Morgunblaðið - 07.11.2006, Síða 18

18 ÞRIÐJUDAGUR 7. NÓVEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
HINUM vikulegu þriðjudags-
sýningum á þýskum kvik-
myndum á vegum Goethe-
stofnunarinnar verður fram
haldið í dag.
Í þetta skiptið gefst kostur á
að sjá myndina Status Yo! frá
árinu 2003 í leikstjórn Till Ha-
streiter.
Myndin gerist á einum sólar-
hring og er fylgst með nokkr-
um einstaklingum í aðdraganda stærsta hip-hop-
gleðskapar Berlínar.
Sem fyrr hefjast sýningar klukkan 20 að Sölv-
hólsgötu 13 og er aðgangur ókeypis og öllum op-
inn. Myndin er með þýsku tali og enskum texta.
Kvikmyndasýning
Þriðjudagsbíó
Goethe-Instituts
Sölvhólsgata 13.
KLUKKAN 20 í kvöld verður
71. skáldaspírukvöldið haldið í
bókarými Iðu í Lækjargötu.
Sem fyrr er skipuleggjandi
þessa vikulega viðburðar
Benedikt S. Lafleur skáld, en
það eru skáldkonurnar Anna
Dóra Antonsdóttir og Kristrún
Guðmundsdóttir sem að þessu
sinni leiða kvöldið í samein-
ingu. Munu þær lesa úr nýút-
komnum skáldsögum sínum og
spjalla við gesti um verk sín í kjölfarið.
Sem endranær er aðgangur ókeypis og gefst
gestum kostur á að taka með sér veitingar niður í
bókarýmið af kaffihúsi annarrar hæðar.
Skáldaspírukvöld
Anna Dóra og
Kristrún í Iðu
Benedikt S.
Lafleur
Á HVERJUM þriðjudegi
klukkan 20 og á laugardögum
klukkan 16 stendur Kvik-
myndasafnið fyrir kvikmynda-
sýningu í Bæjarbíói í Hafn-
arfirði. Í kvöld er það
grínhrollvekjan Comedy of
Terrors frá árinu 1964 sem er á
dagskrá. Söguþráður mynd-
arinnar, sem er í leikstjórn
Jacques Torneurs, er á þá leið
að útfararstjóri sem hefur lítið
að gera tekur upp á því að drepa fólk til að fjölga
viðskiptavinum sínum.
Miðaverð er 500 krónur og er myndin með ís-
lenskum texta.
Kvikmyndasýning
Grínhrollvekja í
Bæjarbíói
Comedy of
Terrors.
Eftir Flóka Guðmundsson
floki@mbl.is
NÝLEGA komu út IV. og V. bindi
ritraðarinnar Íslensk bókmennta-
saga, en í þeim er farið yfir bók-
menntsögu þjóðarinnar á 20. öld.
Eins og við er að búast þegar ráðist
er í útgáfu af þessum meiði sýnist
sitt hverjum um
útkomuna og þá
aðferðafræði sem
að liggur að baki
vinnslu hennar;
fræðimenn grein-
ir jafnan á frá
hvaða sjónarhóli
viðfangsefnið
skuli skoðað og
hvernig það skuli
framreitt.
Hin nýja út-
gáfa hefur ekki farið varhluta af
slíkri umræðu og var t.d. tekist á
um ritin tvö á nýliðnu Hugvís-
indaþingi Háskóla Íslands sem fram
fór um síðustu helgi. Þá birtust
tveir ritdómar í Lesbók laugardag-
inn síðasta þar sem hnýtt var í ýmis
atriði. Morgunblaðið leitaði við-
bragða hjá ritstjóra þessara tveggja
binda, Guðmundi Andra Thorssyni.
Aldrei ætlað að vera yfirlit um
bókmenntafræðikenningar
Sú gagnrýni hefur m.a. komið
fram að það skorti á markvissa um-
fjöllun út frá bókmenntafræðikenn-
ingum 20. aldar. Þess í stað sé út-
gagnspunkturinn höfundaverk og
ævisöguleg greining. Er þessi gagn-
rýni réttmæt að þínu mati?
