Morgunblaðið - 03.04.2007, Blaðsíða 4

4 ÞRIÐJUDAGUR 3. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur og
Steinþór Guðbjartsson
ÞAÐ vantar 582 hjúkrunarfræð-
inga í 445 stöðugildi til að leysa úr
skorti á hjúkrunarfræðingum á ís-
lenskum stofnunum. Manneklan er
mest á stærsta vinnustaðnum,
Landspítala – háskólasjúkrahúsi.
Hjúkrunarfræðingar á vinnualdri
á Íslandi eru 3.102. Af þeim starfa
2.689 á stofnunum. Hjúkrunarfor-
stjórar meta þörf fyrir árlega
fjölgun stöðugilda stéttarinnar
vera 2,2%. Fjölgun námsplássa í
Háskóla Íslands og Háskólanum á
Akureyri í samtals 153 nægir ekki
til að mæta þessum vexti. Að
teknu tilliti til þeirra er fara á líf-
eyri, atvinnuþátttöku og meðal-
starfshlutfalls hjúkrunarfræðinga,
mun árleg nýliðun í stéttinni ein-
ungis nema 40 stöðugildum að
jafnaði. Áætluð árleg þörf fyrir
vöxt stéttarinnar er hins vegar
metin 47,6 stöðugildi. Fyrirsjáan-
legt er að skortur á hjúkrunar-
fræðingum mun aukast fram til
ársins 2015 um 12,8 stöðugildi ár-
lega. Það ár mun að óbreyttu
vanta 749 hjúkrunarfræðinga til
starfa í alls 543 stöðugildi.
Þetta er niðurstaða könnunar
sem Félag íslenskra hjúkrunar-
fræðinga (FÍS) gerði á síðasta ári
um manneklu í hjúkrun. Náði
könnunin til hjúkrunarfræðinga
sem starfa á íslenskum stofnunum
samkvæmt kjarasamningi Félags
íslenskra hjúkrunarfræðinga.
Könnunin var send til hjúkrunar-
forstjóra heilbrigðisstofnana,
sjúkrahúsa, heilsugæslustöðva og
öldrunarstofnana, alls 71 stofnun-
ar. Svör bárust frá 70 stofnunum
og var svarhlutfallið 99%. Skýrsla
um efnið kom út í gær. Höfundar
hennar eru Aðalbjörg Finnboga-
dóttir og Jón Aðalbjörn Jónsson.
Sambærileg könnun var síðast
gerð árið 1999.
Fjölga þarf nemum frekar
„Okkar niðurstöður sýna að
skortur á hjúkrunarfræðingum
heldur áfram að vaxa verði ekkert
frekar að gert,“ segir Elsa B.
Friðfinnsdóttir, formaður FÍS.
Fjölgun nema í hjúkrun frá síð-
ustu áramótum nægi ekki til að
tryggja nauðsynlega fjölgun í
stéttinni. „Stjórnvöld hafa ekki
tekið spá okkar [um manneklu í
hjúkrun frá árinu 1999] nógu al-
varlega þannig að ráðstafanirnar
eru að koma býsna seint og hafa
ekki haft þann tilætlaða árangur
að sporna við þessum vaxandi
vanda, hvað þá heldur að snúa
dæminu við,“ segir Elsa Á þessu
ári var 153 nemum í hjúkrunar-
fræðinámi í Háskóla Íslands og
Háskólanum á Akrueyri hleypt í
gegnum samkeppnispróf. Sú fjölg-
un námsmanna mun ekki fjölga út-
skrifuðum hjúkrunarfræðingum
fyrr en á árinu 2010. FÍS telur að
hleypa þurfi 190 nemum í gegnum
samkeppnispróf árlega til að „snúa
þessu til betri vegar,“ segir Elsa.
Á síðasta ári kom út skýrsla um
mönnun í hjúkrun sem hagfræði-
stofnun HÍ vann fyrir heilbrigð-
isráðuneytið. Úr þeirri skýrslu
mátti lesa að sögn Elsu að með
fjölgun nema sem tók gildi um
áramót væri þörfinni fullnægt.
„En okkar niðurstöður sýna allt
annað,“ segir Elsa. „Við erum allt-
af að koma út í mínus. Skorturinn
samkvæmt upplýsingum okkar og
að mati hjúkrunarforstjóra kemur
bara til með að aukast.“
Elsa segir þrenns konar aðgerð-
ir nauðsynlegar. Í fyrsta lagi að
laga laun hjúkrunarfræðinga. Það
skipti sköpum til að halda hjúkr-
unarfræðingum í vinnu á stofn-
unum.
