Morgunblaðið - 26.04.2007, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. APRÍL 2007 29
Í SILFRI Egils sl. sunnudag,22. apríl, lýsti Agnes Braga-dóttir, stjörnublaðamaðurMorgunblaðsins, því yfir, að
hana hryllti við tilhugsuninni um
vinstristjórn eftir kosningarnar 12.
maí. Að baki þessum ummælum
Agnesar býr trúlega hin lífseiga
goðsögn um, að Sjálf-
stæðisflokknum sé
einum treystandi fyrir
hagstjórninni. En er
það svo? Hver er
dómur staðreynd-
anna?
„EES-samning-
urinn breytti öllu“
Eftir að áhrifa
EES-samningsins tók
að gæta upp úr 1994
hefur ríkt nær sam-
fellt góðæri á Íslandi,
þótt slegið hafi í bak-
seglin um og upp úr
aldamótunum. EES-samningurinn
meira en hundraðfaldaði hinn
örsmáa íslenska heimamarkað, inn-
leiddi evrópskar samkeppn-
isreglur, greiddi fyrir stórauknum
viðskiptum og skapaði tækifæri til
nýrra fjárfestinga. Þar með hófst
nýtt framfaraskeið á Íslandi. Í við-
tali við Viðskiptablaðið segir Einar
Sveinsson, formaður bankastjórnar
Glitnis: EES-samningurinn breytti
öllu.
EES-samningurinn var að því er
varðar efni og inntak fullfrágeng-
inn í tíð vinstri stjórnar Steingríms
Hermannssonar og órjúfanlega
tengdur nafni fv. formanns Alþýðu-
flokksins, sem stýrði samnings-
gerðinni frá upphafi til enda fyrir
Íslands hönd. Alþýðuflokkurinn
var eini flokkurinn, sem studdi
EES-samninginn heill og óskiptur.
Sjálfstæðisflokkurinn var á móti
samningnum, þegar hann var í
stjórnarandstöðu, en skipti um
skoðun eftir kosningar 1991.
Samningurinn var mjög umdeildur
í kosningunum 1991. Sjálfstæð-
isflokkurinn forðaðist að láta
brjóta á sér með stuðningi við
samninginn. Eftir að Alþýðuflokk-
urinn gerði stuðning
við EES-samninginn
að skilyrði við mynd-
un Viðeyjarstjórn-
arinnar 1991, greiddu
flestir þingmenn
Sjálfstæðisflokksins
atkvæði með samn-
ingnum, þótt ýmsir
áhrifamenn í flokkn-
um væru á móti.
Heimilin borga
fyrir hagstjórn-
armistökin
Árið 2001 tók
Seðlabanki Íslands
upp þá stefnu að hafa fljótandi
gengi með yfirlýstu markmiði um
lága verðbólgu. Eftir það var fyr-
irsjáanlegt, að meira mundi reyna
á ríkisfjármálin og efnahagsstefnu
stjórnvalda, til þess að viðhalda
stöðugleika. Á sl. kjörtímabili, sem
lýkur 12. maí nk., er það samdóma
álit allra dómbærra aðila, að hag-
stjórn ríkisstjórnar Sjálfstæð-
isflokksins hafi brugðist. Alþjóð-
legar matstofnanir,
greiningardeildir bankanna, efna-
hagssérfræðingar Samtaka at-
vinnulífsins og forstjórar fyr-
irtækjanna, – allir eru þessir aðilar
sammála um að gefa ríkisstjórninni
falleinkunn fyrir frammistöðuna.
