Morgunblaðið - 13.05.2006, Blaðsíða 37

HAROLD Pinter hefur lengi verið
eitt merkasta leikskáld Breta en
hann hlaut Nóbelsverðlaun í bók-
menntum síðastliðið haust. Á
morgun mun Þjóðleikhúsið frum-
sýna nýjasta leikverk hans, Fagn-
aður, í leikstjórn Stefáns Jóns-
sonar. Stefán nýtur fulltingis
þeirra Rannveigar Gylfadóttur
búningahönnuðar og Barkar Jóns-
sonar leikmyndahönnuðar en þau
unnu einnig með Stefáni í Túskild-
ingsóperunni. Blaðamaður hitti
þríeykið á kaffihúsi í miðbænum og
ræddi við þau um nýju uppfærsl-
una, samstarfið og nóbelskáldið.
Hvernig er samstarfi ykkar hátt-
að?
„Við leggjum mikið uppúr góðum
undirbúningi og hittumst reglulega
til að vinna hugmyndina þannig að
þegar leikararnir bætast við þá sé
sýnin orðin skýr,“ segir Stefán.
„Við reynum að grafa undir yf-
irborð textans og gera okkur góða
grein fyrir grundvallar ástandi
verksins sem í þessu tilviki er fullt
af fínu nýríku fólki úti að borða á
fínum stað. Það er síðan þessi
stóra pæling með hvað sé satt og
hvað sé logið, það liggur alltaf dá-
lítið opið í þessu verki. Þá er verk-
efnið svolítið að ákveða í samein-
ingu hvert sé verið að fara án þess
að hafa það of skýrt. Áhorfandinn
á að vera jafnringlaður og upplifa
margræðni textans eins og við þeg-
ar við lásum hann fyrst.“
„Umfjöllunarefni hans er eig-
inlega alltaf það sama og hefur
mikið að gera með fortíðina og
minningarnar,“ segir Rannveig og
leiðir talið að þessari undirliggj-
andi og nafnlausu ógn sem ein-
kennir mörg verka Pinters. „For-
tíðin kemur fram sem einhver
þyngsli sem eru að kremja persón-
urnar,“ segir Stefán. „Og það gref-
ur svolítið undan núinu hjá þeim,“
læðir Börkur inn. „Það er einhver
forsaga á bak við samskipti ein-
hverra persóna sem veldur því að
núið verður hlaðið rafmagni.“
„Það mætti einnig segja að um-
fjöllunarefnið sé alltaf í grunninn
þessi tilvistarkreppa manneskj-
unnar,“ heldur Stefán áfram. „Per-
sónurnar eru alltaf að reyna að
átta sig á því hvað er ekta og hvað
er falskt og á hverju þær eiga að
byggja líf sitt.“ Rannveig nefnir
einnig samskiptavandamál sem
einn grunnþátt í verkum Pinters.
„Þessar pælingar eru á mjög fín-
legu plani og eru alls ekki aug-
ljósar í fljótu bragði,“ segir Börk-
ur. „Persónurnar eru ekki að tala
beint út um þessi vandamál heldur
eru vandamálin eins konar undir-
alda í verkinu.“
„Þau virðast kannski ekki vera
að tala um það en þau eru að því
samt sem áður,“ bætir Rannveig
við og Stefán líkir þessu við nú-
tímahernað eins og hann gerist
bestur; lyktarlaus, áferðargóður og
tilvalinn til að horfa á í sjónvarp-
inu.
Er þetta samtímalegt verk?
„Þetta er nýtt verk og skrifað
fyrir áhorfendur samtímans en að
sama skapi má segja, þar sem
hann fjallar um svipaða hluti í sínu
höfundarverki, að það sé ákveðið
tímaleysi í því líka og verkið kall-
ast auk þess sterklega á við eldri
verk,“ segir Stefán. „Pinter hefur
alltaf verið rammpólitískur eins
hans stórkostlega ræða ber svo
fagurt vitni um sem hann hélt þeg-
ar hann tók á móti Nóbelnum. Þar
er hann að velta fyrir sér hvað sé
satt og hvað sé logið í lífi og listum
og segir að það sé leyfilegt að
halda margræðninni sannleikans í
listinni en þegar kemur að lífinu þá
verður maður að vita hvað sé satt
og hvað sé rétt. Í þessari ræðu er
Pinter sannarlega með fingurinn á
lofti og lætur ákveðna stjórn-
málamenn heyra það. Í þessu verki
eru ákveðnar vísanir í þessa kalla
sem hann er að andskotast út í.“
Er mikil pólitík í verkinu?
