f. 17.
október 1937. Börn
þeirra: Mist, deildar-
stjóri tónlistardeildar
LHÍ, gift Sigfúsi
Nikulássyni og eiga
þau þrjú börn; Sigur-
björn, verkfræðingur,
kvæntur Aðalheiði Magnúsdóttur
og eiga þau fjögur börn. 4) Árni
Bergur, sóknarprestur, f. 24. jan-
úar 1941, d. 17. september 2005,
maki Lilja Garðarsdóttir skrifstofu-
maður, f. 30. ágúst 1944. Börn
þeirra: Harpa, myndlistarmaður,
gift Birni Zoëga og eiga þau fimm
börn; Magnea, flautuleikari, gift
Hákoni Guðbjartssyni og eiga þau
þrjú börn; Garðar, flugmaður, í
sambúð með Heiðu Katrínu Arn-
björnsdóttur og á Garðar eitt barn.
5) Einar, f. 6. maí 1944, prófessor,
maki Guðrún Edda Gunnarsdóttir,
sóknarprestur, f. 1. september
1946. Börn þeirra: Sigurbjörn, við-
skiptafræðingur, kvæntur Brynju
Jónsdóttur og eiga þau þrjú börn;
Guðný, organisti, og Magnea,
menntaskólanemi. 6) Karl, biskup
Íslands, f. 5. febrúar 1947, maki
Kristín Þórdís Guðjónsdóttir hús-
móðir, f. 16. mars 1946. Börn
þeirra: Inga Rut, kennari, gift Sig-
urði Arnarsyni og eiga þau tvö
börn; Rannveig Eva, nemi, og á hún
eitt barn; Guðjón Davíð, leikari, f. 8.
apríl 1980, unnusta hans er Ingi-
Það er gott – sagði Magnea og
brosti við mér. Það var árla morguns.
Ég hafði litið til hennar áður en ég fór
að undirbúa messu í Skálholtskirkju
fyrir þátttakendur á kyrrðardögum.
Eitthvað hafði dregið mig að rúmi
hennar þarna í morgunsárið, sem ég
átti þó ekki vanda til og ég þakkaði
henni fyrir þá miklu blessun sem hún
hafði verið í lífi mínu. Handtak henn-
ar var þétt og augnaráðið hlýtt að
vanda og þegar ég bætti því við að ég
yrði að kveðja til að undirbúa mess-
una sagði hún: – Það er gott. Þetta
voru okkar síðustu samskipti.
Klukkustundu síðar kvaddi hún um
það leyti sem hringt var til messu í
Skálholtskirkju.
– Það er gott – þessi orð voru lýs-
andi fyrir líf tengdamóður minnar, líf
hennar í þökk og gleði. Í trú sinni
gekk hún með Guði, hún lifði með
Honum í öllu lífi sínu og starfi. Hún
var helguð kona.
– Þessvegna geislaði frá henni elsk-
an og umhyggjan, fórnarlundin og
bjartsýnin. Hún hafði þegið miklar
gjafir frá Guði föður og hún gaf án af-
láts af kærleika sínum öllum þeim
sem hún mætti á langri lífsferð.
– Það eru mér mikil forréttindi að
hafa átt samleið með Magneu um nær
hálfrar aldar skeið. Hún tók mér sem
sjöunda syninum þegar við Rannveig
bundumst böndum og þar var aldrei
neinn bilbugur heldur var þar sífelld
elska, sífelld uppörvun og stuðningur
í starfi og linnulaus miðlun gleðinnar
yfir fegurð og ljóma lífsins.
