Morgunblaðið - 22.11.2006, Blaðsíða 34

34 MIÐVIKUDAGUR 22. NÓVEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
sverð“. Ég er svo þakklátur fyrir
þessi kynni okkar, þakklátur fyrir að
þú skulir hafa verið hér. Þú hefur gef-
ið mér margt og kennt mér margt,
ýmislegt sem ég vissi ekki af. Þú hef-
ur kennt mér að sjá ýmsar hliðar lífs-
ins í nýju ljósi. Þökk fyrir það. Auk
þess sem ég fann ákveðinn samhljóm
í þér sjálfum og verkum þínum. Ekki
síst hinni umræddu frábæru bók
þinni Draumur þinn rætist tvisvar
sem hafði svo sterk áhrif á mig. Hví-
líkt nafn á bók! Og hvílík merking! Er
þetta hægt, spurði ég sjálfan mig: að
draumur manns geti ræst tvisvar? Og
hvað þá heldur niðurlag bókarinnar,
lokasetningin! Hvernig er þetta
hægt? Þar varð til önnur spurning.
Hvílíkur endir á bók eftir mann sem
gekk með MS-sjúkdóminn og varði
lífi sínu í þá miklu þrautagöngu sem
sá sjúkdómur getur verið. Þá varð
mér raunar orða vant og það voru
bara einkennilegar tilfinningar sem
tóku völdin.
Þessi bók er hluti af þínu lífi í allri
merkingu og með einhverjum hætti
er hún líka hluti af mínu lífi. Það sem
þú segir og gefur í skyn í henni vildi
ég sagt hafa og gefið í skyn. Hvílík
hlýja, hvílík glettni og hvílík jákvæð
lífssýn! Kjarni í þínum karakter sem
er svo heillandi. Og ég veit að ég tala
ekki bara fyrir sjálfan mig þegar ég
segi að með lífi þínu varst þú öðrum
mönnum fyrirmynd og áminning,
einkum þegar hversdagslegar búk-
sorgir vildu slá mann út af laginu.
En nú er verkefni þínu hér lokið og
við sitjum eftir og hugsum til þín og
söknum þín. Það verða ekki fleiri
samræður, það verður ekki frekara
útgáfubrambolt, símtölunum í Hátún-
ið er lokið – röddin þín er hljóðnuð.
Og „svo höldum vér leið vorri áfram“.
Lífið heldur áfram og við lifum því
eins vel og við getum með þig hérna
innra með okkur, í hjartanu. Haf
þökk fyrir allt og allt. Vertu kært
kvaddur, minn kæri vin.
Sigurður Skúlason.
Ég kynntist fyrst Kjartani Árna-
syni fyrir um aldarfjórðungi úti í Ósló.
Ég hafði fengið þá flugu í höfuðið að
læra íslensku og skráði mig á kvöld-
námskeið hjá «Friundervisninga».
Fyrir fyrsta tímann vöruðu nokkrir
Íslendingar mig við, þeir höfðu kom-
ist að því hver átti að kenna á nám-
skeiðinu. Ég yrði að gæta mín því um
væri að ræða sérstakan náunga. Þeir
sögðu að hann héti Kjartan Árnason
og væri svo myndarlegur og heillandi,
skemmtilegur og vel gefinn að stapp-
aði nærri snilligáfu. Mér þótti fólk
ýkja hressilega en dreif mig af stað og
komst að því að það var öðru nær. Allt
var rétt sem um hann hafði verið sagt
og svo var hann líka hörkugóður
kennari. Kjartan gerði íslenska mál-
fræði að skemmtidagskrá og krydd-
aði auk þess allt saman með spaugi-
legum sögum af íslensku
menningarlífi þannig að kennslu-
stundirnar í «Friundervisninga» urðu
fyrr en varði hápunktur viku hverrar.
Brátt kom í ljós að við Kjartan
lögðum stund á sömu námsgrein.
Aðrir útlendingar í norskunámi lásu
«norsku fyrir útlendinga» en Kjartan
ákvað að lesa norsku með innfæddum
og stóð okkur hvergi að baki. Hann
lagðist af miklum ákafa í rannsóknir á
norskum mállýskum og var ekki lengi
að slá okkur hinum við í því að líkja
eftir málfari og hreim hinna fjöl-
mörgu norsku mállýska. Kjartan átti
lengst af í engum vandræðum með að
sveifla sér úr mállýsku Tromsø-búa í
Stafangursmál og þaðan yfir í
«þrándheimskuna».
Kjartan hefði getað átt glæstan
starfsferil á ótal sviðum hefði hann
ekki fengið þennan illvíga sjúkdóm.
