Morgunblaðið - 01.05.2007, Blaðsíða 29

Englar alheimsins
EINU sinni var ekkert efnahagsundur á Íslandi, engin stóriðja eða
álver, en þá var hægt að mála engla á geðdeildinni.
Höfundur er rithöfundur.
Elísabet Jökulsdóttir
NÚ fer fátæktarumræðan senn að
hefjast með fullum þunga í Rík-
isútvarpinu; það tilheyrir aðdraganda
kosninganna. Friðrik
Páll Jónsson fær Stefán
Ólafsson og Hörpu
Njáls á sinn fund að
kynna okkur rann-
sóknir á hinni miklu fá-
tækt sem ríkir hér á Ís-
landi. Þá er gott að hafa
í huga nokkur atriði:
Aðstoð við barnafólk
á Íslandi er einkum í
formi skattafslátta.
Skattafslættir eru ekki
skilgreindir sem ráð-
stöfunartekjur. Í öðrum
löndum kann þetta að
vera í formi bóta sem
eru skilgreindir sem
ráðstöfunartekjur. Að
auki er heimilt að
greiða einstæðum for-
eldrum sem eru búsett
á Íslandi og hafa á
framfæri tvö börn sín
eða fleiri undir 18 ára
aldri mæðralaun/
feðralaun.
Barnalífeyrir er
greiddur með börnum
yngri en 18 ára ef annað
foreldra er látið eða nýtur örorku-
eða endurhæfingarlífeyris. Greiddur
er tvöfaldur barnalífeyrir fyrir hvert
barn ef báðir foreldrar eru látnir eða
örorkulífeyrisþegar. Einfaldur
barnalífeyrir er upp undir 20 þúsund
krónur á mánuði með hverju barni.
Barnalífeyrir telst ekki til skatt-
skyldra tekna.
Námsmenn fá aðstoð frá LÍN með
börnum sínum sem dugar fyrir fram-
færslu. Aðstoð frá LÍN er ekki skil-
greind sem ráðstöfunartekjur. Nið-
urstöður um fátækt þar sem ekki er
tekið tillit til meðlaga til barna ein-
stæðra foreldra sýna ekki heldur
rétta niðurstöðu um fjárhaglega af-
komu þeirra.
Hérlendis er fram-
færsluaðstoð að mestu
á höndum sveitarfélaga.
Sveitarfélögin útvega
þeim húsnæði sem á
þurfa að halda gegn
leigu sem er langt undir
markaðsverði. Slík að-
stoð mælist ekki sem
fjárframlög til þeirra
sem við taka.
Víða erlendis, gagn-
stætt því sem hér er,
telst það eigendum til
skattskyldra tekna að
búa í eigin húsnæði
(svonefnd reiknuð eigin
leiga). Svo mætti vafa-
laust áfram halda og
hvet ég því þá sem sitja
undir sífelldum ásök-
unum um að níðast á
þeim sem minna mega
sína til að koma réttum
upplýsingum á fram-
færi. Fjölmiðlarnir
munu láta það ógert.
Það kæmi mér ekki á
óvart að fátækt á Ís-
landi væri mest tengd einstaklings-
bundnum aðstæðum sem erfitt er að
bregðast við með almennum aðgerð-
um ríkisins. – Haldi umræðan um fá-
tækt á hinn bóginn áfram, þá væri
æskilegt að hún byggðist á stað-
reyndum.
Um fátækt
Einar S. Hálfdánarson vill að
umræður um fátækt byggist á
staðreyndum
Einar S. Hálfdánarson
»Einfaldurbarnalíf-
eyrir er upp
undir 20 þúsund
krónur á mán-
uði með hverju
barni. Barnalíf-
eyrir telst ekki
til skattskyldra
tekna.
Höfundur er hæstaréttarlögmaður og
löggiltur endurskoðandi.
