Morgunblaðið - 04.06.2006, Qupperneq 40

40 SUNNUDAGUR 4. JÚNÍ 2006 MORGUNBLAÐIÐ
2. júní 1996: „Uppsveiflan,
sem nú er að verða í íslenzku
þjóðfélagi, hefur ekki farið
fram hjá neinum. Nú ríkir
bjartsýni hvert sem litið er,
ólíkt því sem var á sjó-
mannadeginum í fyrra, þegar
fiskiskip lágu bundin við
bryggju vegna kjaradeilu sjó-
manna.
Nýleg úttekt á ástandi
þorskstofnsins, hefur leitt til
þess að óhætt er talið að afl-
inn, veiðiárið sem hefst í sept-
ember næstkomandi, verði
186 þúsund tonn, og er það
fimmtungshækkun frá því í
fyrra. Þessi ákvörðun er tekin
á grundvelli þeirrar reglu,
sem stjórnvöld settu á síðast-
liðnu vori að veiða mætti 25%
af stærð veiðistofns þorsks,
en þó ekki minna en 155 þús-
und tonn. Þessi aflaregla tók
gildi 1. september 1995 og
samkvæmt henni og aflahorf-
um í veiðum yfirstandandi árs
er gert ráð fyrir að aflinn
1996 verði um 170 þúsund
tonn.
Sjávarauðlindin er und-
irstaða afkomu þessarar þjóð-
ar, enda voru sjávarafurðir
um 72% af útflutnings-
verðmæti þjóðarbúsins á síð-
asta ári og samkvæmt tölum
Seðlabanka fyrir fyrstu tvo
mánuði þessa árs er útflutn-
ingsverðmæti sjávarafurða
hvorki meira né minna en
78% af heildarverðmæti út-
flutnings.“
. . . . . . . . . .
1. júní 1986: „Listahátíð í
Reykjavík hófst í gær. Í
fyrradag, þegar forsvars-
menn hennar voru að búa sig
undir að kynna blaðamönnum
hina merkilegu sýningu á
listaverkum Picasso á Kjar-
valsstöðum, bárust þeim boð
um það frá þýskum umboðs-
manni rússneska bassasöngv-
arans Paata Burchuladze, að
þessi sovéski ríkisborgari
fengi ekki leyfi til að taka þátt
í hátíðinni. Hún var því sett í
gær í skugga sovésks ofríkis;
enn einu sinni hafa Kreml-
verjar lagt stein í götu lista-
manns án þess að gefa nokkr-
ar viðhlítandi skýringar á
hátterni sínu.
Hrafn Gunnlaugsson, for-
maður framkvæmdanefndar
Listahátíðar, sagði í Morg-
unblaðssamtali í gær, að Sov-
étríkin hefðu alla tíð látið eins
og Listahátíð í Reykjavík
væri ekki til og engin skýring
hefði verið gefin á því, hvers
vegna söngvaranum var
bannað að koma hingað. Síð-
an sagði Hrafn orðrétt: „En
manni dettur ósjálfrátt í hug
að hennar (skýringarinnar)
kunni að vera að leita í þeirri
staðreynd að Vladimir
Ashkenazy er heiðursforseti
hátíðarinnar og að Tarkovski-
kvikmyndahátíðin var haldin
á vegum Listahátíðar.“
Fory s tugre inar Morgunb laðs ins
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Þ
að hafa mikil umbrot verið í
Framsóknarflokknum að
undanförnu. Skoðanakann-
anir höfðu um langt skeið
bent til þess að flokkurinn
mundi ekki ná viðunandi ár-
angri í sveitarstjórnarkosn-
ingunum sem fram fóru fyrir
viku og jafnvel ekki fá mann kjörinn í borgar-
stjórn Reykjavíkur.
Framsóknarmönnum tókst að forðast það með
miklu átaki, að þeir ættu engan fulltrúa í borg-
arstjórninni í fyrsta skipti í meira en hálfa öld.
Framganga oddvita listans, Björns Inga Hrafns-
sonar, átti mestan þátt í því. En að öðru leyti
voru úrslit kosninganna erfið fyrir Framsókn-
arflokkinn og vísbending um enn erfiðari útkomu
í þingkosningum að ári, þótt aldrei sé hægt að
spá fyrir um slíkt. Það getur margt átt eftir að
gerast í haust og næsta vetur í stjórnmálum.