Meginástæðan var ekki Kára-
hnjúkavirkjun og álverið eystra,
þótt þessar lánsfjármögnuðu stór-
framkvæmdir spenntu bogann til
hins ýtrasta. Innstreymi erlends
lánsfjár á sama tíma til að fjár-
magna húsnæðislánamarkaðinn að
frumkvæði ríkisstjórnarinnar
sjálfrar og með atbeina bankanna
kollvarpaði stöðugleikanum. Í upp-
hafi styrktist gengi krónunnar við
þetta, sem kynti undir einkaneyslu,
innflutningsæði og viðskiptahalla,
sem hefur slegið heimsmet í tíð
fráfarandi ríkisstjórnar. Meðfylgj-
andi skuldsetning þjóðarbúsins –
og íslensk heimili eru nú orðin hin
skuldugustu í heimi – veikti traust
á gjaldmiðlinum og hleypti af stað
verðbólguöldu, sem enn er ekki séð
fyrir endann á. Í 55 mánuði af 72
hefur verðbólgan verið langt yfir
yfirlýstum markmiðum Seðlabank-
ans.
Skortur á aðhaldi í ríkisrekstri,
sem keyrt hefur um þverbak í að-
draganda kosninganna, vinnur
gegn peningamálastefnunni og ýtir
undir verðbólguna. Vinstri höndin
veit ekki, hvað sú hægri gerir.
Hagstjórnin, sem á að snúast um
það að koma á og viðhalda stöð-
ugleika, hefur brugðist.
Er Sjálfstæðisflokknum
treystandi fyrir hagstjórninni?
Eftir Jón Baldvin
Hannibalsson
Jón Baldvin
Hannibalsson
» Á sl. kjörtímabili,sem lýkur 12. maí
nk., er það samdóma
álit allra dómbærra að-
ila, að hagstjórn rík-
isstjórnar Sjálfstæð-
isflokksins hafi
brugðist.
Höfundur var formaður Alþýðu-
flokksins 1984–1996.
og iðkun kirkjunnar að prófast og
dæmast á mælikvarða Guðs orðs, í
samfélagi safnaðarins, kirkjunnar,
og í trausti til leiðsagnar hans heil-
aga anda.
„Kirkjunni er mikilvægt að
rækja þá tiltrú og traust sem hún
nýtur og taka við áskorunum sam-
félagsins. Hún þarf að vera rúm-
góð, þar þarf að vera hátt til lofts og
vítt til veggja og þröskuldar lágir,
án þess þó að mörk hennar og
menningar og þjóðfélags hverfi.“
Þórir Jökull Þorsteinsson, sendi-
ráðsprestur í Kaupmannahöfn, er
einn þeirra sem voru algjörlega
andvígir tillögunni um hjónavígslu
samkynhneigðra. „Ég fagna nið-
urstöðunni og mér sýnist að þetta
mál hefði ekki getað farið betur
eins og mál stóðu. Það hefur sýnt
sig að prestastefnan stóðst þessa
atlögu; kirkjan stendur auðvitað
vörð um hið hefðbundna hjóna-
band,“ sagði Þórir Jökull við Morg-
unblaðið. Hann sagði að þeir sem
störfuðu í anda kristinnar kirkju
virtu auðvitað það hjúskaparform
sem kirkjan hefði borið á örmum
sér frá upphafi „og sjá skikkan
skaparans í því. Með því er ekki
sagt að kirkjan og guðsríkið eigi
ekki erindi við allt annað fólk; það
er mín afstaða og margra annarra
að fagnaðarerindið, eins og það er
boðað, nægi fyllilega öllum sem við
því taka“.
Þórir Jökull sagði þetta mál hafa
orðið til þess að fagnaðarerindið,
sem snýr að eilífu hjálpræði og trú
á Jesú Krist, hafi fallið í skuggann
af hugmyndum sem snúast um fé-
lagslegt réttlæti. „Það er auðvitað
mikilvægt að gæta félagslegs rétt-
lætis, að hafa augu og eyru opin
fyrir því að slíks skuli gætt, en það
þýðir ekki að við getum breytt
veruleikanum.“
rðum tíma
nan kirkj-
umræðu
kyn-
dra að
nist ef til
ar manna í
msum öðr-
nnt, daml-
g minna í
ir kalla
ur til
d. Vilji
ar miklu að
að vera bú-
, kompás
tu leiðina.
mikilvægt
markmiðið
kortunum
Hann sagði ákvarðanaferli þjóð-
kirkjunnar margbrotið og taka tillit
til sjónarmiða jafnt leikra sem
lærðra.