„Bókmenntafræðikenningar 20.
aldar eru margar og þeir fræðimenn
sem fengnir voru til að skrifa í
þessa bókmenntasögu vegna sér-
þekkingar sinnar kunna allir prýði-
leg skil á þeim eins og skrif þeirra
bera með sér. Hins vegar var þessu
riti aldrei ætlað að vera yfirlit um
bókmenntafræðikenningar 20. ald-
ar. Sú hugmynd var ekki heldur
lögð til grundvallar að „höfundurinn
sé dauður“ eins og heyrst hafa til-
mæli um. Þessi umræða virkar svo-
lítið á mig eins og verið sé að kvarta
yfir því að of mikið sé fjallað um ís-
lenskar bókmenntir í íslenskri bók-
menntasögu.“
Þær gagnrýnisraddir hafa heyrst
að átök við hugtakið „módernisma“
og nærveru þess í bókmenntasög-
unni séu tilfinnanlega fjarverandi.
Hverju svarar þú slíkum röddum?
„Það má vera að fræðileg um-
ræða um hugtakið „módernisma“
hefði mátt vera markvissari en fjar-
verandi er hún ekki. Silja Að-
alsteinsdóttir afmarkar býsna
glögglega hugtakið í kafla sínum um
formbyltingu og módernisma og
þótt Matthías Viðar fylgi ekki hefð-
bundnum brautum í glímu sinni við
fyrirbærið hefur hinn glæsilegi kafli
hans svo sannarlega að geyma „átök
við hugtakið „módernisma““, rétt
eins og módernisminn kemur mjög
við sögu bæði hjá Dagnýju Krist-
jánsdóttur og Árna Ibsen. En hug-
takið er vítt og á að fá að vera það.
Ég veit ekki alveg hvað er verið að
biðja um: átti að halda þing og sam-
þykkja ályktun í lok þess um skil-
greiningu módernismans og láta
höfunda svo framfylgja henni?“
Eitthvað verður undan að láta
Mörgum þykir fjarvera umræðu
um þýðingar á erlendum skáldverk-
um ljóður á Bókmenntasögunni.
Var það ritstjórnarleg ákvörðun að
horfa fram hjá þessum mikilvæga
áhrifaþætti?
„Tvímælalaust hefði verið að því
mikill fengur, eins og Gauti Krist-
mannsson hefur nefnt, að hafa á ein-
um stað í verkinu sérstakt yfirlit um
þýðingar skrifað af kunnáttumanni í
stað þess að vikið sé að þýðingum
hér og þar eins og raunin er. En
þegar síðufjöldinn er takmarkaður
verður eitthvað undan að láta. Að
þessu sinni erlendur skáldskapur á
kostnað þess íslenska. Rétt eins og
fræðilegar vangaveltur um for-
sendur hugtakanotkunar víkja að
mestu fyrir umfjöllun um höfunda.“
Það er ekki annað að skilja á orð-
um Benedikts Hjartarsonar í ritrýni
sem birtist í Lesbók sl. laugardag
en höfundum einstakra hluta Bók-
menntasögunnar sé gefinn of laus
taumurinn. Ertu sammála því? Hef-
ur það bitnað á lokaútkomunni að
þínu mati?
„Þessu er vandsvarað. Í rit-
stjóratíð minni hef ég vanið mig á að
tala aldrei um samstarf mitt við þá
höfunda sem ég hef unnið með. En
almennt talað lít ég á starfið sem
þjónustuhlutverk. Og almennt talað
er ég frjálslyndur yfirlesari og lít
ekki á hlutverk mitt sem það að
vera einhvers konar „lýðræðislegt
miðstjórnarvald“. En ég get hins
vegar upplýst að þetta var þó að
minnsta kosti lesið yfir. Þarna
stendur hvergi: „Ath. búin að taka
út það sem var hér“ eins og gat að
líta í ritsmíð í tilefni af bókmennta-
sögunni í síðustu Lesbók.“
Bókmenntir | Fjórða og fimmta bindi Íslenskrar bókmenntasögu í umræðunni
Í HNOTSKURN
» Fyrsta bindi Íslenskrarbókmenntasögu kom út ár-
ið 1992 í ritstjórn Vésteins
Ólasonar. Hann ritstýrði einn-
ig öðru bindi sem kom út ári
síðar.