Raunar hafa lengi verið uppi þau sjónarmið
meðal áhugamanna um stjórnmál, að hlutverki
Framsóknarflokksins í íslenzkum stjórnmálum
væri lokið. Flokkurinn, sem svo lengi var mál-
svari samvinnuhreyfingar og bænda, hefði ekki
fundið sér nýtt hlutverk.
Halldór Ásgrímsson er fyrsti formaður Fram-
sóknarflokksins sem hefur markvisst unnið að
því að breyta flokknum úr dreifbýlisflokki í þétt-
býlisflokk. Það hefur gengið misjafnlega, senni-
lega fyrst og fremst vegna þess, að hann ætlaði
að nota hugsanlega aðild að Evrópusambandinu
til þess að afla flokknum aukins fylgis í þéttbýl-
inu á suðvesturhorninu. ESB-málið hefur ekki
reynzt vera mál sem hentaði til þess. Kannski af
þeim ástæðum að það hefur ekki farið vel í kjós-
endur Framsóknarflokksins á landsbyggðinni.
Ástæðan getur líka verið önnur: þetta sama unga
fólk, sem Framsóknarflokkurinn vildi ná til með
ESB-málinu, var algerlega andvígt áherzlu
flokksins í stórvirkjana- og stóriðjumálum.
Þegar stjórnmálaflokkur á undir högg að
sækja meðal kjósenda er eðlilegt að formaðurinn
hugsi sinn gang. Nú liggur fyrir að Halldór Ás-
grímsson íhugar að hætta afskiptum af stjórn-
málum og láta verða af því nú á næstunni. Um-
mæli hans í ríkissjónvarpinu að kvöldi kjördags
verða skiljanlegri í ljósi þeirra upplýsinga, sem
nú liggja fyrir, þótt Halldór hafi ekki staðfest eitt
eða neitt. Hins vegar fer ekki á milli mála, að
hann hefur rætt þennan möguleika við allnokkra
samstarfsmenn sína. Reynslan nú orðið er sú, að
um leið og farið er út fyrir örfámennan hóp
manna leka slíkar upplýsingar út. Sennilega er
ekki lengur hægt að fara út í svona pólitíska að-
gerð nema hefja hana að morgni og tilkynna að
kvöldi.
Í ríkissjónvarpinu sagði Halldór Ásgrímsson
að hann tæki ábyrgð á slæmri útkomu Fram-
sóknarflokksins í kosningunum. Hann gaf enga
frekari skýringu á því, þótt gengið væri á hann.
Hins vegar fór ekki á milli mála, að hann var
sallarólegur og afslappaður. Eftir á að hyggja
var fas hans með þeim hætti, að þar fór maður,
sem var orðinn frjáls, hann hafði tekið ákvörðun.
Þeir sem standa utan við stjórnmálin telja gjarn-
an að þær vegsemdir, sem fylgja stjórnmálunum,
séu eftirsóknarverðar. Þeir sem hafa kynnzt
þeim og því sem fylgir vegsemdunum komast
gjarnan á aðra skoðun. Þess vegna er oft sem
þungu fargi sé létt af þeim sem lengi hafa staðið í
stjórnmálabaráttunni þegar þeir sjá fram á að
geta lagt þá bagga frá sér sem óhjákvæmilega
fylgja.
Með þessu er ekki sagt að Halldór Ásgrímsson
sé búinn að taka hina endanlegu ákvörðun. En
hann hefur þetta kvöld verið búinn að taka þá
ákvörðun að tala við sitt fólk á þessum nótum. Í
slíkum samtölum geta mál komið upp sem breyta
því sem að var stefnt en í þessu tilviki verður það
að teljast ólíklegt.
