Morgunblaðið - 24.09.2006, Qupperneq 57

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. SEPTEMBER 2006 57
Í
byrjun 19. aldar var svo
komið, að landsmönnum
reyndist orðið illmögulegt
að koma höndum yfir
Biblíur til eignar. Hóla-
prentsmiðja, sem flutt hafði verið
suður og fengin Landsuppfræðing-
arfélaginu, var nú öll úr lagi geng-
in, og því lítils að vænta úr þeirri
átt. En björgunin kom svo loks að
utan.
Árið 1800 hafði verið stofnað
Biblíufélag á Fjóni og Holtseta-
landi. Var ætlun þess að stuðla að
útbreiðslu ritningarinnar um allt
Danaveldi, sem þá var. Beindist at-
hyglin fljótlega að Íslandi, eftir að
Grímur Thorkelín, leyndarskjala-
vörður konungs, hafði upplýst
menn þar á bæ um, að ekki væru
nema um 40–50 eintök Nýja testa-
mentisins við lýði þar. Í beinu
framhaldi ritaði félagið til Geirs
biskups Vídalín, og spurði hann
nánar út í málið. Var svar hans á
þá leið, að „það væri hinum mestu
erfiðleikum bundið að eignast þar
þá blessuðu bók, og að ef ekkert
væri gert til þess að sjá fyrir nýj-
um birgðum, mundi hún innan tíu
ára ekki lengur verða til“. Nefndi
biskup jafnframt, að „fólkið setti
því allar vonir sínar á góðvild krist-
inna manna erlendis“.
Að fengnum þessum upplýsing-
um var ákveðið að láta prenta þeg-
ar í stað 2.000 eintök Nýja testa-
mentisins. En ekki hafði gefist
ráðrúm til að koma þessu í fram-
kvæmd, þegar óvæntur liðsauki
barst. Þar var á ferð Ebenezer
Henderson, sem árið 1805 hafði
tekið vígslu til kristniboðs á Ind-
landi, á vegum fríkirkjusafnaðar í
Edinborg á Skotlandi. Var hann nú
staddur í Kaupmannahöfn, ásamt
félaga sínum, og biðu þeir eftir
skipsrúmi austur á bóginn. Það
hins vegar dróst, og að lokum gáf-
ust þeir upp og hófu þess í stað
kirkjulegt starf í borginni. Um það
leyti komast þeir að áformum Bibl-
íufélagsins áðurnefnda, sem og því,
að íbúar á Fróni séu um 50.000, og
að Biblía og Nýja testamenti hafi
ekki verið gefið út þar síðan um
miðja 18. öld, en reynt sé að bæta
úr vöntuninni með seinunnum af-
ritunum. Skýrsla Hendersons og
sr. Johns Patersons til Edinborgar
fer þaðan til bresks smáritafélags,
Religious Tract Society, og að lok-
um til Hins breska og erlenda Bibl-
íufélags í Lundúnum, sem í takt við
ráðleggingar þeirra býðst til að
kosta 3.000 Nýja testamenti. Voru
því prentuð 5.000 eintök, og farið
að mestu eftir Þorláksbiblíu, og
verkinu lokið árið 1807. Tókst að
senda 1.500–2.000 eintök bundin
hingað til lands, rétt áður en styrj-
öld milli Dana og Englendinga
braust út. Afgangurinn lá óbund-
inn í Kaupmannahöfn í fimm ár. Af
þessu voru 3.000 bækur ætlaðar til
gjafa, en hitt átti að seljast á fjög-
ur mörk.
Jafnhliða téðum stuðningi ákvað
Hið breska og erlenda Biblíufélag
að ganga skrefinu lengra, og veita
fé til undirbúnings að prentun
nýrrar útgáfu Biblíunnar. Var
Grímur Thorkelín, sem verið hafði
umsjónarmaður Nýja testamentis-
útgáfunnar, einnig ráðinn til þessa
starfa. Að aflokinni letursteypu
hófst prentun, en vegna ófriðarins
þurfti að hætta fljótlega. Hender-
son og Paterson urðu að flýja til
Svíþjóðar, en í ágústmánuði 1812
fengu þeir leyfi konungs til að
snúa aftur. Voru þeir beðnir um að
taka að sér að ganga frá prentun
og bindingu hinnar nýju útgáfu, og
koma henni síðan á áfangastað.
Ekki ber ritheimildum saman um,
hvort báðir sneru aftur, en alla
vega Henderson.
Sjálf fyrirætlunin reyndist ýms-
um vandkvæðum bundin. Ekki var
t.d. unnt að fá vandaðan pappír frá
Svíþjóð, heldur varð að notast við
annan lélegri, o.s.frv. En í árslok
1813 tókst samt að ljúka þrykking-
unni. Var prentað eftir Vajsen-
hússbiblíu (1747), en nú í fyrsta
sinn í áttblöðungsbroti, eða svo-
kölluðu octavo, og upplag 5.000
eintök. Og til Íslands lagði hinn
ungi trúboði af stað með hið lang-
þráða orð 8. júní 1814. Til Reykja-
víkur kom hann 15. júlí sama ár.