Líklega stóðu ritstörfin hjarta hans
næst en gaman hefði verið að sjá hve
langt hann hefði náð á sviði tungu-
málarannsókna. Kjartan lagði stund á
málvísindi og hafði alveg einstaka
tungumálahæfileika.
Líklega er þó góða skapið það sem
eftirminnilegast verður í fari Kjart-
ans. Það hafði alltaf sömu áhrifin á
mig að heimsækja hann, hvort sem
það var í Kópavogi eða Hátúni. Mað-
ur fór alltaf brosandi frá honum, sama
hve veikur hann var, með hugann full-
an af skemmtilegum athugasemdum
og hvetjandi orðum. Kjartan hafði
vitaskuld sjálfur mikla þörf fyrir upp-
örvun en ég kvaddi hann nær alltaf
full bjartsýni, samræðurnar við hann
færðu mér kjark til þess að takast á
við smávægileg áhyggjuefni mín.
Edda var stóra ástin í lífi Kjartans
og börnin þrjú gleðin mesta. Kjartan
lifir áfram í börnum sínum og barna-
börnum. Hans verður lengi minnst.
Gunhild Kværness.
Kjartan Árnason er látinn, aðeins
fjörutíu og sjö ára að aldri. Það var á
haustdögum 1984 í heimspekideild
Háskóla Íslands sem leiðir okkar
Kjartans lágu fyrst saman, bæði vor-
um við í íslenskunámi. Ég tók fljótt
eftir þessum glæsilega unga manni
með dökka hárið bundið í tagl og
fannst hann hafa allt til að bera. Vet-
urinn leið og sumarið kom og þá var
róið á önnur mið. Ég vann þetta sum-
ar á Landspítalanum og einn daginn
hitti ég glæsimennið úr Háskólanum
á göngum spítalans. Hann kom á móti
mér óstyrkur í spori, með lepp fyrir
öðru auga. Mér brá í brún þegar ég
leit í fölt andlitið. Við tókum tal sam-
an. Hann brosti og sagðist þurfa að
leggjast þarna inn öðru hverju og
gerði lítið úr veikindum sínum. Árin
liðu og þegar fundum okkar Kjartans
bar næst saman var það á fundi í Rit-
listarhópi Kópavogs. Hann var þá
kominn í hjólastól. Þá áttaði ég mig á
því hve alvarleg veikindi hans voru.
Kjartan var einn af stofnendum Rit-
listarhóps Kópavogs og aðaldriffjöðr-
in þrátt fyrir veikindi sín. Hann hafði
sterka nærveru og þegar hann kvaddi
sér hljóðs var hlustað af andakt.
Húmoristinn Kjartan átti auðvelt
með að koma okkur félögunum til að
hlæja. Hann var skarpgreindur og
hafði óvenjumikinn styrk til að bera.
Skáld var hann gott og fór óhefð-
bundnar leiðir í efnistökum. Í ljóðum
sínum dregur hann upp myndir sem
gefa okkur nýja sýn á veruleikann.
Kjartan átti auðvelt með að koma
auga á hið skoplega í lífinu. Ljóðin
hans eru fyndin og íronísk en oft er
undirtónninn dauðans alvara. Eftir-
farandi ljóð, Vinur, er í ljóðabókinni
Dagbók Lasarusar sem út kom 1986
en þá var Kjartan aðeins 27 ára gam-
all en orðinn þroskað skáld.
Það má vera
að þú hafir þegar
verið sveipaður
hvítu líni
og liggir bara.
En þegar hinn krossfesti
kemur til þín
og segir:
Tak sæng þína og gakk
þá gerir þú það.
Og ekkert múður með það neitt.
Vittu að gröf þín
er opin
í báða enda.
Örlögin lögðu þunga byrði á herðar
Kjartani sem hann tókst á við af
æðruleysi, en hann varð þeirrar gæfu
aðnjótandi að eignast yndislega fjöl-
skyldu. Edda var hans tryggi lífsföru-
nautur og börnin þeirra þrjú eru öll
vel af Guði gerð. Kjartan átti góða
foreldra og systur sem studdu hann
dyggilega og svo hafði bæst við fjöl-
skylduna, tengdadóttir og barnabarn.
Öll stóðu þau þétt við bakið á fjöl-
skylduföðurnum.
Við, félagarnir í Ritlistarhópi
Kópavogs, þökkum Kjartani ánægju-
lega samfylgd. Eddu, börnunum,
tengdadóttur, barnabarni, föður,
systur og öðrum aðstandendum vott-
um við okkar dýpstu samúð og biðjum
Guðs blessunar.