Í Morgunblaðinu í dag, laugardag, kemur fram
að líklega muni Guðni Ágústsson einnig draga
sig í hlé sem varaformaður flokksins. Væntan-
lega er hugsunin sú, að skapa þurfi Framsókn-
arflokknum alveg nýja ásýnd og fara enga milli-
leið í þeim efnum. Hins vegar hlýtur það að hafa
legið þungt á Halldóri Ásgrímssyni hver gæti
orðið eftirmaður hans. Í eina tíð var litið svo á að
það mundi verða Finnur Ingólfsson. Hann tók
óvænta ákvörðun um að hætta afskiptum af
stjórnmálum. Fljótlega beindist athyglin að
Árna Magnússyni. Hann tók líka óvænta ákvörð-
un um að hætta afskiptum af stjórnmálum. Hall-
dór Ásgrímsson tók þeirri ákvörðun Árna ekki
vel, sennilega vegna þess að hann hafi þá ekki
eygt möguleika á að komast út úr pólitíkinni
sjálfur. Það er erfitt að missa nána samstarfs-
menn og standa nánast einn eftir í því stríði sem
stjórnmálin eru. Það skilja þeir einir sem reynt
hafa.
Ný
forysta
Rökin fyrir því að
Finnur Ingólfsson
yrði kallaður aftur til
starfa fyrir Fram-
sóknarflokkinn hafa alltaf verið sterk. Hann hef-
ur öðlast mikla reynslu af stjórnmálastarfi og
hefur í starfi sínu utan stjórnmálanna alltaf hald-
ið þeim tengslum sem hann hafði innan Fram-
sóknarflokksins. Reynsla skiptir gríðarlegu máli
í stjórnmálabaráttunni, ekki sízt nú á dögum.
Sennilega er Finnur ekki að sækjast eftir því að
taka að sér forystu Framsóknarflokksins. Lík-
legra er að eftir því sé leitað og hann tilbúinn til
að verða við þeim óskum ef svo ber undir. Það má
því gera ráð fyrir að Finnur Ingólfsson sé frjáls
af sjálfum sér í þessu máli og í því er mikið frelsi
fólgið fyrir mann, sem hugsanlega verður orðinn
formaður Framsóknarflokksins innan skamms.
Á stjórnmálaferli sínum gekk Finnur í gegn-
um marga elda sem hafa augljóslega hert hann.
Það er ekki heiglum hent að vera í forystu fyrir
stjórnmálaflokki á Íslandi í dag. Finnur bjó við
margvíslegt mótlæti í stjórnmálabaráttunni á
sínum tíma, m.a. af hálfu Morgunblaðsins, sem
hann taldi sýna sér litla sanngirni.
Innan Framsóknarflokksins og í þingflokki
hans er ekki auðvelt að finna formannsefni eftir
brottför Árna Magnússonar. Þess vegna eru þau
öfl í Framsóknarflokknum, sem nú vilja kalla
Finn Ingólfsson aftur til starfa fyrir flokkinn – og
í þeim hópi hlýtur Halldór Ásgrímsson að vera –
örugglega að velja bezta kostinn.
Hugmyndir um að fá Siv Friðleifsdóttur heil-
brigðisráðherra til starfa sem varaformann
Framsóknarflokksins eru til marks um að flokk-
urinn vilji sýna alveg nýtt andlit. Siv er ung kona
sem hefur sýnt mikla aðlögunarhæfni í stjórn-
málabaráttunni, alveg sérstaklega þegar á móti
hefur blásið. Það er ekki auðvelt fyrir þingmann,
sem kominn er í ríkisstjórn, að fara út úr rík-
isstjórn. Það gerði Siv hins vegar með þeim hætti
að eftir var tekið og uppskar eins og til var sáð,
þegar hún var kölluð til ráðherrastarfa á ný við
brottför Árna Magnússonar.
Sameiginlega höfða þau Finnur og Siv áreið-
VERKAN GUÐS ANDA
Á hvítasunnu er þess minnst aðheilagur andi kom yfir læri-sveina Jesú Krists í Jerúsal-
em forðum. Lærisveinahópurinn,
sem hafði haldið sig til hlés frá
páskum, íklæddist krafti frá hæð-
um. Pétur postuli, sem hafði afneit-
að Kristi þrisvar, hélt nú slíka
þrumuræðu að þrjú þúsund sálir
létu sannfærast og skírðust. Þann
dag varð kristin kirkja til. Kraftur
og innblástur andans hefur æ síðan
knúið karla og konur til að breiða út
kærleiksboðskap Jesú Krists.
