Morgunblaðið - 26.04.2007, Blaðsíða 14

14 FIMMTUDAGUR 26. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ásgeir Sverrisson
asv@mbl.is
ÞING Mexíkóborgar samþykkti á
þriðjudag afar umdeilda lagabreyt-
ingu sem felur í sér að fóstureyðingar
verða framvegis heimilar þar á fyrstu
12 vikum meðgöngu. Lagabreyting
þessi hefur skapað mikla spennu í
samfélaginu og virðist hún líkleg til
að fara enn vaxandi þar sem marg-
vísleg félagsleg álitamál skipta mexí-
könsku þjóðinni í fylkingar nú um
stundir. Fylgismenn lagabreytingar-
innar í Mexíkóborg segja hana fela í
sér vatnaskil í kvenréttindabarátt-
unni í Rómönsku Ameríku; andstæð-
ingarnir fordæma þennan verknað
og leggja hann að jöfnu við guðlausa
upphafningu ofbeldis og dauða.
Staða Mexíkóborgar innan mexí-
kanska ríkisins er að sönnu nokkuð
flókin. Borgin telst höfuðborg
Mexíkó en hefur jafnframt stöðu svo-
nefnds alríkissvæðis (sp. „Distrito
Federal“), sem nýtur sem slíkt sjálf-
stjórnar líkt og ríkin er Mexíkó
mynda. Alríkisstjórnin kom þingi
Mexíkóborgar á fót árið 1987 en völd
þess voru þá mjög takmörkuð. Þau
voru síðar aukin til muna. Á þinginu
sitja 66 fulltrúar og hafa vinstrimenn
haft þar meirihluta frá árinu 1997.
Lagabreytingin var samþykkt
með miklum meirihluta atkvæða; 46
fulltrúar voru henni samþykkir en 19
lögðust gegn henni. Texti hennar er
óneitanlega nokkuð furðulegur því
hann felur í sér nýja skilgreiningu á
hugtakinu „fóstureyðing“ og kveður
á um að það fyrirbrigði teljist enda-
lok meðgöngu eftir 12 vikur eða
meira. Þannig er unnt að skilgreina
endalok meðgöngu fyrir 12 viku lög-
legan gjörning án þess að „fóstureyð-
ingar“ séu beinlínis heimilar.
Þingmenn verði bannfærðir
Katólskir hópar og leiðtogar Þjóð-
arátaksflokksins (sp. „Partido Acción
Nacional“, PAN) boða að þeir hygg-
ist reyna að fá dómstóla til að
hnekkja nýju lögunum. Felipe Calde-
rón, forseti Mexíkó, sem tilheyrir
hinum íhaldssama PAN-flokki, hefur
að vísu lítt haft sig í frammi í deilu
þessari en það sama verður ekki sagt
um eiginkonu hans, Margarita Za-
vala, sem tekið hefur þátt í mótmæl-
um gegn frjálslyndari fóstureyðinga-
löggjöf. Forsetafrúin segir
fóstureyðingar fela í sér „afneitun
framtíðarinnar“ og alræði hinna
sterku gagnvart þeim sem engum
vörnum fái komið við. Katólska kirkj-
an í landinu hefur ákaft mótmælt
lagabreytingunni og notið stuðnings
Benedikts páfa. Einn af erkibiskup-
um hennar hefur lýst yfir því að þing-
menn þeir sem lögðu blessun sína yf-
ir hana verði bannfærðir þegar
fyrsta fóstureyðingin hefur farið
fram. Biskup í Chiapas-ríki líkir
þingmönnunum, sem höfðu frum-
kvæði að lagabreytingunni, við Adolf
Hitler og þeim hafa borist morðhót-
anir. Katólska kirkjan hefur og hvatt
til þess að efnt verði til þjóðarat-
kvæðagreiðslu um málið en ekki er
líklegt að til hennar komi. Áhrif
kirkjunnar í Mexíkó hafa farið
minnkandi á undanliðnum árum og
hefur sú þróun haldist í hendur við
„lýðræðisvæðingu“ samfélagsins,
sem laut stjórn eins flokks allt fram
til ársins 2000.
Skoðanakannanir leiða í ljós djúp-
stæðan klofning í samfélaginu. Á
landsvísu eru fylkingar nokkurn veg-
inn jafn stórar en naumur meirihluti
þéttbýlisbúa er fylgjandi frjálslegri
fóstureyðingalöggjöf. Ef marka má
nýlegar kannanir. sem m.a. má finna
í dagblöðunum Reforma og Excelsi-
or, er meirihluti íbúa Mexíkóborgar
hlynntur breytingunni.
