Morgunblaðið - 07.10.2006, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 7. OKTÓBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
NÝLEGA fékk Erla nokkur Elías-
dóttir birta aðsenda grein í Morg-
unblaðinu. Með grein
sinni tekst henni þó því
miður að verða bæði
sjálfri sér og sameig-
inlegum málstað okkar
beggja til skammar. Er
mér því bæði ljúft og
skylt að koma á fram-
færi leiðréttingum.
Erla þessi virtist sjá
samsæri í hverju horni
þegar hún kom um
daginn inn í eina af
verslunum Body Shop
á Íslandi. Til að gera
langa sögu stutta talar
hún um að á sumum
vörutegundum sé lít-
illega breytt en greini-
lega nýtt vörumerki og
að á þeim vöruteg-
undum sé ekki að finna
slagorð „Against ani-
mal testing“ (þ.e.a.s. á
móti tilraunum á dýr-
um). Þá segist hún hafa
leitað upplýsinga á net-
inu og uppgötvað að í
mars á þessu ári hafi
L’Oreal-samsteypan
keypt Body Shop. Af
þessu dregur hún þá langsóttu og
furðulegu niðurstöðu að Body Shop
hafi svikið neytendur og „gengið frá“
hugsjóninni (eins og Erla orðar það)!
Hið rétta er að firmamerki og
vörumerki Body Shop var lítillega
breytt á síðasta ári, einfaldlega til að
gera þau nútímalegri og ferskari.
Slíkt er algengt í viðskiptaheiminum.
Nýja vörumerkið prýðir því velflestar
vörutegundir í búðum okkar um þess-
ar mundir þótt enn séu til nokkrar
vörur með eldri gerð merkisins.
Einnig er rétt að L’Oreal-sam-
steypan gerði hluthöfum Body Shop
yfirtökutilboð fyrr á þessu ári enda er
það ekki óalgengt að samsteypur sjái
sér hag í því að bæta við sig fyr-
irtækjum – eins og flestum Íslend-
ingum ætti að vera kunnugt um! Yf-
irtökutilboðið var samþykkt með
þeim skilyrðum að ekki yrðu gerðar
neinar breytingar hvað varðar al-
mennan rekstur, þ.m.t. öll baráttumál
og stefnumörkun. Í kjölfarið hefur
reksturinn gengið sinn vanagang og
að eigendaskiptum frátöldum hafa
engar breytingar átt sér stað, hvorki í
starfsmannahaldi né nokkru öðru. Á
umbúðum nýjustu vörutegunda okk-
ar, t.a.m. nýrri Aloe vera-línu og línu
snyrtivara með nerólí/jasmínu-ilmi
stendur skýrum stöfum „Against ani-
mal testing“. Ekki fæ ég því skilið
hvað Erlu gekk til!
Ég leyfi mér að þýða
lauslega brot af þeim
hluta nýendurskoðaðrar
stefnumörkunar fyr-
irtækisins er snertir
dýravernd:
„Við erum mótfallin
allri notkun dýra í hvers
kyns prófunum í þágu
snyrtivöruiðnaðarins,
höfum beitt okkur fyrir
því að iðnaðurinn í heild
sinni leiti annarra leiða
og reynt að knýja fram
nauðsynlegar lagabreyt-
ingar. Við munum halda
áfram að vera í far-
arbroddi hvað þetta
varðar með því að sýna
fram á að hægt er að
tryggja öryggi og hæstu
gæði án tilrauna á dýr-
um. Við prófum hvorki
sjálf né fáum aðra til að
prófa vörur okkar eða
innihaldsefni þeirra á
dýrum. Það höfum við
aldrei gert og munum
aldrei gera.“
Til nánari útskýr-
ingar vil ég nefna það að Body Shop
kaupir engin innihaldsefni í snyrti-
vörur sínar nema birgirinn geti sýnt
fram á og ábyrgst að þau efni hafi
ekki verið prófuð á dýrum í þágu
snyrtivöruiðnaðarins eftir 31. desem-
ber 1990. Ennfremur vil ég ítreka að
Body Shop-vörurnar eru vissulega of-
næmisprófaðar – bara ekki á dýrum
(enda eru vörurnar ekki ætlaðar
þeim!) heldur ýmist með svokölluðum
„in vitro“-prófunum eða einfaldlega á
mennskum sjálfboðaliðum.