Í ár er þess minnst að 950 ár eru
liðin frá stofnun biskupsstóls í Skál-
holti og 900 ár frá upphafi bisk-
upsstóls á Hólum í Hjaltadal. Kirkja
var byggð í Skálholti skömmu eftir
kristnitöku. Ísleifur Gissurarson
settist að í Skálholti, hóf þar skóla-
hald og var vígður til biskups 1056,
fyrstur Íslendinga. Einn af hátind-
um merkrar sögu Skálholts er þeg-
ar Oddur Gottskálksson sat þar í
fjósinu og þýddi Nýja testamentið.
Það kom út 1540, fyrst prentaðra
bóka á íslensku.
Jón helgi Ögmundsson settist á
biskupsstól á Hólum árið 1106 og
stofnsetti þar skóla. Á Hólum var
vagga prentlistarinnar á Íslandi en
Jón Arason biskup flutti fyrstu
prentsmiðjuna til landsins um 1530.
Blómleg bókaútgáfa var á Hólum í
um 250 ár. Þar ber hæst mikil bóka-
útgáfa Guðbrands Þorlákssonar
biskups og þykir Guðbrandsbiblía
frá 1584 eitt mesta afrek í sögu
prentlistarinnar, auk þess að vera
ómetanleg fyrir varðveislu íslenskr-
ar tungu.
Guðbrandur biskup notaði þýðing-
ar Odds í Biblíuútgáfu sinni. Dr.
Sigurbjörn Einarsson biskup ritaði
formála að endurútgáfu Nýja testa-
mentisþýðingar Odds árið 1988. Þar
segir m.a. um Odd: „Hann hefur
öðrum mönnum framar mótað það
biblíumál, sem Íslendingar hafa öld-
um saman vanist og numið og hefur
m.a. auðgað tunguna að fjölmörgum
orðtökum. Í þeim texta Nýja testa-
mentis, sem nú er almennt notaður
hér á landi, á Oddur meira en nokk-
ur einn maður annar.“
Miklu skemmri en saga biskups-
stólanna er saga hvítasunnuhreyf-
ingarinnar. Hún minnist þess nú að
öld er liðin frá því að þessi kristna
hreyfing, sem kennd er við Heil-
agan anda, fékk byr undir vængi í
litlu samkomuhúsi við Azusa-stræti
í Los Angeles. Greint var frá vakn-
ingunni í tímaritinu Trú, útgefnu í
Reykjavík í febrúar 1907. „Hvíta-
sunnuhátíðin er vissulega hingað
komin með öllum opinberunum
Guðs kraftar, sem fram komu á
hinni fyrstu hvítasunnuhátíð á dög-
um postulanna.“ Útbreiðsla þessar-
ar hreyfingar á 20. öld varð undra-
verð, ekki síst í löndum
Suður-Ameríku, Afríku og Asíu.
Samfellt starf hvítasunnumanna
hófst hér á landi fyrir 85 árum með
starfi trúboðans Eriks Aasbö.
„Hvítasunnuhreyfingin er nú ein
stærsta kirkjudeild kristinna manna
í heiminum, aðeins rómversk kaþ-
ólska kirkjan er fjölmennari,“ skrif-
ar dr. Pétur Pétursson í bók sinni
Kallari orðsins.
Heilagur andi hefur veitt þjónum
Krists þrek og kraft til að standa
stöðugir í baráttunni fyrir hinu
góða. Karl Sigurbjörnsson, biskup
Íslands, sagði í hvítasunnupredikun
2003:
„Heilagur andi á sér ótal vini í
veröldinni, vini og verkfæri, sam-
verkafólk í þjónustu góðvildar, ör-
lætis, kærleika. Hin ósýnilega
kirkja er víða að verki og áhrifa-
máttur mildi, náðar og friðar. Guð,
skaparinn, lausnarinn, heilagur andi
er að verki í lífi fólks, þótt það geri
sér ef til vill ekki grein fyrir því að
það sé að þjóna honum og þó svo að
hann setji ekki merkimiða sína á
það. Andinn helgi er að ryðja veg
hinu góða og fagra í heiminum okk-
ar, þrátt fyrir allt. Guði sé lof. Góð-
vildin, fegurðin, mildin og náðin í
lífi fólks er verkan Guðs anda. Sem
mun um síðir lækna meinin manns
og heims, vekja sönginn og gleðina
og endurnýja ásjónu jarðar.“