Ólöglegar fóstureyðingar
ógnun við líf og heilsu fátækra
Samkvæmt gildandi lögum í
Mexíkó er fóstureyðing á fyrstu
þremur mánuðum meðgöngu ein-
göngu heimil teljist líf móður í hættu,
hafi viðkomandi sætt nauðgun eða
um sé að ræða þungun sem feli í sér
sifjaspell. Samþykkt þingsins felur í
sér að fóstureyðingalöggjöfin verður
nú hvergi frjálslegri í landinu en í
höfuðborginni. Í Yucatán-ríki er að
vísu í gildi löggjöf, sem kveður á um
rétt þriggja barna mæðra til að gang-
ast undir fóstureyðingu geti þær
sýnt fram á að þeim sé um megn að
kosta framfærslu eins barns til við-
bótar.
Lýðræðislegi byltingarflokkurinn
(sp. „Partido de la Revolución De-
mócrática“, PRD) hafði frumkvæði
að lagabreytingunni í höfuðborginni í
samræmi við stefnuskrá sína fyrir
kosningarnar í fyrra. Talsmenn
flokksins og aðrir þeir sem breyt-
inguna styðja segja að hér ræði um
mikið réttlætismál; ólöglegar fóstur-
eyðingar séu framkvæmdar í land-
inu. Fátækar konur gangist iðulega
undir fóstureyðingar við aðstæður,
sem ógni heilsu þeirra og lífi en kon-
ur í betri efnum, sem geti reitt fram
andvirði 60-70.000 króna, hafi greið-
an aðgang að slíkum aðgerðum á
einkastofum. Rannsóknir gefa til
kynna að sýkingar og annars konar
heilsubrestur, sem rekja má til ólög-
legra fóstureyðinga, kosti tvö til þrjú
þúsund konur lífið á ári hverju í
Mexíkó. Er þetta fimmta algengasta
dánarorsök kvenna á barneignar-
aldri í landinu og sú þriðja algeng-
asta sé horft til höfuðborgarinnar
einnar. Samkvæmt opinberum tölum
gangast um 100.000 konur undir fóst-
ureyðingu í Mexíkó á ári hverju en
baráttuhópar ýmsir segja að rétta
talan sé fimm sinnum hærri.
Kaflaskil í kvennabaráttu
eða afneitun framtíðar?
Reuters
Harmur Andstæðingar fóstureyðinga gráta við þinghúsið í Mexíkó-borg þegar þar hófst á þriðjudag umræða um
breytingar á núgildandi löggjöf, sem fela í sér að fóstureyðingar verða heimilar fyrir 12. viku meðgöngu.
Þing Mexíkóborg-
ar heimilar
fóstureyðingar
Í HNOTSKURN
»Eftir breytinguna íMexíkóborg verður lög-
gjöfin þar sambærileg við þá
frjálslyndustu sem í gildi er í
löndum Rómönsku Ameríku.
Þar ræðir um Kúbu, Puerto
Rico og Guyana.
»Ólöglegar fóstureyðingareru framkvæmdar í öllum
ríkjum álfunnar og segja fylg-
ismenn það fyrirkomulag
ógna heilsu mikils fjölda
kvenna því aðgerðir fari oft
fram við afleitar aðstæður.
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
VIRGIN ATLANTIC-flugfélagið
mun þegar á næsta ári hefja til-
raunaflug með 747-Boeing-breið-
þotu sem verður búin sérsmíðuðum
hreyfli er brennir lífrænu eldsneyti
og hefðbundnu flugvélaeldsneyti og
verður hlutur þess fyrrnefnda um 40
prósent til að byrja með. Samhliða
þessu hefur flugfélagið pantað 15
787-9 Dreamliner Boeing-þotur, sem
sagðar eru eyða 27 prósent minna
eldsneyti en þotur af sambærilegri
stærð af gerðinni Airbus A340-300,
sem hinar nýju vélar munu leysa af
hólmi í flota Virgin frá og með 2011.
Yrði þetta fyrsta félagið til að nota
lífrænt eldsneyti í farþegaflugum, en
það má framleiða úr ýmsum lífræn-
um efnum, s.s. maís og sykurreyr.
Flugvélaiðnaðurinn hefur í aukn-
um mæli orðið skotspónn umhverf-
isverndarsinna og segir Richard
Branson, aðaleigandi Virgin, að iðn-
aðurinn verði að gera eitthvað til að
draga úr losun gróðurhúsaloftteg-
unda frá vaxandi flugflotanum, að-
gerðaleysi „sé ekki valkostur“.
Í samvinnu við Boeing og GE
Næstu skref tilraunanna, sem
Branson skýrði frá í vikunni, verður
að knýja alla fjóra hreyflana með
blöndu eldsneytisgerðanna tveggja í
jöfnun hlutföllum og eru þær gerðar
í náinni samvinnu við Boeing og
General Electric, einn helsta fram-
leiðanda véla í þotuhreyfla.
