Morgunblaðið - 17.11.2006, Síða 43

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 17. NÓVEMBER 2006 43
REYNSLA • UMHYGGJA • TRAUST
Þegar andlát ber að höndum
Önnumst alla þætti útfararinnar
ÚTFARARSTOFA
KIRKJUGARÐANNA
Vesturhlíð 2 • Fossvogi • Sími 551 1266 • www.utfor.is
✝ HildigunnurSveinsdóttir
fæddist á Eskifirði
15. desember 1926.
Hún lést á Land-
spítalanum 10. nóv-
ember síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru hjónin Sveinn
Guðnason ljós-
myndari, f. á Dísar-
stöðum í Breiðdal
7.5. 1902, d. 1.12.
1983, og Guðrún
Valgerður (Gerða)
Kristjánsdóttir hús-
freyja, f. Ljótsstöðum í Fnjóska-
dal 7.9. 1900, d. 20.1. 1985. Hildi-
gunnur var einkabarn þeirra
hjóna en að auki ólu þau upp
bróðurson Sveins, Geir M Jónsson
kjötiðnaðarmann, f. 15.2. 1930, d.
18.2. 1990.
Hinn 16. júlí 1949 giftist Hildi-
gunnur Guðmundi Björgvinssyni
rafvirkjameistara, f. á Fáskrúðs-
firði 21.2. 1928, d. 23.10. 2001.
Hann var sonur hjónanna Maríu
Guðmundsdóttur ljósmóður, f.
24.3. 1894, d. 24.11. 1978, og
Björgvins Þórarinssonar báta-
smiðs, f. 27.3. 1897, d. 12.11. 1973.
Gunnar Óskarsson, börn Arndís
Sara, f. 1995, Eva Ósk, f. 1999 og
Óliver Andri, f. 2000; c) Þórir, f.
7.7.1977, sambýlismaður Kristján
Friðbertsson; d) Hildigunnur, f.
1.3. 1985, maki Adam Þorsteins-
son. Synir Margrétar eru Þór-
mundur, f. 4.5. 1973 og Hafþór, f.
21.5. 1979, sem jafnframt er upp-
eldissonur Sveins.
Hildigunnur ólst upp á Eskifirði
þar sem faðir hennar rak ljós-
myndastofu og lauk þar barna-
skóla. Hún var einn vetur í heima-
vistarskóla á Laugum í Reykjadal
og sótti vefnaðarnámskeið í Hús-
mæðraskólanum á Hallormsstað.
Þegar fjölskyldan flutti til
Reykjavíkur 1944 settist hún í
Ingimarsskóla og lauk þaðan
gagnfræðaprófi. Að því loknu
gerðist hún ritari í Stjórnar-
ráðinu þar sem hún starfaði þar
til hún gifti sig. Eftir að börnin
komust á legg hóf hún verslunar-
störf og starfaði lengst í Bóka-
verslun Ísafoldar við Austurstræti
og síðast í Pennanum við Hallar-
múla.
Útför Hildigunnar verður gerð
frá Fossvogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.
Börn Hildigunnar
og Guðmundar eru:
1) Eygló, f. 3.12.
1949, maki Pálmi
Ragnar Pálmason.
Börn Eyglóar eru a)
Guðmundur, f.
8.6.1967, maki
Hrefna Björg Þor-
steinsdóttir, sonur
Matthías, f. 2001; b)
Yrsa Björt, f. 13.8.
1971, maki Hróðmar
Helgason, börn
Hlynur Davíð, f.
1989, Birkir Helgi, f.
1991, Vífill Ari, f. 2000 og Eygló
Sóley, f. 2001; c) Áskell Yngvi, f.
12.11. 1977, maki Elva Rut Jóns-
dóttir, dóttir Sif, f. 2006. 2) Björk,
f. 16.3. 1952, maki Birgir Páll
Jónsson. Þeirra synir eru a) Örv-
ar, f. 13.6. 1974; b) Jón Páll, f.
19.7. 1977, unnusta Rannveig
Oddgeirsdóttir. 3) Sveinn, f. 4.2.
1954, maki Margrét Þórmunds-
dóttir. Börn Sveins eru a) Edda, f.
7.7. 1971, maki Jóhann Tómas
Egilsson, börn Jóhanna Björg, f.
1993, Hildur Berglind, f. 1999,
Elín Edda, f. 2003 og óskírð, f.