– Hún skilur eftir sig ótrúlegt dags-
verk enda féll henni aldrei verk úr
hendi. Það var oftast góður hópur við
matborðið og tók oft svolítinn tíma
uns allir voru sestir og hægt að lesa
borðbænina. Á meðan tók Magnea
heklunál og garn úr svuntuvasa sín-
um og lítill dúkur varð fljótlega til og
alltaf gefinn með góðum óskum. Og
máltíðirnar voru glaðir og innihalds-
ríkir samfundir. Þegar ég kom inn í
fjölskylduna voru fimm yngstu syn-
irnir enn heima, þessir fjölgáfuðu,
skapandi og skemmtilegu strákar
sem efldust og þroskuðust við visku-
brunna foreldranna, umvafðir af-
dráttarlausum kærleika þeirra og við
það öryggi sem gagnkvæm, væmnis-
laus ást og djúpstæð virðing hjónanna
skóp. Það yndislega samlíf Magneu
og Sigurbjörns varaði fram á síðasta
dag – í nær 75 ár.
– Að loknum hinum mörgu kyrrð-
ardögum sem Sigurbjörn leiddi í
Skálholti, komu þátttakendur oftast
saman og miðluðu af reynslu sinni.
Hinar afburðagóðu hugleiðingar hans
voru alltaf nefndar og gjarnan góður
aðbúnaður. En það brást heldur ekki
að einhver sagði svo sem: Það sem
snart mig þó dýpst var að sjá þau
hjónin saman þegar þau gengu til
kirkju eða hlynntu hvort að öðru í til-
vikum hversdagsins.
Ég hef aldrei skilið svonefnda
tengdamömmubrandara, einfaldlega
vegna þess að mig skortir forsendur
til þess. Mín tengdamamma var þvílík
merkiskona, slíkur bónus við þann
vinning í happdrætti lífsins sem
Rannveig hefur verið mér, að allt nei-
kvætt tal um tengdamömmur er mér
bókstaflega framandi. Þvert á móti,
Magnea auðgaði líf mitt óendanlega.
Hún sendi börnum sínum erlendis
vikuleg bréf alla tíð. Og þótt Rann-
veig færi heim til Íslands um lengri
eða skemmri tíma, héldu bréfin áfram
að berast til mín reglubundið, það var
enginn bilbugur á umhyggju Magneu.
Ég fann það svo glögglega þegar við
Rannveig stofnuðum fyrsta heimilið í
skjóli tengdaforeldranna. Þá var allt
sem þurfti velkomið og þessvegna var
það okkur þakkarefni að geta veitt
Magneu visst skjól austur í Skálholti í
lasleika hennar síðustu mánuðina
sem hún þáði með sínu ljúfa þakklæti.
Það var líka einhvernveginn svo rétt
eins og annað í lífi hennar, að kynslóð-
irnar veiti og þiggi gagnkvæman
stuðning og gleðjist yfir að geta það.
Magnea tengdamóðir mín veitti
mér ótæpilega af lífssýn sinni og trú,
hún opnaði mér sýn inn í himnana
með trúargleði sinni og trúarstyrk.
Hún var helguð kona.
Veri hún ætíð góðum Guði falin.
Þar er gott.
Bernharður Guðmundsson.
Nú eru 45 ár síðan ég byrjaði að
kalla Magneu Þorkelsdóttur
„mömmu“, eins og allir aðrir á heimili
hennar. Ég hef verið svo ótrúlega
heppin að fá að njóta nærveru hennar
og að hafa haft tækifæri til að reyna
að læra hvernig lifa má lífinu með
þakklæti og auðmýkt, hvernig að vera
örlátur við aðra, og fyrst og fremst, að
njóta lífsgleði mömmu.
Viska hennar hefur breytt okkur
öllum, börnum, tengdabörnum og
barnabörnum, til hins betra. Guð
blessi allar minningar um mömmu.
Barbara.
Magnea Þorkelsdóttir var friðsæl
kona. Frá henni stafaði birta, ró og
kærleikur. Hún var sönn fyrirmynd
með sínum hjartagrónu siðum og
venjum. Hún var ástúðleg, háttprúð,
orðvör og útsjónarsöm.
Rúmhelgi var orð sem hún hélt upp
á og tileinkaði sér í lífi sínu. Hún var
einstök í því að gera hversdagsleik-
ann fagran með kertaljósum og fal-
legum, útsaumuðum og hekluðum
dúkum og myndum.