G. Lillý Guðbjörnsdóttir.
Og tregablandin hinsta kveðjan hljómar
svo hrygg við erum því við söknum þín,
í hugum okkar stjarna lífs þíns ljómar,
sem ljós á vegi í brjóstum okkar skín.
Við biðjum að þér ljóssins englar lýsi
og leiði þig hin kærleiksríka hönd
í nýjum heimi æ þér vörður vísi,
sem vitar inn í himnesk sólarlönd.
Þér sendum bænir upp í hærri heima
og hjartans þakkir öll við færum þér.
Við sálu þína biðjum guð að geyma,
þín göfga minning okkur heilög er
(Guðrún Elísabet Vormsdóttir.)
Nú er komið að kveðjustundinni.
Lífsljósið hans Kjartans er slokknað.
Upp í hugann minn kemur þegar
við sáumst fyrst í Dagvistinni hjá MS-
félaginu fyrir 18 árum. Árin liðu, við
hittumst af og til. Þegar ég flutti í Há-
túnið fyrir 4 árum var ég svo glöð að
sjá að við yrðum nágrannar, á sama
gangi, og myndumst hittast daglega.
Við bundumst miklum vináttu-
böndum. Þú gafst svo mikið af þér
með gleði þinni, jákvæðni og ég tala
ekki um þinn létta húmor.
Þú varst líka fljótt vinur fjölskyldu
minnar og gladdist með mér á góðum
stundum.
Við tókum upp þann sið að tvisvar
sinnum í mánuði höfðum við danska
daga. Þá töluðum við eingöngu
dönsku eða norsku. Þú hafðir verið
við nám í Noregi og ég hafði verið
mikið hjá ömmu minni og afa í Dan-
mörku. Auðvitað þurfti starfsfólkið
sem hjúkraði okkur þann daginn að
tala líka dönsku eða norsku en við
leyfðum líka sænskunni að fljóta með
og svo var drukkinn einn bjór. Þessir
dönsku dagar veittu okkur mikla
gleði. Hann var stoltur af því þegar
hann sagði mér frá símtali sem hann
fékk frá danskri vinkonu sinni sem
býr í Danmörku því hún hrósaði hon-
um svo mikið fyrir hvað hann væri
farinn að tala miklu betri dönsku. Og
segjum svo að það hafi ekki gert gagn
að hafa danska daga.
Það voru miklir hamingjudagar hjá
þér fyrir tveimur árum þegar þú
varðst afi, litla hnátan hans Óla hún
Saga Guðrún veitti þér mikla gleði.
Nú er komið að kveðjustundinni.
Ég vil þakka þér fyrir allar góðu
stundirnar sem við höfum átt saman
og þakka fyrir að hafa átt þig að vini.
Ég votta fjölskyldu þinni samúð mína
og bið þér Guðs blessunar.
Inga Kjartansdóttir.
Gráhærða dögun – tileinkað Kjart-
ani Árnasyni skáldi úr Kópavogi
Himinninn stálgrámi stamur
stiginn úr hafi hafinn
á loft af lofti vafinn
þráðum gráum vaði
litlaus litur ofinn
ofan stiginn dagur
kemur nemur jörðu
gráu grjóti hörðu
vatn úr vatni örðu
sól í hvarfi
sól í felum
sólu hulin veröld
vakin
vonum
Kjartan Árnason fæddist 12. febr-
úar 1959, hann bjó lengst af í Kópa-
vogi með stuttum hléum í Osló og
Reykjavík. Til Óslóar fór Kjartan árið
1980 og hóf nám í Háskólanum þar
sem hann lagði stund á fílu og málvís-
indi og norsku. Hann lauk áfanga-
prófum í málvísindum og norsku árið
1983. Fór þá í Háskóla Íslands í ís-
lensku en flosnaði upp úr því námi
vegna veikinda.
Útgáfufélag Kjartans, Örlagið,
stofnaði Kjartan árið 1986 utan um
Dagbók Lazarusar, brot úr glötuðu
handriti, sem var fyrsta bók hans.
Þetta er mjög heilsteypt ljóðabók
þar sem Kjartan leikur sér að sögunni
um upprisu Lazarusar og leggur út af
henni á ekki mjög biblíulegan hátt.
Strax í þessari fyrstu bók birtast höf-
undareinkenni Kjartans, kímni vafin í
alvöruklæði, já eða alvara klædd í
grínbúning. Önnur bók Kjartans kom
út árið 1987. Það var smásagnasafnið
Frostmark þar sem m.a. er lagt út af
Njálssögu, þjóðsögum og dæmisög-
um svo nokkuð sé nefnt. Í sögunni er
leitast við að sætta andstæð hlutverk
fólks með ólíkt gildismat.