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 1. MAÍ 2007 29
UMRÆÐAN
ÞEIR sem fallið hafa fyrir Google
Earth hafa eflaust rekist á ógreini-
legan blett á hnettinum, austarlega í
Afríku. Þegar áhuga-
samir notendur skoða
blettinn nánar sjá þeir
hundruð loga sem
tákna þorp sem hafa
verið eyðilögð. Héraðið
„logandi“ heitir Darf-
ur. Það er í Vestur-
Súdan og er á stærð
við Frakkland. Log-
arnir eru 1.600 talsins
og fyrrverandi íbúar
þorpanna, tæplega 3
milljónir manna, eru á
vergangi, í flótta-
mannabúðum í Tsjad
eða í gröfinni. Helf-
ararsafn Bandaríkj-
anna hefur lýst yfir
neyðarástandi vegna
þjóðarmorðs í Darfur
sem er ástæða þess að
Google Earth vekur
sérstaka athygli á
þessu lítt þekkta hér-
aði.
Vopnuð átök hafa
einkennt Darfur um
nokkurt skeið. Komið
hefur til átaka milli
bændasamfélaga og hirðingjaflokka
á svæðinu sem kostuðu mörg manns-
líf. Árið 2003 komu ný samtök fram á
sjónarsviðið. Þau kölluðust Frels-
isher Súdan og héldu því fram að sú-
dönsk stjórnvöld vanræktu Darfur.
Því gripu samtökin til vopna og
gerðu uppreisn. Önnur samtök
fylgdu í kjölfarið.
Súdönsk stjórnvöld brugðust við
uppreisninni með því að gefa svo köll-
uðum Janjawid lausan tauminn í
Darfur. Janjawid merkir einfaldlega
„byssur á hestbaki“ og er notað yfir
sveitir skipaðar Súdönum af arab-
ískum uppruna sem ráðist hafa á
þorp í Darfur, drepið, nauðgað, num-
ið á brott og eyðilagt, stundum með
aðstoð frá flugher ríkisstjórnarinnar.
Ríkisstjórnin er einnig ábyrg fyrir
stöðugu vopnaflæði til Janjawid-
flokkanna auk þess sem hún hefur
handtekið og pyndað fólk sem grun-
að er um stuðning við uppreisn-
arhópa.
Þessi átök hafa haft
hræðilegri afleiðingar
en orð fá lýst fyrir þrjár
milljónir manna sem
hafa látist eða misst
heimili sín. Langflestir,
eða um 2,5 milljónir, eru
á vergangi og hafa leitað
skjóls í í flótta-
mannabúðum í Súdan
gegn árásum Janjawid-
sveita. Búðirnar líkjast
fangelsum því Janja-
wid-flokkar ráða yfir
landsvæðinu og sitja um
íbúana. Konur sem fara
út fyrir búðirnar í leit að
lífsnauðsynjum, eldiviði
og vatni, eiga á hættu að
vera nauðgað.
En Janjawid-sveitir
láta sér ekki nægja að
herja á einstaklinga sem
hætta sér út fyrir flótta-
mannabúðir í Darfur.
Sveitirnar ráðast jafn-
vel á búðirnar og eru
farnar að herja yfir
landamærin á flótta-
mannabúðir og þorp í Tsjad sem talin
eru tengjast uppreisnarhópum í Súd-
an. Íbúar í Darfur eiga því hvergi
öruggt skjól fyrir árásarmönnum á
vegum þeirra eigin ríkisstjórnar.
Því skal engan undra að ástandinu
í Darfur hefur verið líkt við þjóð-
armorð og óttast sé að ástandið verði
eins og í Rúanda árið 1994 þegar 800
þúsund einstaklingar voru myrtir án
þess að alþjóðasamfélagið gripi til að-
gerða. Stjórnvöld í Súdan þvertóku
lengi fyrir að hleypa alþjóðlegum
friðargæsluliðum inn í Darfur en létu
þó til leiðast í nóvember 2006 og féll-
ust á að hleypa sameiginlegu frið-
argæsluliði Sameinuðu þjóðanna og
Afríkusambandsins til Darfur. Nokk-
ur töf hefur orðið á því þar sem sú-
dönsk yfirvöld tefja komu þeirra. Á
meðan halda árásirnar áfram þrátt
fyrir að stríðandi aðilar hafi und-
irritað vopnahlé árið 2005. Nýir upp-
reisnarhópar hafa verið stofnaðir og
Janjawid-sveitir ráðast enn á þorp og
flóttamannabúðir í Darfur og Tsjad.