2006; b) Linda, f. 20.4. 1974, maki
Þegar haustvindar tóku að næða
og vetrarmyrkrið læddist að setti
ævinlega kvíða að móður minni. Því
var kannski við hæfi að hún kveddi
í vetrarbyrjun. Líkt og samnefndur
glitvefur milljóna köngulóa sem
stundum sést á grasi á haustmorgni
og áður fyrr þótti boða harðan vet-
ur risti þó vetrarkvíðinn ekki djúpt.
Hún lét hann aldrei ná á sér tökum
og létt lundin náði alltaf skjótt yf-
irhöndinni. Kvíðinn átti eflaust ræt-
ur að rekja til barnæsku á Eskifirði
þar sem tíðum stóð stórviðri af Hól-
matindi sem ógnaði tilveru lítillar
stúlku. Í einum slíkum veðurham
var hún barnung borin úr rúmi sínu
um miðja nótt og búið um hana í
baðkerinu þar sem baðherbergið
þótti öruggasta herbergið í húsinu.
En lífið á Eskifirði bauð líka upp á
bjartari hliðar við nám og leik og
þar hnýttust vinabönd til lífstíðar. Í
þá tíð þótti tilhlýðilegt að börn
gegndu einhverjum skyldustörfum
og hafði mamma þann starfa að
reka heimiliskúna til beitar út í
Hólmaborg. Það þótti henni erfitt
verk enda löng leið litlum fótum.
Móðir mín var einkabarn, auga-
steinn foreldra sinna, og bjó við
mikið ástríki og umhyggju. Hún
var smágerð og veikbyggð og held-
ur táplítil framan af. Hún hafði
fengið kíghósta sem ungbarn og
ekki verið hugað líf en móðir henn-
ar gafst ekki upp heldur ferðaðist
með hana til Seyðisfjarðar þar sem
möguleikar til meðferðar voru
betri, þrátt fyrir hrakspár um að
barnið lifði ekki ferðina af. Fyrir
skólaaldur fékk mamma svo berkla
og dvaldist á berklahælinu í Krist-
nesi um margra mánaða skeið,
fjarri foreldrum og ástvinum. Hún
kvartaði þó aldrei, sagði alla hafa
verið sér góða, sem lýsir kannski
best gildismati þess tíma. Trúlega
hafa veikindin í æsku hneigt hana
að bóklestri og sat hún löngum
stundum innanbúðar hjá bóksalan-
um og gleypti í sig hverja bókina af
annarri. Á kvöldin faldi hún gjarn-
an lampa undir sænginni og stalst
til að lesa fram á nætur. Sannaðist
á henni að bók er best vina enda
urðu bækur hennar líf og yndi alla
tíð.
Þrátt fyrir uppvöxt á Eskifirði
lágu rætur mömmu frekar á slóðum
móðurfjölskyldunnar í Þingeyjar-
sýslu. Björtustu æskuminningarnar
eru frá Litlu-Tjörnum í Ljósavatns-
skarði þar sem hún dvaldi á sumrin
hjá móðurafa og móðursystrum
sem þar bjuggu. Fáum sögum fer
af þátttöku í bústörfum en frásagn-
arverðari voru hestaferðir í Vagla-
skóg og netalagnir í Ljósavatni. Sil-
ungur í hvert mál, soðinn, steiktur,
reyktur. Dálætið á Norðurlandi
leiddi hana svo í Laugaskóla í
Reykjadal á unglingsárum þar sem
hún lærði að spila á gítar enda mik-
ið sungið og leikið í skólanum. Í
Húsmæðraskólanum á Hallorms-
stað óf hún meðal annars rúmtepp-
ið sem prýddi hjónarúm hennar og
pabba á mínum uppvaxtarárum.
Fjölskyldan var samhent við
rekstur ljósmyndastofunnar sem
var til húsa í gamla barnaskólanum
á Eskifirði sem afi hafði keypt eftir
að eldri stofan fauk í norðanbáli.
Jafnframt bjuggu þau í húsinu.
Amma vann með afa á stofunni og
mamma þótti liðtæk við litun ljós-
mynda sem auðvitað voru eingöngu
svarthvítar á þeim tíma. Þótti slíkt
nokkur kúnst.
Mamma ferðaðist meira en al-
gengt var á þeim árum. Auk tíðra
ferða norður fór hún víða með for-
eldrum sínum, bæði í hreinar
skemmtiferðir og einnig í ljós-
myndaleiðangra, en auk landslags-
mynda tók afi myndir af velflestum
Austfirðingum á þessum tíma. Á
stríðsárunum kom líka fjöldi her-
manna á stofuna til að láta taka af
sér mynd en afi setti það að skilyrði
að vopn kæmu ekki inn í hans hús,
byssur skyldu skildar eftir utan
dyra og einn látinn gæta þeirra.