Biskup sagðist ganga út frá
þeirri forsendu að traust ríki milli
þeirra sem hafa ólíkar skoðanir,
trúnaður og vilji til að hlusta og
meta rök. „Séu menn ósammála er
mikilvægt að vita hvers vegna og í
besta falli hægt að sættast á að
vera ósammála, í virðingu fyrir
sjónarmiðum hver annars. Ég hef
lagt áherslu á það og út frá því
gengur álit kenningarnefndar.“
Biskup sagði kirkjuna ekki láta
sér nægja að bregðast við kröfu
samfélagsins um að endurskoða
grundvöll sinn í ljósi „vísindalegra
staðreynda“, eða almanna-
samsinnis, heldur yrði öll kenning
ar megi annast
kynhneigðra
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
ur synodusræðu sína í Húsavíkurkirkju við upphaf prestastefnu í gærmorgun.
TRÚARBRÖGÐ hafa mikilvægu
hlutverki að gegna í samtímanum
að mati Karls Sigurbjörnssonar
biskups. Hann sagði á presta-
stefnu, að það væri mikil einföld-
un, sem oft væri haldið á lofti, „að
trúarbrögð séu hvati og farvegir
ofbeldis og haturs. Áberandi og
ógnvænleg eru þau tilvik þar sem
þau eru misnotuð í þá veru að blása
að glæðum þröngsýni og for-
dóma.“
Biskup sagði það ekki síst innan
trúarsamfélaga sem meðvituð
rækt væri lögð við siðmenningu
samhugar, náungakærleika, virð-
ingar og friðar. „Samræða til
skilningsauka og virðingar milli
trúarbragða er lífsnauðsyn í sam-
tíðinni, ekki aðeins milli trúar-
leiðtoga, heldur ekki síst milli ein-
staklinga og hópa sem vilja leggja
lífinu lið og stuðla að sátt og friði
milli manna.“
Merk tímamót
Biskup sagði þjóðkirkjuna vilja
bjóða fólk, sem komið væri langt
að, velkomið til kirkju. „Stofnun
Samráðsvettvangs trúarbragð-
anna á sl. vetri, að frumkvæði þjóð-
kirkjunnar, markar merk tímamót
á Íslandi, og hefur vakið athygli
víða. Markmið samráðsins er að
vinna saman gegn fordómum, efla
fræðslu og styðja við þá þætti þjóð-
lífsins þar sem þörf er á samvinnu.
Þegar svo mörg og ólík trúfélög
koma saman er ljóst að einhvern
tíma tekur að móta samstarfið og
slípa en viljinn er skýr.“
Biskup sagði engan geta sakað
þjóðkirkjuna um að vera óvirk í
samtíðinni. „Lauslegt yfirlit yfir
kirkjusíðu Morgunblaðsins á laug-
ardegi sýnir vægast sagt grósku-
mikla starfsemi og ótrúlega fjöl-
breytt tilboð. En árangurinn?
Hann verður seint lesinn út úr síð-
um Morgunblaðsins eða staðfestur
með tölfræðinni – en hugsanlega
úr augum prestsins. Spegla þau
sátt og innri kyrrð? Eða lýsa þau
órósemi og streitu í annríki og ær-
ustu daganna, þar sem erfitt reyn-
ist jafnan að samþætta fjöl-
skyldulíf og starf og mæta þeim
margvíslegu kröfum sem gerðar
eru um atbeina að góðum málum? Í
menningu sem í æ meira mæli
byggir á virkni og afköstum er lítið
rými fyrir það sem kirkjan boðar
og iðkar, kyrrð og íhugun, til-
beiðslu og bæn,“ sagði biskup.