Magnea var húsmóðir á stóru
heimili en þrátt fyrir miklar annir
gekk öll hennar vinna svo greiðlega
að það var eins og hún hefði aldrei
neitt fyrir öllu því sem hún kom í
verk.
Hún var vön að hafa margt fólk í
mat. Oft bættust óvænt fleiri að mat-
arborðinu, þá var eins og það gerðist
kraftaverk, brauðin fimm og fiskarnir
tveir urðu að dýrindismáltíð, sem
nægði öllum og jafnvel gekk af. Hún
átti alltaf fallegar servíettur, svo kom
lítið blóm og lifandi ljós og gerðu
hversdagslegustu veitingar að hátíð.
Það var sérlega ánægjulegt að
ferðast með Magneu á Íslandi. Hún
naut þess að koma í bílferðir. Hún
hafði næmt auga fyrir landslagi og
fegurð náttúrunnar og tengdi við sög-
ur og ljóð sem hún kunni svo mikið af.
Dýrindis hannyrðir sem hún vann
og gaf börnum, tengdabörnum og af-
komendum prýða heimili okkar bæði
á helgum og rúmhelgum dögum.
Magnea var elskuleg tengdamóðir
og tók mér sem einu af sínum börnum
fyrir 37 árum. Hún var mér sem besta
móðir og auðsýndi mér ætíð blíðu og
kærleiksþel.
Vertu ávallt Guði falin.
Ástarþökk.
Guðrún Edda.
„Sælir eru hógværir því að þeir
munu jörðina erfa …
Sælir eru hjartahreinir því að þeir
munu Guð sjá.“
Þessi orð Fjallræðunnar koma mér
í hug þegar ég hugsa til elskulegrar
tengdamóður minnar. Hún var hóg-
vær og kyrrlát, með svo yndislega
nærveru að alltaf leið manni vel ná-
lægt henni. Alltaf var hún til staðar
fyrir okkur, börnin sín. Ég er viss um
að hverju og einu okkar í hennar stóra
hópi fannst sem við ættum sérstakan
sess í hjarta hennar.
Ég gleymi því aldrei er ég kom
fyrst á heimili tengdaforeldra minna.
Frá fyrstu stundu fann ég að ég var
velkomin og umvafin elsku þeirra
beggja. Og það var ríkulegt. Ég var
nýbúin að missa móður mína. Magnea
varð mér sem önnur móðir. Og betri
móður er ekki hægt að hugsa sér.
Alltaf var hún uppörvandi og jákvæð,
neikvæðni var ekki til í hennar huga,
og ef eitthvað bjátaði á var hún til
staðar. Aldrei mörg orð höfð um hlut-
ina, og maður vissi alltaf hvar maður
hafði hana. Ég sé hana fyrir mér í eld-
húsinu á Bergstaðastræti með barna-
barn á handleggnum og annað í pils-
faldinum og Sigurbjörn að koma með
gesti í mat. Ekki var alltaf langur fyr-
irvari. Hún sagði mér að hún gætti
þess jafnan að ef hún átti lítið til þá
setti hún alltaf fram fallegustu dúk-
ana og fínasta postulínið, og bjó hátíð-
arborð. Svo stóð hún í þjóðbúningn-
um sínum með blíða brosið sitt og
fagnaði gestunum svo innilega að það
var eins og týndi sonurinn væri loks-
ins kominn heim!
Að sækja messu á helgum og hátíð-
um var ómissandi þáttur í hennar lífi,
og alltaf var sunnudagssteikin samt á
sínum stað og tíma, það var sem
messan væri bara bónus-tími í sólar-
hringnum, sem bætti við en dró ekki
frá því sem annars þurfti að gera.
Alltaf var hún með einhverja
handavinnu, hekl eða útsaum. Hún
var ótrúlega listfeng og smekkvís.