Þetta þótti lítilli stúlku forvitnilegt
en auðvitað var harðbannað að
koma nærri slíkum drápstólum.
Skömmu fyrir stríðslok urðu
kaflaskil í lífi fjölskyldunnar er afi
seldi ljósmyndastofuna og þau
fluttu búferlum til Reykjavíkur.
Mamma settist þá í Ingimarsskóla
og lauk þaðan gagnfræðaprófi. Enn
hnýttust vinabönd, við söng og gít-
arspil bættust bíó og böll. Mamma
var dökkhærð og lagleg, lítil og
grönn, kvik í hreyfingum og hafði
gaman af að dansa, ástir kviknuðu.
Hún hafði hug á framhaldsnámi en
fékk þann dóm að hún væri of ba-
kveik til að geta setið á skólabekk.
Þá þegar hefur slitgigtin verið farin
að herja á hana. Hún gerðist ritari í
Stjórnarráðinu og starfaði þar uns
hún gifti sig og eignaðist okkur
börnin þrjú. Við nutum þeirrar
gæfu að búa í sama húsi og afi og
amma. Það gaf mömmu líka visst
frjálsræði, amma var alltaf tilbúin
að gæta bús og barna. Auðvelt var
að komast út á kvöldin en foreldrar
mínir stunduðu meðal annars dans-
nám og voru í dansklúbbi árum
saman. Utanlandsferðir urðu held-
ur ekkert vandamál. Mömmu gafst
þannig tækifæri til að fara aftur út
á vinnumarkaðinn þegar börnin
voru komin á legg. Hún byrjaði
smátt en örlögin leiddu hana fljót-
lega í Bókaverslun Ísafoldar sem
varð hennar starfsvettvangur um
áraraðir. Enn bundust vinabönd
sem aldrei brustu og styrktust til
muna eftir að pabbi dó. Mamma og
Sissa vöktu hvor yfir velferð hinn-
ar.
Eftir lát afa og ömmu urðu aftur
þáttaskil í lífi mömmu er þau pabbi
fluttu í hús ætlað eldri borgurum,
yngst allra íbúanna. Var þar alla tíð
gott að búa, samhjálp og vinarþel í
öndvegi, húsvörðurinn gull af
manni.
Þverrandi kraftar ollu því að
mamma varð að hætta að vinna úti
fyrr en ella. Gigtin aftraði henni þó
ekki frá að taka dansspor á eldhús-
gólfinu þegar gömlu, góðu lögin
hljómuðu í útvarpinu. Barnabörnin
áttu líka alltaf skjól hjá ömmu
sinni, þar mátti fá mat eða gistingu
eftir þörfum. Hún hafði líka mikinn
áhuga á námi þeirra og fræddist
jafnt um gang himintungla, töfra-
heim tölva og leyndardóma lækn-
islistar. Mamma var alltaf glöð og
jákvæð. Þótt lífið færi ekki alltaf
um hana mjúkum höndum var hún
hress og kát út á við. Vandamál
voru ekki til. Aldrei gerðar kröfur.
Hún gladdist með okkur afkomend-
unum og hvatti okkur óspart til að
njóta lífsins og vera saman.
Mamma sá stundum fleira en við
flest. Þannig birtust afi og amma
henni bæði eftir að hún flutti í ný
heimkynni, eins og til að láta hana
vita að þau vektu enn yfir velferð
hennar. Ég trúi því að þau ásamt
pabba hafi á sama hátt tekið á móti
henni þegar hún steig inn í ljósið ei-
lífa.
Friður sé með þér, faðmi þig, vefji,
frelsisrík, draumfögur nótt.
Englar guðs yfir þér vaki
er sól hnígur skýi að baki.
Vaggi þér, vaggi þér rótt.
Þessi voru orð Gerðu ömmu til
Sveins afa þegar hann lést. Ég læt
þau verða hinstu kveðju mína til
ástríkrar móður.
Eygló Guðmundsdóttir.
Það var á fimmtudaginn að
hringt var í mig og mér sagt að
amma væri komin á spítala. Ég
hugsaði jæja nú hefur mjöðmin gef-
ið sig. Mér datt ekki í hug að um
nóttina myndi hún deyja. Þarna lá
hún sofandi og svo falleg. Eitthvað
var öðruvísi. Jú, amma var ekki
með varalit. Amma var alltaf falleg,
alltaf með púður og alltaf með vara-
lit. Hún fór aldrei út án þess að
gera sig fína.