Ég held að þarna sé komið við
kjarnann í mörgum verkum Kjartans,
sem er viðleitnin til sátta, draumurinn
um að lifa í sátt við menn og dýr.
Kjartan sagði sjálfur orðrétt í viðtali:
„Ég hef sett mér það að vera græn-
metisæta og borða því aldrei kjöt eða
fisk, og hef ákveðið að drepa ekki dýr,
þótt ég amist ekki við dýradrápi ann-
arra. Þetta er aðeins mín eigin lífs-
regla. Ég ætla ekki að breyta heim-
inum heldur lifa eftir eigin
hugmyndum í sátt við aðra.“ Þriðja
bók Kjartans er skáldsagan Draumur
þinn rætist tvisvar en hún kom út árið
1989 og síðar í nýjum útgáfum sem
hljóðbók. Draumurinn er hugljúf og
ljúfsár reynslusaga drengs af lífinu og
dauðanum. Þá kom út álfasagan Kata
mannabarn og stelpa sem ekki sést,
ákaflega skemmtilegt ævintýri fyrir
börn á öllum aldri og síðast en ekki
síst ljóðabókin 7 ævidagar.
Hún er falleg, fyndin og full af graf-
alvöru lífsins enda óbrotgjarn minn-
isvarði um Kjartan sjálfan og skáld-
skap hans. Auk þessara bóka á
Kjartan efni í tímaritum og blöðum,
bæði ljóð, greinar og gagnrýni. Hann
var í ritnefnd Ljóðaárbókar 1988 og
1989 og stóð að undirbúningi og út-
gáfu tveggja bóka Ritlistarhóps
Kópavogs, Glugga og Ljósmáls.
Reyndar var Kjartan einn helsti
hugsuðurinn og hugmyndafræðing-
urinn að baki Ritlistarhóps Kópa-
vogs.
Auk bóka Kjartans sjálfs hefur Ör-
lagið gefið út verk annarra höfunda,
þeirra Jóhanns Hjálmarssonar og
Berglindar Gunnarsdóttur. Kjartan
hefur auðvitað einnig fengist við þýð-
ingar og gaf út þýðingu sína á leikrit-
inu Logskerinn eftir Magnus Da-
hlström árið 1990. Þá hafa einnig
komið út undir formerkjum Örlagsins
Smáprent Örlagsins, en í þeim er m.a.
að finna örleikrit, ljóð eftir Kjartan
sjálfan og eftir Jóhann Hjálmarsson.
Kjartan sagði sjálfur um heitið á
forlagi sínu að það hafi einfaldlega
verið vegna þess hve smátt það var,
alveg örsmátt. Lýsir það þó e.t.v.
fyrst og fremst hógværð hans og lít-
illæti, því blaðsíðufjöldi og brot getur
aldrei talist mælikvarði á stærð bók-
mennta.
Ég kynntist Kjartani allt of seint.
Það var ekki fyrr en árið 1994, þegar
við hittumst í kaffistofu Gerðarsafns
og ræddum Ljóðið. Vöggu Ljóðsins,
sem Kjartan sagði að væri í Kópa-
vogi. Við hófum upplestra undir yf-
irskriftinni sem Kjartan lagði til:
„Kveðskap fyrir kvöldmat“.
Kjartan var með fallegri mönnum
sem ég hef kynnst. Yst sem innst.
Hann auðgaði líf mitt og veitti mér af
óeigingirni sinni og örlæti hugmynd-
ir, myndir og framtíðarsýn bjartsýni
og góðmennsku. Ég græt hann sárt af
eigingirni þess sem eftir lifir en fagna
um leið með hans eigin orðum:
En skáldið er frjálst!
Fer sem orð milli manna,
laust úr búri dufts.
Fjölskyldu Kjartans og vinum
sendi ég mínar innilegustu samúðar-
kveðjur,
Hrafn Andrés Harðarson.
Myndin er af Íslandsmeisturum
Breiðabliks í 3. flokki árið 1974. Þetta
er sennilega eina myndin sem til er af
okkur Kjartani saman. Við lékum
báðir með sama liði en við þekktumst
í raun ekkert.
Aldarfjórðungi síðar liggjum við
saman á Landspítalanum, hann var til
meðferðar á sínum erfiða sjúkdómi en
ég til rannsóknar. Það var hann sem
þekkti mig þrátt fyrir að vera orðinn
nánast blindur þegar þarna var komið
sögu.