Hinn 29. apríl sl. var alþjóðlegur
aðgerðadagur fyrir Súdan. Samtök
um heim allan hafa tekið sig saman
undir slagorðinu Tíminn er á þrotum.
Verndum íbúa Darfur. Víða um heim
er þess nú krafist að súdanska rík-
isstjórnin hleypi friðargæsluliði Sam-
einuðu þjóðanna og Afríkusambands-
ins til Darfur og að hinar tvær
síðastnefndu stofnanir geri ítarlega
áætlun fyrir friðargæslu og vernd
fyrir íbúana. Tíminn er nefnilega á
þrotum fyrir íbúa Darfur og senda
þarf friðargæslulið þangað áður en
það er orðið of seint. Við getum þrýst
á að súdönsk yfirvöld og alþjóða-
samfélagið standi við gefin loforð og
sýnt það í verki að okkur er ekki
sama um örlög Darfur-búa með því
rita nafn okkar undir undir-
skriftalista á heimasíðunni globe-
fordarfur.org. Með því að gefa einu
sinni fimm mínútur af tíma okkar í
þágu Darfur getum við e.t.v. komið í
veg fyrir að Darfur verði annað Rú-
anda þar sem 800 þúsund ein-
staklingar voru myrtir á aðeins 100
dögum án þess að alþjóðasamfélagið
fengi rönd við reist.
Alþjóðadagur í þágu Darfur
Tíminn er á þrotum í Darfur,
segir Íris Ellenberger
Íris Ellenberger
» Senda þarffriðargæslu-
lið til áður Darf-
ur verður annað
Rúanda þar sem
800 þúsund ein-
staklingar voru
myrtir á 100
dögum.
Höfundur er herferða- og aðgerða-
stjóri hjá Íslandsdeild Amnesty
International.
ÉG SÉ að Staksteinar gera
rammagrein mína að umræðu-
efni í gær, sem er ágætt. Stak-
steinahöfund rekur ekki minni til
að ég hafi verið sömu skoðunar
og í greininni, fyrir borgarstjórn-
arkosningarnar í fyrra. Mér er
ljúft og skylt að hressa við minnið
á þeim bæ því ég var þeirrar
skoðunar að Reykjavíkurlistinn
væri búinn að stjórna nógu lengi,
– 12 ár, – og þess vegna studdi ég
það að Samfylkingin byði fram
sér fyrir þær kosningar. Þannig
að ég tel 12 ára stjórnarsetu nógu
langa hver sem á í hlut. Hvað þá
16 ára.
Haldið til haga
Ásta R. Jóhannesdóttir
Höfundur er þingmaður Samfylk-
ingarinnar í Reykjavík.
AUGLÝSINGASÍMI 569 1100
+ 6,3 milljónir í skottið
á tvöfaldan miða!
6xLexus GS 300
-vinningur í hverri viku
Nýtt happdrættisár - enn glæsilegri vinningar!
ÍS
L
E
N
S
K
A
/S
IA
.I
S
/I
C
E
3
53
62
0
4
/0
7
Sýndu þinn stuðning við baráttuna fyrir bættum
aðbúnaði aldraðra - þörfin er brýn.
Einfaldur miði kostar aðeins 1.000 kr.
Hringdu núna í síma 561 7757 - Kauptu miða á www.das.is
Tryggðu þér miða!
50 þúsund vinningar
dregnir út á árinu!
40 aðalvinningar
á 2 milljónir hver
eða 4 milljónir á
tvöfaldan miða