Þegar ég var lítil bjuggu amma
og afi í Mávahlíðinni. Þar fékk ég
að búa hjá þeim fyrsta árið mitt
ásamt mömmu og pabba. Þar
bjuggu líka langamma og langafi.
Síðan löngu seinna flutti ég í Máva-
hlíðina aftur í annað hús en rétt
hjá. Þá var amma glöð, sérstaklega
því að nú gæti hún keyrt til mín.
Það var ekki mikið sem amma
keyrði en hún rataði í Mávahlíðina.
Hún kom keyrandi í afmæli
barnanna og lét svo alla vita að hún
hefði keyrt.
Amma var líka glaðlynd kona.
Hún gat talað mikið og þá sérstak-
lega um það hversu stolt hún var af
börnunum sínum, barnabörnunum
og barnabarnabörnunum. Amma
kunni vel á börn þó að hún vildi
aldrei halda á þeim, hún var alltaf
svo hrædd um að missa þau. Alltaf
þegar ég kom í heimsókn með
krakkana byrjaði hún á því að gefa
þeim að borða. Börn eru alltaf
svöng, var hún vön að segja. Síðan
gaf hún þeim brauð með osti og
ekta smjöri og kókómjólk að
drekka. Þá þurfti að passa sig að
missa ekki kókómjólkina í teppið.
Oftast tókst það.
Það var ekki oft sem ég fékk að
keyra ömmu eitthvað eða hjálpa
henni. Hún var sjálfstæð kona og
vildi ekki mikla hjálp. Hún var vön
að segja að við hefðum nú nóg ann-
að að gera en að skutlast með hana
út um allan bæ. Stundum fékk ég
það þó. Okkar síðasta ferð var að
heimsækja nýjasta barnið í fjöl-
skyldunni. Systir mín hafði eignast
litla stelpu og amma var búin að
kaupa handa henni gjöf. Það var
bæði gaman og heiður að fá að
keyra þessa litlu fögru konu. Nú er
amma komin til afa og líður vel. Nú
þarf hún ekki lengur að nota hækj-
una sína. Núna getur hún fylgst
með okkur öllum.
Linda Sveinsdóttir.
Amma, alltaf til staðar, svo sjálf-
sagt. Amma, alltaf létt í lundu.
Amma, vissi alltaf við hvað við
fengumst. Amma vildi samt aldrei
trufla. Amma gerði aldrei kröfur.
Svo sjálfsagt að eiga hana að, eins
og vita á vísum stað.
En allt er í lífinu hverfult og andi
ömmu hefur nú sameinast öndum
forfeðra og -mæðra. Svo óvænt og
óviðbúið. Eins og skellur. Eins og
að vakna af fögrum draumi. Svo
óraunverulegt. Miskunnarlaus
raunveruleikinn þó. Samt vafalítið
henni að skapi. Hún kvaddi alltaf
snaggaralega. Eyddi ekki tíma í
óþarfa orðagjálfur á kveðjustund-
um.
Líf hennar í mínum huga svo
samtvinnað lífi afa uppi, langömmu
Gerðu og langafa Sveins. Þrjár
kynslóðir undir sama þaki í Máva-
hlíðinni og sú fjórða alltaf velkom-
in. Mávahlíðarbókin hefur lokast.
Allt þokast lífið í eina átt. Minning-
arnar ótalmargar. Allar fallegar.
Allar góðar.
Amma var dugnaðarforkur sem
reynt hafði ýmislegt í æsku sem í
dag þætti ómannúðlegt og tilhugs-
unin ein vætir augu foreldra nú-
tímans. Aðskilnaður lítils barns við
foreldra sína í langan tíma vegna
berkla sem voru ekki einu sinni
smitandi. Var þetta ekki erfitt?
Amma svarar því til að það hafi all-
ir verið góðir við sig. Væntingar um
menntun útilokaðar af þeim sem
þóttust vita betur, hún gæti ekki
setið á skólabekk vegna verkjanna
sem hrjáðu hana allt hennar líf.
Hún vann samt úti alla sína tíð að
frátöldum árunum þegar börnin
hennar voru lítil.
Amma í Ísafold. Ég fékk bækur í
jólagjöf. Aldrei eina. Heldur tvær.
Eða þrjár. Alsæl lítil stúlka sem
skreið upp í rúm á aðfangadags-
kvöld með þessar dásamlegu nýju
bækur. Svo góð lykt af nýjum bók-
um. Ég svo heppin að eiga þessa
ömmu.