Óregla í trúarlífi
Biskup kveðst oft hafa bent á það
og geri enn, að „eitt mein okkar
kirkju um þessar mundir er óregla
í trúarlífi. Mér sýnist sem messu-
haldi um hátíðar fari hnignandi,
skírdagur er vart nema ferming-
ardagur lengur, sama er að segja
um annan páskadag og jafnvel
föstudagurinn langi, dýpstur allra
daga kristninnar, er víkjandi í
guðsþjónustuhaldinu hjá okkur,“
sagði biskup. Bað hann viðstadda
að hugleiða þetta. „Þarna er við
okkur sjálf að eiga. Skýringin er
kannski sú að fólk mætir ekki. En
fólk kemur þar sem það hefur eitt-
hvað að sækja. Og hvað hefur það
að sækja? Undursamlegustu frá-
sögn allra tíma, eitt öflugasta
merkingarmynstur lífs og örlaga
mannsins á jörð og auðugustu upp-
sprettu lista og bókmennta ver-
aldar. Það er alveg ljóst að ef við
leggjum hendur í skaut og bíðum
eftir því að fólkið komi og fari að
kalla eftir guðsþjónustum þessa
daga, þá verðum við að bíða býsna
lengi. Það er hætt við því að við
séum að stuðla að aukinni afhelg-
un.“
Fólk kemur þar sem það
hefur eitthvað að sækja
FRAM kom í ræðu Karls Sig-
urbjörnssonar að á þeim aldarþriðj-
ungi sem liðinn er frá því að sr.
Auður Eir Vilhjálmsdóttir hlaut
vígslu, fyrst íslenskra kvenna, hafi
62 konur tekið prestsvígslu, þar af
34 sem sóknarprestar og tvær hafa
vígst til fríkirkjusafnaða. Innan
Þjóðkirkjunnar starfa nú 48 konur
sem prestar í sóknum eða sérþjón-
ustu og alls hafa 32 konur vígst sem
djáknar. Frá því Karl Sigurbjörns-
son tók við embætti árið 1998 hafi
50 prestar og 25 djáknar tekið
vígslu. Kynjahlutfall prestanna er
hnífjafnt, en af djáknunum 25 eru
aðeins tveir karlar.
Sífellt fleiri
konur prestar
HIÐ íslenska Biblíufélag er með
margt á prjónunum í tilefni þess að
Nýja Biblían kemur út 29. ágúst nk.
Biskup Íslands upplýsti á presta-
stefnu að meðal verkefna sem eru á
döfinni er Biblíuvefur með marg-
víslegu efni um Biblíuna sem sér-
staklega er ætlað ungu kynslóðinni.
„Gerð hefur verið tilraun til að fá
ungt fólk til að þýða nokkur bibl-
íuvers yfir á SMS-mál. Hefur komið
upp sú hugmynd að þetta gæti verið
skemmtilegt verkefni í ferming-
arfræðslunni, þ.e. að ferming-
arbörnin væru látin skrifa þekkta
biblíutexta á SMS og senda þá til
félagsins sem mundi velja þá bestu
úr og bjóða á heimasíðu sinni upp á
möguleikann á að fá biblíutexta
sendan í farsímann,“ sagði biskup.
Biblíuvers á
SMS máli?
fur löngum verið talin ein af fallegustu
r um það að hún er mikil bæjarprýði þar sem
Frá kirkjudyrunum blasa við hin ægifögru
það fyrsta sem grípur augað þegar siglt er til
eins og sjófarendur og fjölmargir hvalaskoð-
urkirkju, sem blasir við á bak við biskup á
ér nokkuð skemmtilega sögu, en Sveinn Þór-
i hana um eða upp úr 1930.
gur og menn voru afskaplega hrifnir af mynd-
á sinn stað,“ segir Sigurjón Jóhannesson, fyrr-
fræðaskólans á Húsavík. „Ýmsir töluðu um að
t úr sveit listamannsins. Svo hefur það nú allt
menn eru bara mjög glaðir og ánægðir yfir
rjón segir jafnframt að í bakgrunni verksins
ndslag Kelduhverfis.
ði sóknarnefnd sérstakan samning við Svein um
ru svo ánægðir með myndina þegar hún var
honum meira en ætlað var í upphafi.
fólkið
verfi?