» Halldór Guðmundsson rit-stýrði þriðja bindinu sem
var gefið út árið 1996.
» Guðmundur Andri Thors-son er ritstjóri tveggja síð-
ustu bindanna. Þar er farið yf-
ir íslenska bókmenntasögu 20.
aldar.
» Mál og menning stendurfyrir útgáfu ritraðarinnar.
Tekist á um nálgun
Guðmundur Andri
Thorsson
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Íslensk bókmenntasaga Umræða um nýjustu bindin tvö, sem jafnframt
eru þau síðustu, hefur verið áberandi upp á síðkastið.
KENNETH Branagh verður við-
staddur frumsýningu á kvikmynd
sinni Töfraflautunni á kvik-
myndahátíðinni í Sevilla nk.
fimmtudag. Branagh hefur gert
nokkrar myndir byggðar á verkum
William Shakespeare en hefur nú
róið á mið óperunnar í fyrsta sinn.
Sögutími Töfraflautu Mozarts í
meðförum Branaghs er fyrri heims-
styrjöldin, tími hjaðningavíga sem
voru táknmynd fyrir endalok viss
tímabils og gildismats. Ópera Moz-
arts er aðlöguð hvíta tjaldinu af
Branagh og enska leikaranum
Stephen Fry. Í handriti þeirra
fjallar verkið um hermanninn Tam-
ino, sem eigrar um skotgrafirnar
særður á sálu, Næturdrottninguna,
sem krefst þess að hann bjargi dótt-
ur sinni Paminu, og höll hins vitra
Sarastro, sem er griðastaður flótta-
manna. Branagh valdi óperusöngv-
ara í helstu hlutverk í stað leikara.
Með þau fara Lyubov Petrova,
René Pape, Joseph Kaiser og Amy
Carson. Branagh var spurður í við-
tali við dagblaðið El pais hvers
vegna óperan væri látin gerast í
fyrri heimsstyrjöldinni.
„Tónlistin í óperunni er lýsandi
fyrir baráttuna milli góðs og ills.
Inn í myndina koma síðan persónu-
leg og illvíg átök Sarastro og Næt-
urdrottningarinnar sem ná miklum
hæðum í framvindunni.
Ég vildi koma að þeirri stig-
mögnun ofbeldis sem var fylgi-
fiskur fyrri heimsstyrjaldarinnar,
eins og þetta órökræna og óstjórn-
lega hatur hefði fólgið í sér fyr-
irframgefnar niðurstöður. Sam-
hliða átökunum er jafnframt í
sögunni samhygð og mann-
kærleikur. Töfraflautan er í senn
aldarspegill og ævintýri. Ég vildi
reyna að endurspegla margbreyti-
leika tónlistarinnar með því að hafa
sögusviðið fyrri heimsstyrjöldina,
sem er einhver afdrifaríkasti at-
burður heimssögunnar,“ segir Bra-
nagh.
Branagh
sýnir Töfra-
flautuna
Fyrsta mynd hans
byggð á óperu
Reuters
Kenneth Branagh.
www.torhildur.is
Andri Snær Magnason
rithöfundur
Ingibjörg Hafstað
kennslustjóri Alþjóðahúss
Margrét Pála Ólafsdóttir
höfundur og framkvæmdastjóri Hjallastefnunnar
Rögnvaldur Sæmundsson
forstöðumaður Rannsóknarmiðstöðvar HR
í nýsköpunar- og frumkvöðlafræðum
Ólafía Hrönn Jónsdóttir og Halldóra Geirharðsdóttir
Hannes Smári
Halldór Gylfason leikari og Geirfuglarnir
Stjórnmál snúast um framtíðina
Spáð í spilin með Þórhildi Þorleifsdóttur
Fundur í Iðnó
miðvikudaginn 8. nóv.
kl. 20:30
Fundarstjóri: Edda Björgvinsdóttir
Allir velkomnir. Kaffi og með því.