Þegar við fórum að spjalla var eins
og við hefðum þekkst alla tíð. Við vor-
um fljótir að finna hláturtaugar hvors
annars og bókstaflega grenjuðum af
hlátri nánast báðar vikurnar tvær
sem við deildum sjúkrastofu.
Eina nóttina las ég fyrir okkur bók-
ina „Ég vil nú eiga mínar konur sjálf-
ur“ eftir afabróður minn Ólaf á Odd-
hóli. Þessi ósköp venjulega bók varð
að hinu mesta spaugriti, því Kjartan
skaut inn hárfínum athugasemdum
með reglulegu millibili.
Einn daginn á matmálstíma stóð
heiftarlega í Kjartani eftir að ég hafði
skotið inn einhverri athugasemd.
Hann var að tyggja matinn sinn.
Sjúkraliðinn sem var Kjartani til að-
stoðar var brugðið og sagði við okkur
að við mættum ekki gera þetta. „Þú
getur kafnað, Kjartan!“ Þá segir
Kjartan að það væri nú ekki sem
verst. Hann væri þá búinn að sanna
það eitt skipti fyrir öll að það væri
hægt að kafna úr hlátri.
Fljótlega eftir þetta fór Kjartan í
Hátún til alvistunar og hefur verið
þar síðan. Ég fór reglulega í heim-
sókn til hans og fylgdist með hetju-
legri baráttu hans við að halda í lífið.
Tilbúinn að reyna hvað sem var til að
hljóta bata.
Meiri baráttumann hef ég ekki hitt
á lífsleiðinni og yrði mjög hissa ef ég
hitti annan eins.
Fjölskyldan var Kjartani allt. Þeg-
ar hann lýsti fyrir mér í rúminu sínu í
Hátúni, hvað fjölskyldan hafði verið
að gera, birti yfir honum og maður
hafði á tilfinningunni að hann hefði
verið sjálfur á staðnum.
Með Kjartani er farinn einstakur
maður sem skilur eftir sig djúp spor í
hugum þeirra sem honum kynntust.
Fjölskyldu Kjartans sendi ég mín-
ar innilegustu samúðarkveðjur.
Kristján Þór (Krissi).
Kjartan Árnason
Kistur • Krossar • Sálmaskrár • Duftker • Blóm • Fáni • Gestabók • Erfidrykkja • Prestur
Kirkja • Legstaður • Tónlist • Tilkynningar í fjölmiðla • Landsbyggðarþjónusta • Líkflutningar
Suðurhlíð 35 Fossvogi • www.utforin.is
Vaktsími: 581 3300 & 896 8242 • Sólarhringsvakt
Komum heim til aðstandenda ef óskað er
Bryndís ValbjarnardóttirSverrir Einarsson
ÚTFARARSTOFA ÍSLANDS
Það sem hafa ber í huga varðandi andlát og útför
Hermann Jónasson Geir Harðarson
Morgunblaðið birtir minningargreinar alla útgáfudagana.
Skil | Greinarnar skal senda í gegnum vefsíðu Morgunblaðsins: mbl.is –
smella á reitinn Senda efni til Morgunblaðsins – þá birtist valkosturinn
Minningargreinar ásamt frekari upplýsingum.
Skilafrestur | Ef birta á minningargrein á útfarardegi verður hún að berast
fyrir hádegi tveimur virkum dögum fyrr (á föstudegi ef útför er á mánudegi
eða þriðjudegi). Ef útför hefur farið fram eða grein berst ekki innan hins til-
tekna skilafrests er ekki unnt að lofa ákveðnum birtingardegi. Þar sem pláss
er takmarkað getur birting dregist, enda þótt grein berist áður en skila-
frestur rennur út.
Lengd | Minningargreinar séu ekki lengri en 3.000 slög (stafir með bilum -
mælt í Tools/Word Count). Ekki er unnt að senda lengri grein. Hægt er að
senda örstutta kveðju, HINSTU KVEÐJU, 5-15 línur, og votta þeim sem
kvaddur er virðingu sína án þess að það sé gert með langri grein. Ekki er
unnt að tengja viðhengi við síðuna.
Formáli | Minningargreinum fylgir formáli, sem nánustu aðstandendur
senda inn. Þar koma fram upplýsingar um hvar og hvenær sá, sem fjallað er
um, fæddist, hvar og hvenær hann lést, um foreldra hans, systkini, maka og
börn og loks hvaðan útförin fer fram og klukkan hvað athöfnin hefst. Ætlast
er til að þetta komi aðeins fram í formálanum, sem er feitletraður, en ekki í
minningargreinunum.
Minningargreinar