Undirritaður furðar sig á grein-
arskrifum Erlu enda eru þau til vitnis
um dómgreindarleysi hennar. Sem
starfsmanni Body Shop ber mér þó
að þakka henni fyrir að benda fólki á
þá staðreynd að tilraunir á dýrum í
þágu snyrtivöruiðnaðar eru ekki bara
grimmúðlegar heldur hreinlega
óþarfi.
Morgunblaðinu þakka ég birt-
inguna og bið Erlu og aðra lesendur
blaðsins vel að lifa.
Um staðlausu
stafina hennar Erlu
Ragnar Halldór Blöndal
skrifar um framleiðslu vara
frá Body Shop
Ragnar Halldór Blöndal
»Hið rétta erað firma-
merki og vöru-
merki Body
Shop var lítillega
breytt á síðasta
ári, einfaldlega
til að gera þau
nútímalegri og
ferskari.
Höfundur hefur starfað fyrir Body
Shop á Íslandi í 11 ár.
Í MARS 2006 ritaði ég grein í
Morgunblaðið sem bar heitið
„Ríkisstjórnin rústar
vaxtabótakerfinu“.
Þar vakti ég athygli á
því að eignaverðbólga
frá haustinu 2004
hefði hækkað fast-
eignamat með tilheyr-
andi hækkunum fast-
eignagjalda. Enn
fremur að við blasti
veruleg skerðing á
vaxtabótum hjá fjölda
einstaklinga, ein-
stæðum foreldrum og
hjónum við álagningu
í ágúst 2006. Nefndi
ég til sögunnar tvö dæmi byggð á
skattframtölum félagsmanna Efl-
ingar – stéttarfélags og útreikn-
ingum samkvæmt vefsíðu rík-
isskattstjóra. Ég tók málið upp á
Alþingi í apríl 2006 og flutti frum-
varp þar sem lögð var til breyting
á lögum um tekjuskatt sem var til
þess fallin að koma í veg fyrir
fyrirsjáanlega skerðingu vaxta-
bóta hjá miklum fjölda framtelj-
enda. Þessi tillaga var felld við
atkvæðagreiðslu á Alþingi 3. júní
2006 með atkvæðum allra rík-
isstjórnarþingmanna.
Við endurnýjun kjarasamninga
í júní sl. lýsti ríkisstjórnin sig
hins vegar reiðubúna til að endur-
skoða ákvæði um vaxtabætur ef í
ljós kæmi við niðurstöðu álagn-
ingar í ágúst 2006 að hækkun
fasteignaverðs á árinu 2005 hefði
leitt til marktækrar skerðingar á
vaxtabótum. Það kom svo sann-
arlega í ljós og hafa tugir fram-
teljenda haft samband við mig
sem hafa talið sig
illa hlunnfarna. Stað-
reynt er að skerð-
ingin hefur bitnað á
aragrúa framtelj-
enda og fjöldi þeirra
hefur lent í erf-
iðleikum með afborg-
anir af lánum vegna
íbúðakaupa. Var það
viðbúið þar sem gert
var ráð fyrir
óskertum vaxtabót-
um við útreikninga á
greiðslugetu þeirra
við lántökur til íbúð-
arkaupanna. Dapurlegt er frá því
að segja að enn bólar ekkert á
endurskoðun ríkisstjórnarinnar
þrátt fyrir að Alþingi sé komið
saman. Ætlar ríkisstjórnin virki-
lega að svíkja fyrirheit sín við
gerð kjarasamninganna í júní
2006? Vaxtabótaskerðinguna
verður að bæta fyrir 1. nóvember
nk. þannig að þeir fjölmörgu ein-
staklingar, einstæð foreldri og
hjón, sem skerðingin hefur bitnað
á, geti staðið við greiðslu-
skuldbindingar sínar. Kjósendur á
öllu landinu, þar með talið í Suð-
urkjördæmi fjármálaráðherra,
fylgjast grannt með efndum rík-
isstjórnarinnar.
Vaxtabótaskerðingin er dæmi-
gerð fyrir misskiptingarstefnu
ríkisstjórnarinnar í skattamálum.