Nú stóð á titilblaði, að Biblían
væri þýdd á íslensku. Áður hafði
jafnan staðið, þar sem tungumáls
var á annað borð getið, að útlagt
væri á norrænu. Fullt heiti er:
Biblia, þad er Aull heilaug Ritning
útlaugd á Islendsku og prentud
Epter þeirri Kaupmannahaufnsku
Útgáfu MDCCXLVII. Auk for-
mála Lúthers eru hér felldar niður
Apókrýfar bækur Gamla testa-
mentisins fyrsta sinni, vegna kal-
vínskra áhrifa hluta þeirra, sem
fyrir verkið greiddu.
Þessi fimmta Biblíuútgáfa okk-
ar er jafnan talin sú allra lélegasta,
fyrr og síðar, bæði hið ytra sem
innra. Er það síst að undra, því öll
aðstaða við gerð hennar var afar
slæm, eins og komið hefur fram.
Nær væri að líta til þess, að út af
fyrir sig er afrek að þetta hafi tek-
ist. Enda kom í ljós, að hún var
þjóðinni ómetanlega dýrmæt
sending og tekið fagnandi, og það
svo, að lítið er nú til af öllum þeim
eintakafjölda sem prentaður var –
Biblíunni og Nýja testamentinu,
sem þar á ofan var prentað í 5.000
eintökum – og það litla sem til er
mun vera illa á sig komið. Bæk-
urnar voru nánast lesnar upp til
agna.
Var þetta síðasta útgáfan, sem
rekja má beinlínis til Guðbrands-
biblíu.
Hendersons-
biblía
sigurdur.aegisson@kirkjan.is
Fimmta prentun
Biblíunnar allrar,
sem gerð var í Kaup-
mannahöfn árið 1813,
er mikilvægt skref í
þá átt að gera Heil-
aga ritningu að al-
menningseign á Ís-
landi. Sigurður
Ægisson rekur í dag
sögu Hendersons-
biblíunnar.
Innilegar þakkir til allra þeirra sem sýndu okkur
hlýju og vottuðu virðingu við fráfall
ÁRNA STEFÁNS ÁRNASONAR.
Kristín Þóra Kristjánsdóttir,
börn og aðrir aðstandendur.
Þökkum hlýhug og vináttu vegna andláts og
útfarar
LÁRUSAR JOHNSEN,
Stigahlíð 36,
Reykjavík.
Jóna Kristjana Jónsdóttir,
Jón Kristján Johnsen, Sigrún Gunnarsdóttir,
Hannes Johnsen,
Lárus Kristján Jonsen.
Hjartans þakkir til ykkar allra sem studduð okkur í
veikindum og sýnduð okkur samúð og virðingu
við andlát og útför okkar elskaða
INGA RÚNARS ELLERTSSONAR
skipstjóra
frá Eystri Reynir, Akraneshreppi,
Naustabryggju 55.
Sérstakar þakkir viljum við færa Magnúsi Haf-
steinssyni og Hrafnhildi Sverrisdóttur, starfsfólki líknardeildar LSH í
Kópavogi og starfsfólki deildar 11E LSH, neyðarþjónustu Mastercard,
Gloria Casa á Spáni og Birki Kristinssyni.
Guð blessi ykkur öll.
Fyrir hönd aðstandenda,
Fjóla Sigurðardóttir,
Marteinn Jón Ingason,
Kristín, Aðalsteinn, Guðjón, Angela og Agnes.
Kæru ættingjar, vinir og samstarfsfólk.
Samúð ykkar, bænir og þátttaka í sorg okkar
vegna fráfalls elskaðs sonar okkar, bróður,
frænda og barnabarns,
SIGURÐAR RÚNARS ÞÓRISSONAR,
hefur verið ómetanleg. Við fáum aldrei fullþakkað
en biðjum Guð að blessa ykkur og launa.
Sérstakar þakkir til vinahópsins fyrir ómetanlegan
stuðning.
Þórir Rúnar Jónsson, Kristín Sæunn Pjetursdóttir,
Guðmunda S. Þórisdóttir, Sigvaldi E. Eggertsson,
Þóra G. Þórisdóttir, Sævar Þ. Guðmundsson,
Valgerður G. Þórisdóttir Gisler, Alex Gisler,
Þórir Kr. Þórisson, Karen Martensdóttir,
Signý Magnúsdóttir,
Rakel E. Sævarsdóttir,
Þórir H. Sigvaldason,
Marten B. Þórisson,
Róbert Thór Gisler,
Þóra Gunnarsdóttir.