Það helst í hendur við annan
þátt sem hún nefnir, að fjölga
nemum enn frekar. Í þriðja lagi
þurfi að kanna hvort einhverjir í
þeim stóra hópi hjúkrunarfræð-
inga sem á næstu árum eigi rétt á
að fara á eftirlaun, séu tilbúnir að
vinna í nokkur ár í viðbót. Til þess
þurfi að skoða starfsumhverfi
þessa hóps og kanna hvort breyt-
ingar megi gera þar á til að hann
sé fáanlegur til að starfa áfram.
„Þetta er ekki eingöngu baráttu-
mál stéttarinnar,“ segir Elsa,
„heldur niðurstaða rannsókna sem
sýna að það skipti máli fyrir gæði
og öryggi heilbrigðisþjónustu að
hjúkrunarfræðingar séu nægilega
margir.“
Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga gefur út skýrslu um manneklu í hjúkrun á íslenskum stofnunum
582 hjúkrunarfræðinga vantar
Morgunblaðið/ÞÖK
Mikið álag Nærri 600 hjúkrunarfræðinga vantar til starfa og líklegt, að
ástandið muni versna. Skorturinn veldur því síðan, að álagið er mikið.
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
hefur dæmt lögmann til að greiða
hluta af málskostnaði í máli sem
skjólstæðingur hans höfðaði gegn
fyrrverandi starfsmönnum Búnaðar-
banka Íslands. Ástæðan er sú að lög-
manninum hefði átt að vera ljóst að
málatilbúnaðurinn sem viðhafður
var í málinu væri haldlaus.
Málavextir eru þeir að vaktmanni
hjá Búnaðarbankanum var sagt upp
störfum eftir að grunur vaknaði um
að hann hefði komið trúnaðarupplýs-
ingum úr bankanum til fjölmiðla.
Þegar starfsmönnum Búnaðar-
bankans varð ljóst að skjöl höfðu
borist úr bankanum var gerð óform-
leg rannsókn á málinu innan bank-
ans. Jafnframt var óskað eftir rann-
sókn lögreglu. Í september 2002
komu starfsmenn bankans fyrir
myndavél á skrifstofu bankastjóra
og bjuggu þeir til skjal sem merkt
var trúnaðarmál. Tók myndavélin
upp myndskeið þar sem vaktmaður-
inn sést fara inn á skrifstofuna, blaða
í skjölum og skrifa hjá sér.
Eftir að vaktmanninum var sagt
upp, höfðaði hann mál á hendur Bún-
aðarbankanum fyrir ólögmæta upp-
sögn. Héraðsdómur sýknaði bank-
ann og var dómurinn staðfestur í
Hæstarétti. Í framhaldi af því höfð-
aði maðurinn nýtt mál gegn þremur
starfsmönnum Búnaðarbankans
sem sett höfðu upp myndavélina og
útbúið skjalið sem merkt var trún-
aðarmál. Taldi maðurinn að starfs-
menn bankans hefðu „með athæfi
sínu skapað aðstæður til að fyrirgera
rétti stefnanda til greiðslu við riftun
ráðningarsamnings hans.“
Í dómi héraðsdóms er málatilbún-
aði mannsins hafnað. Meint tjón
hans verði ekki rakið til starfsmanna
bankans, heldur þess hvernig hann
sjálfur brást við.
Lögmaður starfsmanna bankans
gerði kröfu um að lögmanni vakt-
mannsins fyrrverandi og honum
sjálfum yrði sameiginlega gert að
greiða málskostnað þar sem lög-
manninum hefði átt að vera ljóst að
málatilbúnaður skjólstæðings hans
væri „gersamlega haldlaus“. Dómar-
inn féllst á þetta og gerði stefnanda
og lögmanni hans að greiða samtals
510 þúsund krónur í málskostnað.
Málshöfðun
tilefnislaus
Lögmanni var
gert að greiða hluta
málskostnaðar
Í HNOTSKURN
»Mjög óvenjulegt er að lög-manni sé gert að greiða
málskostnað, en heimild er í
einkamálalögum til að gera
það ef málshöfðun er sýnilega
haldlaus.
»Upplýsingar sem starfs-maðurinn var grunaður
um að taka úr bankanum urðu
síðar tilefni til þess að lögð var
fram kæra til Fjármálaeft-
irlitsins.
MIKIL viðskipti voru með bréf í
Tryggingamiðstöðinni hf. (TM) í
gær og breyttist eignarhald félags-
ins talsvert. Feðgarnir Björgólfur
Guðmundsson og Björgólfur Thor
Björgólfsson og félög þeim tengd
losuðu um alla eign sína í Trygginga-
miðstöðinni og má segja að FL Gro-
up hafi komið þar að í staðinn.
Viðskiptin snúast öll um Fjárfest-
ingarfélagið Gretti ehf, en fyrir við-
skiptin var Grettir annar stærsti
hluthafinn í TM með um 26,9% hlut,
en Landsbanki átti 8,47% í félaginu.