Skattastefna ríkisstjórnarinnar
hefur byggst á því að hygla há-
tekju- og stóreignamönnum en
halda lágtekjufólki í spennutreyju
fátæktar. Ráðherrar ríkisstjórn-
arinnar hafa til að mynda umbun-
að sér árlega með um eða yfir
500.000 kr. skattalækkunum af
árslaunum sínum með þessari
skattastefnu. Ríkisstjórnin er
meira að segja svo ósvífin að
skattleggja tekjur yfir 90.000 kr.,
sem eru langt undir fram-
færslumörkum, með 37,73%
skatti, svo sem atvinnuleys-
isbætur. Á sama tíma er aðeins
lagður 10% skattur á fjármagns-
tekjur milljarðamæringanna sem
eru þessi misserin að kaupa upp
Ísland. Það er brot á jafnræð-
isreglu stjórnarskrárinnar sem
verður lagt í dóm kjósenda í kom-
andi kosningum og við blasir að
málið verði lagt fyrir dómstóla.
Fjármálaráðherra,
hvað líður leiðréttingu á
vaxtabótaskerðingunni?
Atli Gíslason fjallar
um skerðingu vaxtabóta » Skattastefna rík-isstjórnarinnar hef-
ur byggst á því að hygla
hátekju- og stóreigna-
mönnum en halda lág-
tekjufólki í spennu-
treyju fátæktar.
Atli Gíslason
Höfundur er hæstaréttarlögmaður
og mun skipa 1. sæti á lista VG í
Suðurkjördæmi í komandi
alþingiskosningum.
Í KASTLJÓSI sjónvarpsins hef-
ur síðastliðna daga farið fram um-
ræða um geðlyf. Þar hefur verið
lögð áhersla á bók amerísks blaða-
manns og látið í veðri
vaka að geðlyf séu
skaðleg og geð-
sjúkdómar hafi aukist
af þeim sökum. Þetta
er rangt eins og sjá
má af því sem hér
segir.
Ekki aukning í ný-
gengi eða algengi!
Ef borið er saman
algengi geðsjúkdóma
1984 og 2002 mælt
með sambærilegum
hætti hefur ekki orðið
aukning nema hvað varðar áfeng-
isvanda meðal kvenna. Það er í
raun merkilegt að hún sé ekki
meiri í ljósi þess að áfengisneysla
hefur farið úr 3,8 l í 7,5 l á hvern
einstakling 15 ára og eldri. Ekki
hefur orðið aukning á nýgengi
geðsjúkdóma hér á landi á sl. 70
árum.
Gjörbylting!
Fyrir 1960 voru um 300 sjúk-
lingar á Kleppi, langflestir til
langtíma umönnunar. Sjúklingar
sem ekki var hægt að hafa á heim-
ilum vegna veikinda þeirra. Í dag
eru um 150 rúm fyrir geðsjúka,
langflest til skamms tíma í senn.
Ef ekki hefði komið til gjörbylting
með notkun geðlyfjanna þá þyrftu
um 600 sex hundruð manns að
dvelja á geðdeild langdvölum með
allri umönnun vegna örkumlandi
geðsjúkdóms. Nú eru langdval-
arsjúklingar sem eru sambæri-
legir væntanlega á bilinu 50 til
60.Hinir 550 eru utan sjúkrahúsa í
samfélaginu, margir með veruleg-
um stuðningi, bæði í formi al-
mennrar geðlæknismeðferðar,
lyfja og viðtala, auk iðju- og fé-
lagsþjálfunar.
Örorka og geðsjúkdómar
Fjöldi þeirra sem skráðir eru á
örorku vegna geð-
sjúkdóma hefur auk-
ist á síðustu árum. Er
það án efa mest tengt
samfélagslegum við-
horfum eins og vilja
lækna og Trygg-
ingastofnunar til að
skrá fólk, sem áður
var skráð með lík-
amlega sjúkdóma,
með geðsjúkdóma á
örorku, auk sam-
félagslegra þátta sem
leiða til þess að fólk
fer frekar á örorku. Í
þessu samhengi er vert að hafa í
huga að hundraðshluti starfandi
fólks 18 ára til 70 ára á íslenskum
vinnumarkaði hefur verið stöðugur
í kringum 82% frá 1991 til 2004.
Heildarfjöldi öryrkja fer hins veg-
ar úr 5% árið 1996 í 8% árið 2004.
Þetta þýðir að væntanlega hefur
fjölgun öryrkja komið úr hópi
þeirra sem ekki hafa verið á
vinnumarkaði.
Mikil aukning í viðtals-
meðferð
Það hefur gleymst í umræðunni
að fjöldi þeirra sem stunda við-
talsmeðferð, geðlæknar, heim-
ilislæknar, hjúkrunarfræðingar,
sálfræðingar, félagsráðgjafar og
fleiri hefur margfaldast á sl. 20
árum. Kostnaður af þessu er mik-
ill og án efa hefur kostnaðaraukn-
ing vegna þessa ekki orðið minni
en vegna aukningar í geðlyfjum.