Elskulegur eiginmaðurinn minn, faðir okkar og
tengdafaðir,
HÖRÐUR SIGURJÓN KRISTÓFERSSON
bifvélavirkjameistari,
Kópavogbraut 1b,
lést á heimilinu sínu fimmtudaginn 21. septem-
ber.
Pálína Stefánsdóttir,
Valborg Harðardóttir, Eggert Jóhannsson,
Kristín Harðardóttir, Bjarni Halldórsson.
Mig langar að minnast tengda-
föður míns með nokkrum orðum.
Ég man eftir því þegar ég kom
fyrst í Vaðnes fyrir um 12 árum,
ég heilsaði þér og þú sagðir að ég
væri nú nokkurn veginn eins og þú
hefðir ímyndað þér, kannski aðeins
minni en svona varstu einmitt,
sagðir bara það sem þú hugsaðir
þá og þegar.
Þegar ég hugsa til baka minnist
ég manns sem var góður við alla og
sérstaklega barngóður. Þér leið
aldrei eins vel og þegar allir voru
saman komnir í sveitinni og ekki
spillti fyrir ef einhvað var verið að
vinna í búskapnum. Þú varst ótrú-
lega duglegur og vinnusamur og ég
fullyrði það að það eru ekki margir
86 ára sem fara upp í traktor og
slá, en það gerðir þú, og núna síð-
ast í sumar varstu að tala um að ef
þú kæmist upp í traktorinn þá fær-
ir þú að slá, þú reyndir að finna
ýmsar lausnir á þessum málum.
Þú sagðir mér margar sögur af
henni mömmu þinni, hún var
greinilega hörkudugleg kona og þú
leist mikið upp til hennar, það
hefði verið gaman að kynnast
henni, svo fallega hljómuðu sög-
urnar um hana. Kjartan minn þú
varst einstakur maður, svo stoltur
af öllu þínu og það mátturðu svo
sannarlega vera. Það er skrítið að
koma í sveitina núna og þú situr
ekki í stólnum þínum og horfir á
fótbolta eða box í sjónvarpinu eins
og þú varst vanur, en því sjón-
varpsefni máttirðu helst ekki missa
af.
Börnin okkar missa góðan afa,
en góðs er að minnast.
Kjartan minn þú varst tilbúinn
að kveðja þennan heim, bið að
heilsa mömmu þinni. Hvíl í friði,
þín tengdadóttir
Dóra.
Nú er komið að kveðjustund og
er það skrítið því þetta var bara
eins og oft áður, þú varst lagður
inn á sjúkrahúsið en það sem var
nú en aldrei áður var að þú komst
ekki aftur til baka í sveitina eins
og vanalega. Þú varst svo oft búinn
að berjast við það að koma alltaf
aftur til að hugsa um kindurnar og
svona að ekkert gat stöðvað þig, en
núna eftir hetjulega baráttu ertu
farinn.
En nóg um það, þú varst án efa
ein besta manneskja sem ég hef
hitt og var alltaf gott að leita til
þín um allt mögulegt hvort sem
það voru ráð eða bara spjall. Og
veit ég að þó að þú sért farinn er
alltaf hægt að leita til þín, það er
nóg að fara upp í sveit því þar
varstu og þar muntu alltaf vera, og
því er sveitin einn af bestu stöðum
í heiminum fyrir mig að heim-
sækja. Það mun alltaf vera mitt
annað heimil ef ekki bara þar sem
ég mun búa. Sveitin var líka það
sem hélt þér gangandi svo lengi og
þessar blessuðu rollur og því er ég
þakklátur. Þú varst mér góður
þessi næstum 16 ár sem við áttum
saman enda vorum við mamma
alltaf uppi í sveit og ekki skrítið,
maður var alltaf velkominn og þú
varst alltaf góður. En þetta voru
bara seinustu 16 ár ævi þinnar og
þá varst þú búinn að lifa í 72 ár og
það er ekkert smá sem þú ert bú-
inn að gera. Ef ég gæti farið fram
eða aftur í tímann vildi ég fara aft-
ur í tímann og sjá allt sem þú hef-
ur afrekað en ég verð að láta sögur
um þig duga en þær eru margar
glæsilegar. Þú fórst ungur í sveit
og þar lærðir þú á lífið, þú lærðir
allt sem þurfti til að lifa af í þess-
um erfiða heimi. Svo ungur maður
tekur þú við búskap í Ásgarði þar
sem þú varst í sveit en stuttu
seinna tekur þú við búskap í Vað-
nesi og varst þar það sem eftir var.
Þar byggðir þú upp svaka búskap
sem þú stækkaðir með hverju ári í
mörg ár, síðan taka börnin við af
þér en þegar að beljurnar fóru og
það voru bara rollur þá tókst þú
aftur við búinu og sást um það með
hjálp alveg þangað til þú kvaddir
þennan heim.
Ég bið að heilsa og vona að þér
gangi vel þangað til ég hitti þig
næst.
Brynjar Þór Elvarsson.
HUGVEKJA