Hluthafar í Gretti voru Sund ehf,
með 49,05%, Hansa ehf. með 28,51%
og Opera fjárfestingar með 20,6%.
Sund eru eign Gunnþórunnar Jóns-
dóttur, Jóns Kristjánssonar og
Gabríelu Kristjánsdóttur, Hansa er
eign Björgólfs Guðmundssonar og
Opera er eign Björgólfsfeðga að
jöfnu.
Innkoma FL Group
Það sem gerist er að nýtt félag,
Kjarrhólmi ehf, kaupir hluti Grettis
og Landsbanka í TM. Hlutur Grettis
er greiddur með hlutabréfum Sunda
í Gretti, en greitt er fyrir hluti
Landsbankans með peningum. Mið-
að við lokagengi á bréfum TM í gær
er söluandvirði hlutar Landsbank-
ans 3,5 milljarðar króna.
Eftir kaupin er Grettir ehf. því
stærsti eigandinn í sjálfum sér og er
að stærstum hluta undir stjórn
Björgólfs Guðmundssonar. Með
þessu styrkist staða Björgólfs í þeim
félögum sem Grettir á hluti í, en
helst ber þar að nefna Hf. Eimskipa-
félag Íslands, þar sem eignarhlutur
Grettis er 33,25% og Icelandic, þar
sem Grettir á 4,4%.
Stærstu eigendur Kjarrhólma eru
Sund með 45% og FL Group með
45%, þannig að segja má að Kjarr-
hólmi taki með þessu við hlutverki
Grettis í eigendahópi TM og að FL
Group hafi tekið við hlutverki Björg-
ólfsfeðga sem samstarfsaðili Sunda.
Segja má að tengsl Sundamanna
við Fjárfestingafélagið Gretti, og
þar með Landsbankann og Björg-
ólfsfeðga, hafi hafist fyrir rúmum
tveimur árum er Sund seldu allan
sinn hlut í Keri til Grettis, um það
leyti sem sameining Sölumiðstöðvar
hraðfrystihúsanna og Sjóvíkur (nú
Icelandic Group) gekk í gegn. Á
þeim tíma var því haldið fram að Jón
Kristjánsson og félagar í Sundum
hefðu sagt skilið við Ólaf Ólafsson í
Samskipum, einn aðaleiganda Kers
og forsprakka S-hópsins, og hallað
sér að Björgólfsfeðgum.
Eftir söluna á hlut Sunda í Gretti í
gær má líta svo á að fyrrnefnda fé-
lagið hafi sagt skilið við Björgólfs-
feðga og hallað sér að Hannesi
Smárasyni og félögum í FL Group.
Það er ef til vill til marks um nánara
samstarf Sunda og FL Group að
Sund hafa keypt 5% hlut í FL Gro-
up.
Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins hefur verið nokkur tog-
streita innan eigendahóps TM og
ekki verið fullkomin samstaða um
stefnu fyrirtækisins. Það, ásamt
vilja til að skerpa stefnu Grettis, hafi
ráðið þeirri ákvörðun Björgólfsfeðga
og Landsbankans að fara út úr TM.
Markmið Björgólfs Guðmundssonar
sé að festa fé sitt í hefðbundnum ís-
lenskum atvinnugreinum, skipa-
flutningum og útgerð.
Staða Guðbjargar Matthíasdóttur
og Kristins ehf. innan TM hefur,
a.m.k. við fyrstu sýn, lítið breyst.
Kristinn er enn stærsti hluthafinn í
TM og hlutur Kjarrhólma er ekki
stærri en samanlagðir hlutir Grettis
og Landsbanka voru fyrir viðskiptin.
Þá vakna spurningar um stöðu
Sigurðar G. Guðjónssonar, fram-
kvæmdastjóra Grettis, en hann hef-
ur starfað mikið fyrir Sund, meðal
annars sem lögmaður, og er almennt
litið svo á að hann hafi verið fulltrúi
Sunda í félaginu.
Hvorki náðist í Sigurð G. Guðjóns-
son, né Pál Þór Magnússon, fram-
kvæmdastjóra Sunda.
Umtalsverðar breyt-
ingar á eignarhaldi TM
Björgólfsfeðgar losa allar eignir sínar í Tryggingamiðstöð-
inni og FL Group kemur inn sem samstarfsaðili Sunda ehf.
Morgunblaðið/Kristinn
Eignarhlutur Með 45% eignarhluti sínum í Kjarrhólma ehf. er FL Group
komið í hóp stærstu hluthafa Tryggingamiðstöðvarinnar hf.
Fréttaskýring
Eftir Bjarna Ólafsson
bjarni@mbl.is