„Það er náttúrulega heilmikil
pólitík í þessu en það fer eiginlega
bara eftir því hvernig maður upp-
lifir verkið. Á sama tíma er þetta
líka æðislega fyndið verk og oft
talið með fyndnari verkum
Pinters,“
Hverju vilduð þið ná fram í útliti
verksins?
„Það sem einkennir þessa dýr-
ustu klassastaði sem maður hefur
komið inn á hér heima og erlendis
eru oft einhverjar tengingar við hið
andlega. Eitthvað sem byggist á
gömlum merg og upphafningu and-
ans svo að viðskiptavininum líði
eins og að hann sé andans maður
þarna inni. Þú kaupir þér far með
þessum arkitektúr til að komast á
hærra andlegt plan og þú borgar
fyrir það dýru verði,“ segir Stefán.
„Eins er þjónustufólkið á staðn-
um hluti af þessu líka en það er
mjög háttvíst og standur fyrir fág-
un, hefðir, traust, fegurð og allt
það sem kúnninn vill verða hluti af
og vill geta keypt sér,“ segir Börk-
ur.
„Eftir því sem staðirnir eru fínni
og betur hannaðir þeim mun erf-
iðara er að passa þar inn,“ heldur
Rannveig áfram. „Umhverfið er
svo framandi og á svo allt öðru
plani en fólkið sem kemur þangað
inn.“
„Yfirhannað umhverfi,“ undir-
strikar Börkur. „Gesturinn gengur
þannig inn í veitingahúsið í hróp-
andi andstöðu við rýmið. Það er
þetta sem við erum að reyna að ná
fram í leikmyndinni og reynum að
stilla henni upp á móti persónum
verksins.“
Á sama hátt er útlit búninganna
hugsað, sem Rannveig sér um að
útfæra. „Fyrst og fremst snýst
þetta um að vera trú persónunum
og vita hverjar þær eru.“
„Þetta getur bæði verið himna-
ríki sem þau kaupa sér aðgang inn
í og einnig þeirra eigið helvíti,“
segir Stefán.
Eiga áhorfendur eftir að geta
samsamað sig þessum persónum á
einhvern hátt?
„Örugglega,“ segja þau og Stef-
án bætir við að ef að fólk geri það
ekki þá hafi það alla vega einhvern
tíma setið við hliðina á slíkum per-
sónum. „Það hefur kannski lesið
um þessar persónur í Séð og
heyrt.“
Leikhús | Þjóðleikhúsið frumsýnir Fagnað eftir Nóbelskáldið Harold Pinter
Himnaríki
og helvíti
Fagnaður á hverju borði.
Morgunblaðið/Eyþór
Rannveig Gylfadóttir, Stefán Jónsson og Börkur Jónsson.
Eftir Þormóð Dagsson
thorri@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. MAÍ 2006 37
MENNING
Málþing um Pinter
Í tengslum við frumsýninguna á Fagn-
aði mun Listahátíð í Reykjavík og
Þjóðleikhúsið standa fyrir málþingi um
nóbelsskáldið Harold Pinter á frum-
sýningardaginn klukkan 14. Ævi-
sagnaritari skáldsins og jafnframt
einn þekktasti leiklistargangrýnandi
Breta, Michael Billington, mun flytja
erindi sem hann nefnir „Hvaðan fær
Pinter innblástur? Úr hverju spretta
leikrit hans?“ Rætt verður auk þess
við bresku leikkonuna Penelope Wilt-
on sem hefur leikið í nokkrum leik-
verkum eftir Pinter. Hávar Sig-
urjónsson mun síðan stjórna
pallborðsumræðu um skáldið með
þátttöku sérfróðra aðila um Pinter og
hans verk.