Dúkarnir, rúmteppin, skírnarkjólarn-
ir, óviðjafnanlegir dýrgripir.
Myndirnar af þeim Sigurbirni, þar
sem þau leiddust hönd í hönd og geisl-
uðu af innri fegurð, ást og virðingu,
eru mér hjartfólgnar. Ég á mér enga
ósk heitari en að afkomendur hennar
geymi þá mynd með sér. Þvílík gæfa
sem þeim hlotnaðist að eiga hvort
annað að á þessari löngu samleið í
meir en sjötíu ár.
Ævikvöldið var henni þungbært og
hún var oft þjáð. En aldrei kvartaði
hún, alltaf sá hún hið bjarta og fagra í
umhverfi sínu og blessaði þau sem
umhverfis voru og bað fyrir þeim.
Alltaf átti hún eitthvað gott að miðla
sem vermdi og hughreysti. Hún fékk
að kveðja í kyrruviku í faðmi Rann-
veigar, dóttur sinnar, sem annaðist
hana af svo miklum kærleika. Mér
finnst táknrænt að þessi kyrrláta og
hógværa kona skyldi sofna burt frá
heimi í kyrruviku, ég veit að hún hef-
ur vaknað í morgunbirtu upprisu-
dagsins við sálmasöng og ástvina-
fagnað.
„Það er engill í húsi þar sem ung-
barn er,“ sagði hún svo oft þegar hún
strauk litla barnabarninu okkar um
vangann og signdi það. En hún var
sjálf engill í húsi og bænirnar hennar
umvöfðu alla sem henni þótti vænt
um. Gæfa mín var að fá að vera eitt
barna hennar. Ég lofa Guð fyrir það
hvern einasta dag.
Kristín Guðjónsdóttir.
Mín fyrsta minning um ömmu
tengist hvítum, brakandi rúmfötum
sem lyktuðu af hreinlæti, signingu áð-
ur en hún klæddi mig í hreinan hvítan
nærbol og settist svo á rúmstokkinn
og breiddi sængina yfir mig, spennti
greipar og fór með bænina:
Láttu nú ljósið þitt
loga við rúmið mitt.
Hafðu þar sess og sæti,
signaði Jesús mæti.
Með sinni mjúku og hlýju rödd.
Fáir hafa fagnað mér jafn oft og
innilega og amma. Hvort sem ég
heimsótti hana sem barn, unglingur
eða fullorðin umvafði hún mig hlýju
og bauð mér safa og múffins í ljósbláa
morgunkjólnum sínum með bald-
ursbráartölunum.
Þegar mikið lá við í gamla daga
kom fyrir að hún sagði: Rannveig
mín, Kalli minn, Totti minn, Gunnar
minn, Rúna mín, Árni minn, Bjössi
minn, Einar minn, nei Edda mín þeg-
ar hún var að tala við mig. Mér fannst
notalegt að hún ruglaði mér saman
við börnin sín, fannst það merki um að
hún tæki mér sem einni úr þeirra hópi
og fannst töluverð upphefð að því.
Þótt ég muni ekki nema sumar sög-
urnar sem amma sagði þá á ég minn-
ingarnar um andrúmsloftið þegar ég
heyrði þær. Minningar um hana, Ingu
frænku og mömmu að rökræða hve-
nær eða hvernig atburðir áttu sér
stað eru margar. Minningar þeirra af
sömu atburðum voru ekki alltaf eins
og sá ruglingur gat oft orðið að mikl-
um umræðum um hversdagslega
hluti. Ég man að þær áttu líka oft erf-
itt með að koma sér saman um hver
ætti að borga þegar þær höfðu sam-
eiginlega gert eitthvað sem krafðist
fjárútláta. Þær reyndu iðulega að
troða peningum ofan í veski eða kápu-
vasa hver annarrar. Í minningunni
sat ég stundum á milli þeirra og ég
minnist þess að hendur þeirra gengu
þvert yfir mig og flæktust saman. Sá
handagangur endaði stundum á því
að pening var laumað í vasa minn og
ég átti að koma honum í réttar hend-
ur.