Hefðbundnar minningar barns
um góða ömmu. Sunnudagssteik;
„Viltu sós?“ Nammiskúffan. Cheer-
ios með sykri. Ha, má það, amma?
Skartgripaskrínið. Spiladósirnar.
Það var alltaf til kók hjá ömmu.
Alltaf. Við að renna okkur niður
snarbrattan stigann af háaloftinu
hjá Hiddý ömmu niður til Gerðu
ömmu. Hlátrasköll. „Í guðanna
bænum, viljið þið passa ykkur!“
segir amma. Aftur hlátrasköll.
Svo varð ég stór og eignaðist
börn sem áttu þessa langömmu.
Nammiskúffan á vísum stað. Alltaf
til kók og Cheerios (ekki lengur
með sykri) handa krökkunum. Það
var síðast fyrir fáeinum vikum að
lítill Vífill og lítil Eygló læddust í
skúffuna sem þau vissu hvað
geymdi og fengu kók og amma
dekraði við þau. Amma kunni á
krakkana.
Amma svo nákvæm. Alltaf allt
tandurhreint hjá ömmu. Átti svo
fallegt heimili, svo nútímalegt. Allt-
af svo hlýtt og bjart hjá ömmu.
Ég vissi betur í seinni tíð hversu
veik hún hafði í raun alltaf verið.
Fékk kannski að heyra það svona
sem læknir. Annars kvartaði hún
ekki. Amma var lífsglöð sem hlýtur
að hafa verið hennar mesti styrkur
í baráttu við verki og veikindi.
Sagði við mömmu kvöldið áður en
hún kvaddi okkur að sér liði svo vel
og væri svo ánægð. Spurði hvort
hún væri ekki bara sæt og fín.
Amma mín. Þessi litla, fínlega
kona. Samt svo stór. Svo frábær.
Svo sjálfsagður hluti lífs míns.
Amma kvaddi með sínu lagi,
snarpt, engar vífilengjur. Við stóð-
um vörð hérna megin lífs meðan
andi hennar leitaði á annan stað.
Far þú í friði, elsku amma.
Dreymi þig ljósið. Ég gleymi þér
ekki.
Yrsa Björt.
Hjá stórfjölskyldu í Hlíðunum
var gott fyrir lítinn dreng að alast
upp.
Þar sem afi og amma og langafi
og langamma áttu heima á sitt
hvorri hæðinni í Mávahlíð 39 fór vel
á að kalla þau bara „ömmu og afa
uppi“, og „ömmu og afa niðri“. Ein-
falt og gott kerfi sem hentaði ört
vaxandi hópi barnabarna vel. Sem
föður verður mér oft hugsað til
þessa fyrirkomulags þar sem ætt-
liðirnir bjuggu nálægt hver öðrum;
í húsinu var alltaf einhver heima og
alltaf var einhver sem hafði tíma
fyrir börnin.
Hiddý amma vann í bókaverslun
Ísafoldar, en á þessum árum kom
hún eins og margar útivinnandi
konur heim í hádeginu og eldaði há-
degismat. Þá sameinaðist fjölskyld-
an við eldhúsborðið. Annars var ég
undir verndarvæng Gerðu ömmu
niðri, lærði að tefla hjá Sveini afa
niðri og fór í bíltúra og sund með
Guðmundi afa uppi. Bernskan varð
þannig samfella af sinnu og athygli
þar sem litlum dreng leið vel.
Glaðværð og jákvæðni Hiddýar
ömmu er og verður öllum sem hana
þekktu ofarlega í huga. Jafnvel
þegar amma var orðin ein og okkur
fannst hún hljóta að hafa lítið við að
vera, þá vildi hún sem allra minnst
úr því gera, og alltaf átti hún sér
bóklestur að hugðarefni. „Það er
nóg fyrir mig að vita að allt sé í lagi
hjá fólkinu mínu“ var hún vön að
segja, og átti alltaf hrós og jákvæð
orð fyrir alla sem bar að garði.
Þótt hún amma mín hafi sýnt
fullan skilning á annríki nútíma-
mannsins horfi ég sjálfur við og við
um öxl, til þess tíma sem stórfjöl-
skyldan bjó í Mávahlíðinni og alltaf
var einhver sem hafði tíma.
Þakka þér fyrir tímann sem við
áttum saman, elsku Hiddý amma.
Guðmundur Löve.
Hildigunnur Sveinsdóttir