Fagnaður
Leikstjóri: Stefán Jónsson
Þýðing: Elísabet Snorradóttir
Leikmynd: Börkur Jónsson
Búningar: Rannveig Gylfadótt-
ir.
Lýsing: Björn Bergsteinn Guð-
mundsson
Aðstoðarmaður leikstjóra:
Ólafur Steinn Ingunnarson
Sýningarstjóri: Kristín Hauks-
dóttir
Leikendur: Edda Arnljótsdóttir,
Guðrún Gísladóttir, Hjálmar
Hjálmarsson, Jón Páll Eyjólfs-
son, Kristján Franklín Magnús,
Margrét Kaaber, Nanna Kristín
Magnúsdóttir, Ólafur Darri
Ólafsson, Ólafur Egill Egilsson
FYRSTA sýningin á Litlu hryllingsbúðinni, sem var
frumsýnd hjá Leikfélagi Akureyrar í vor, er í Íslensku
óperunni í kvöld. Það er Andrea Gylfadóttir sem syngur
hlutverk plöntunnar blóðþyrstu, en aðrir leikarar í sýn-
ingunni eru Vigdís Hrefna Pálsdóttir, Guðjón Davíð
Karlsson, Jóhannes Haukur Jóhannesson, Þráinn Karls-
son, Álfrún Helga Örnólfsdótir, Esther Talía Casey, Ar-
dís Ólöf Víkingsdóttir og Guðjón Þorsteinn Pálmarsson.
Litla hryllingsbúðin í Íslensku óperunni
Nordisk Film- & Tv Fond har sitt huvudkontor i Oslo och finansieras genom ett avtal
mellan Nordiska Ministerrådet, 9 nordiska TV-kanaler och 5 nordiska filminstitut.
Fondens syfte är att främja produktion och distribution av audiovisuella verk
i Norden genom deltagande i finansiering av produktioner av spelfilmer, TV-serier,
kortfilm och kreativ dokumentärfilm av hög kvalitet. Vidare förvaltar Fonden anslag från Nordiska
Ministerrådet för distribution och filmkulturella åtgärder. www.nftf.net
DIREKTÖR
sökes till Fondens kontor i Oslo för ny 4-årsperiod f om 1 november 2006 med möjlighet till förlängning i ytterligare 4 år .
Film- och TV-branschen befinner sig i en dynamisk utvecklingsfas med nya och större aktörer både inom produk-
tion, försäljning och distribution. Detta kräver en direktör med förmåga till visionärt nytänkande som kan for-
mulera en framtidsinriktad strategi för att vidareutveckla Norden som en konstnärlig och kulturell marknad.
Sökande måste kunna dokumentera bred erfarenhet inom projektutveckling, produktion och
marknadsföring/distribution av film och TV. Det är vidare en förutsättning att sökande har insikt och kunskap om
den nordiska audiovisuella mediabilden och har ett brett nordiskt kontaktnät. Sökande måste behärska muntlig
och skriftlig kommunikation på antingen norska, svenska eller danska samt ha goda kunskaper i engelska.
Närmare upplysningar om tjänsten lämnas av Fondens nationella styrelseledamöter:
Danmark: Ulla Østbjerg, tel +45 65 91 91 91 - e-mail: uloe@tv2.dk
Finland: Erkki Astala, tel +358 9 1480 5392 - e-mail: erkki.astala@yle.fi
Island: Laufey Gudjonsdottir, tel +354 562 3580 - e-mail: laufey@icelandicfilmcentre.is
Norge: Elin Erichsen, tel +47 2247 8045 - e-mail: elin@filmfondet.no
Sverige: Gunnar Carlsson, tel +46 70 26 46 929 - e-mail: gunnar.carlsson@svt.se
Lön enligt överenskommelse.
Ansökan sändes till Nordisk Film- & TV Fond via e-mail till turil@nftf.net eller med post till Postboks 275,
NO-1319 Bekkestua senast 5 juni 2006.