Gangi tilraunirnar vel verður
tæknin tekin í almenna notkun og
öðrum flugvélum líklega gert kleift
að hagnýta sér hana á sínar vélar.
Branson er mikil áhugamaður um
loftslagsmál og hefur verið talsmað-
ur þess að vélar séu dregnar til og
frá flugbrautunum, sem hann segir
minnka mengun við vellina stórlega.
Er endanlegt markmið tilraunanna
að Virgin verði „kolefnishlutlaust“
(e. carbon neutral) flugfélag og gætu
almennir farþegar farið í „grænar“
flugferðir hjá félaginu innan tveggja
ára, gangi allt eftir.
Notkun lífræns eldsneytis hefur
sætt gagnrýni, m.a. með þeim rökum
að framleiðsla sojabauna í Brasilíu
leiði til skógareyðingar og því rétt-
læti tilgangurinn ekki meðalið. Þá er
hún sögð geta hækkað matarverð.
Smíða hreyfla fyrir lífrænt eldsneyti
Framtíðarsýn Richard Branson, aðaleigandi Virgin, vill grænt farþegaflug.
KÍNVERJAR munu fara fram úr Bandaríkjamönnum
um mestu losun gróðurhúsalofttegunda í heimi síðar á
árinu, að því er vísindamenn Alþjóðaorkustofnunar-
innar, IEA, áætla. Verði þetta raunin hefur mengunin í
Kína aukist miklu hraðar en ráð var gert fyrir og jafn-
an rætt um 2010 – eða jafnvel 2025 – sem árið sem Kín-
verjar myndu fara fram úr Bandaríkjamönnum hvað
þetta varðar.
Geysilegur hagvöxtur, sem verið hefur um og yfir tíu
prósent, og hröð uppbygging innviða, s.s. kolaorku-
vera, er talin skýringin á þessum tímamótum sem eru
til marks um vaxandi auð í Kína.
Kína mun losa meira en Bandaríkin í ár
FRÁSAGNIR af hetjulegum dauða
bandaríska hermannsins Pat Til-
lman í Afganistan fóru eins og eldur í
sinu um fjölmiðla vestanhafs. Hon-
um var lýst sem stjörnu í ameríska
fótboltanum sem hefði lagt frægð og
frama til hliðar til að þjóna fóstur-
jörðinni í baráttunni við talíbana.
Sú staðreynd að hann féll fyrir
kúlum samherja sinna er nú til mik-
illar umræðu í Bandaríkjunum, sem
og ýktar frásagnir af hetjuskap her-
mannsins Jessicu Lynch í Írak.
Kevin, hermaður og yngri bróðir
Pat, gaf, ásamt Lynch, vitni fyrir
sérstakri nefnd á Bandaríkjaþingi í
vikunni, þar sem frásagnir hersins
voru hraktar. Lynch var sögð hafa
verið bjargað fyrir hugrekki her-
manna af sjúkrahúsi nærri Nasir-
iyah 2003, hið rétta var að hún naut
aðstoðar Íraka við að komast af
sjúkrahúsinu. Sjónvarpsmynd og
bók voru gerð um Lynch og atvikið.
Sagðir leyna mannfallinu
Sagði Kevin söguna af dauða Pat
hafa verið spunna upp til að beina at-
hyglinni frá ástandinu í Írak og Abu-
Ghraib-fangelsishneykslinu. Pat
hlaut silfurstjörnuna eftir atvikið.
Nefnd á vegum Sameinuðu þjóð-
anna í Írak, UNAMI, gagnrýndi í
gær írösku stjórnina fyrir að leyna
mannfalli í átökum trúarhópa, auk
þess hefðu margir fangar „horfið“.
Falsaðar
hetjusögur
Jessica Lynch Pat Tillman
♦♦♦
NÝ könnun bendir til þess að norsk-
ir karlar séu miklar karlrembur, að
sögn blaðsins Aftenposten. Töldu
48% karla sem spurðir voru að kon-
ur bæru að öllu leyti eða að hluta til
ábyrgðina á því að vera nauðgað ef
þær hefðu daðrað opinskátt áður en
þær urðu fyrir árás.
Einn af hverjum fimm þátttak-
endum í könnuninni sagði, að konur
sem væru þekktar fyrir að vera með
mörgum mönnum bæru að öllu leyti
eða hluta ábyrgðina ef þeim væri
nauðgað. 28% sögðust telja að kona
sem klæddi sig á kynferðislega ögr-
andi hátt bæri að öllu leyti eða hluta
ábyrgðina ef henni væri nauðgað.
Karlrembur
í Noregi