Ég gleðst yfir því að í eitthvert sinn
sem ég var að barma mér yfir eigin
leti sagði amma að ég hefði hana frá
henni. Sú tegund af leti hlýtur að vera
eftirsóknarverð því þrátt fyrir hana
kom amma miklu í verk. Hún sinnti
störfum sínum af alúð, ól upp átta
börn, saumaði, eldaði, bakaði, þreif og
studdi mann sinn af heilum hug í
krefjandi störfum og tók þátt í þeim
með honum. Einstaklega falleg og
sérstök handavinna ömmu setur fal-
legan svip á heimili allra afkomenda
hennar. Hún var ræktarsöm við fólk
og tók á móti mörgum gestum. Amma
fylgdist með lífi barna, barnabarna og
barnabarnabarna af áhuga og var
stolt af hópnum sínum. Henni tókst
að veita hverjum og einum í þeim
stóra hópi þá tilfinningu að hann væri
sérstakur í hennar augum.
Amma hafði gaman af spaugilegum
hliðum tilverunnar, hún var jákvæð
og bjartsýn. Ég vil tileinka mér þessa
kosti hennar og auk „letinnar“ vil ég
tileinka mér það einkenni ömmu að
vera þess ætíð fullviss að það sé alveg
að koma sólskin þótt dimmt sé yfir.
Edda Kjartansdóttir.
„Er þetta amma þín? Ég hélt að
þetta væri amma okkar allra,“ var
sagt við eitt okkar sem ætlaði að fara
að stæra sig af ömmu sinni þar sem
hún sat í fína upphlutnum sínum við
einhverja kirkjuathöfn. Við þessu var
auðvitað ekkert að segja því hún
amma okkar var auðvitað á tímabili
opinber persóna og það voru margir
sem vildu eiga tilkall til hennar og lái
þeim enginn. Í okkar huga var hún
bara amma og þau elstu okkar muna
ömmu á Tómasarhaga en þau yngri
ömmu á Bergstaðastræti og svo
ömmu á Reynigrund. Við munum
hvað allt varð fallegt sem hún sagði og
gerði; hvað maturinn hennar var allt-
af fallegur og lystugur, hvað heimilið
hennar var smekklegt, hvað hannyrð-
irnar hennar báru af að listfengi og
hvað hún notaði alltaf falleg orð og
fyrirbænir þegar hún sendi okkur
póstkort, bréf eða afmælis- og jóla-
kveðjur. Við munum hvað hún tók
alltaf fagnandi á móti stórum sem
smáum sem knúðu dyra hjá henni.
Alltaf breiddi hún brosandi út faðm-
inn og alltaf fylgdu fögur orð, fallegt
bros og fallegar kveðjur. Allt hennar
viðmót gerði hversdagslegustu stund-
ir að hátíð. Við munum hvað það var
gott að halda í höndina á henni, finna
hlýjuna og kærleikann streyma frá
henni. Það þurfti engin orð. Amma
var í verkum sínum, orðum og fram-
komu fyrirmynd sem við eigum alltaf
eftir að hugsa til með djúpri virðingu,
hlýju og kærleika. Það er ómetanlegt
að hafa átt hana að ömmu, sannarlega
ögrun til eftirbreytni. Nærvera henn-
ar í fallega upphlutnum sínum gerði
öll fjölskylduboð að hátíð. Hún var
amma margra en átti rúm fyrir okkur
öll og hún gleymdi engu okkar þótt
gleymskan herjaði á hana síðustu
æviárin. Hún geymdi nefnilega hvert
og eitt okkar í hjarta sínu. Hún var
óspör á hrósið og hafði einstakt lag á
að láta okkur finna að við værum ein-
hvers virði. Það var alltaf hlýja og
birta í kringum ömmu og þegar það
MAGNEA
ÞORKELSDÓTTIR