Stór hluti þessa kostnaðar er hins
vegar greiddur beint úr vasa sjúk-
linganna þannig að áhyggjufullir
peningamenn í heilbrigðisráðu-
neyti og Kastljósi hugsa lítt um
það og þess vegna tönnlast þeir á
lyfjakostnaði. Það er nauðsynlegt
fyrir alla að skilja að meðferð við
geðsjúkdómum er fjölþætt, og
skipta þar lyf, viðtöl og ýmsar
aðrar aðgerðir jöfnum höndum
miklu máli. Umræða sem hvetur
sjúklinga til þess að stöðva hluta
meðferðarinnar eða til þess að
efast um hana, er skaðleg sjúk-
lingunum og lýðheilsu þjóðarinnar.
Læknar og aðrir heilbrigð-
isstarfsmenn, tökum virkan þátt í
umræðu um heilbrigðismál og
hjálpumst að við að beina fjöl-
miðlaumræðunni inn á meira upp-
byggilegar brautir.
Kastljós um geðlyf
Kristinn Tómasson fjallar um
geðlyf og gerir athugasemd við
umfjöllun Kastljóss
»Umræða sem hvetursjúklinga til þess að
stöðva hluta meðferð-
arinnar eða til þess að
efast um hana, er skað-
leg sjúklingunum og
lýðheilsu þjóðarinnar.
Kristinn Tómasson
Höfundur er dr. med., sérfræðingur
í geð- og embættislækningum.
MENN gerast margorðir um hin
voveiflegu slys á vegum landsins,
sem vonlegt er. Og ráðamenn segja
stopp, en láta líklega við það sitja
sem jafnan áður.
Í níu af hverjum tíu slysatilfella
er um að kenna hraðakstri. Fréttir
af vitfirrtum hraðakstri berast nær
daglega, ekki sízt þeirra sem nýlega
hafa hlotið ökuréttindi.
Ártúnsbrekkan í Reykjavík hefir
komið mjög við sögu að und-
anförnu. Sá sem þetta ritar á þar
aldrei leið um án þess að verða vitni
að akstri nær allra vegfarenda
langt yfir löglegum mörkum. Hann
hefir hinsvegar hérumbil aldrei séð
neinn skipta sér af því.
Hvað veldur?
Fórnarlömb eiturefna eru talin
tvöfalt fleiri en dauðaslys í umferð-
inni. Nú hefir Ísland þá sérstöðu að
vera land í veröldinni þar sem hæg-
ast væri um vik að hindra innflutn-
ing eiturlyfja. Um árið stóð svo á
fyrir undirrituðum, að hann hafði
lítilsháttar kynni af eiturefnasmygl-
inu. Yfirmenn löggæzlu töldu þá, að
aðeins tækist að leggja hönd á
4–5% þess, sem innflutningi næmi.
Hverju gegnir þetta?
Svarið við þessum vangaveltum
er: Málið snýst um peninga. Þegar
haft er í huga að nógir peningar eru
til, verður málið fordæmanlegt. Ár-
um saman hefir löggæzla í landinu
verið svelt heilu hungri. Sökum
mannfæðar og tækjaskorts er lög-
gæzlan í engum færum um að
gegna nauðsynlegustu varn-
araðgerðum hvort heldur er í
vörzlu á vegum eða hindrun inn-
flutnings eiturefna.
Hér þarf alveg að snúa við
blaðinu. Það þarf að margfalda þá
fjármuni og mannafla, sem beitt er
til verkefnanna. Það þarf að segja
stopp á þá ráðamenn, sem virðast
ekki skilja aðalatriði málanna, en
láta við það sitja fyrir kosningar að
fá myndir af sér í blöðum á graf-
arbakka fórnarlambanna með grát-
viprur á grönum.
Sverrir Hermannsson
Aðalatriðið
Höfundur er fv. formaður
Frjálslynda flokksins.
Dóra Hjálmarsdóttir: Áhættu-
mati fyrir Kárahnjúkavirkjun
er ekki ábótavant.
Oddur Benediktsson:
Áhættumati fyrir Kárahnjúka-
virkjun er ábótavant
Páll Jóhann Einarsson skrifar
um trú og vísindi.
Gunnar Jóhannesson skrifar
um trú og vísindi.
Aðsendar greinar á mbl.is
www.mbl.is/greinar