Morgunblaðið - 01.05.2007, Qupperneq 30

EINN mikilvægasti áfangi íslenskrar
sjálfstæðisbaráttu var stofnun Háskóla Ís-
lands árið 1911. Þegar næsti háskóli lands-
ins hóf starfsemi sína má segja að stigið
hafi verið stórt skref í átt til aukins sjálf-
stæðis landsbyggðarinnar og
raunverulegs jafnréttis til
náms, óháð búsetu. Í haust
eru 20 ár frá því að Háskól-
inn á Akureyri hóf starfsemi
sína. Á fyrsta starfsári hans
stunduðu 50 nemendur nám
við heilbrigðisdeild og rekstr-
ardeild skólans. Háskólinn
hefur stækkað hratt á liðnum
árum og í dag eru nemendur um hálft annað
þúsund. Þeir stunda m.a. nám í kennslu-
fræðum, auðlindafræði, tölvufræði, við-
skiptafræði, hjúkrunarfræði, iðjuþjálfun, sál-
fræði, fjölmiðlafræði, samfélags- og
hagþróunarfræði, nútímafræði og lögfræði.
Háskólinn á Akureyri hefur fyrir löngu
sannað tilverurétt sinn sem menntastofnun
og veigamikill þáttur í íslensku samfélagi.
Skólinn er rammi um framsækið háskóla-
samfélag og er þekktur fyrir að veita góða
menntun í mörgum mikilvægum fræðigrein-
um. Háskólinn er í nánum tengslum við at-
vinnulífið og rannsóknarstofnanir þess.
Hann hefur hleypt nýju lífi í efnahagslífið á
Norðurlandi og þá sérstaklega á Akureyri.
Margföldunaráhrif skólans eru greinileg og
ýmis störf hafa skapast, ekki bara í beinum
tengslum við skólann sjálfan, heldur líka við
almenna þjónustu og verslun á svæðinu.
Einnig má nefna þau störf sem hafa skapast
vegna nýsköpunar í tengslum við skólann og
þær útsvarstekjur sem myndast hafa til að
byggja upp velferðarkerfi í bænum.
Vöxtur Háskólans á Akureyri hefur verið
ótrúlegur svo ekki sé meira sagt. Á tíma-
bilinu 1998–2004 þrefaldast nemendafjöldinn
úr rúmlega 500 í rúmlega 1.500. Við lok
þessa tímabils eru fastráðnir starfsmenn
skólans 177 en heildarfjöldi starfsmanna
670. Að undanförnu hefur mikið verið í um-
ræðunni hvernig hægt sé að fjölga störfum
á landsbyggðinni og skapa raunverulegt
mótvægi við höfuðborgarsvæðið. Kosning-
arnar í vor koma að miklu leyti til með að
skera úr um það hvernig þróunin í þessa átt
verður á næstu árum.
Eitt af mínum helstu baráttumálum er að
Háskólinn á Akureyri verði efldur og fram-
tíð hans tryggð um ókomin ár. En tilvist
Háskólans er ekki sjálfsagt mál. Það voru
öfl í þjóðfélaginu sem sáu ekki nauðsyn þess
að byggja upp háskóla á Akureyri og börð-
ust þess vegna gegn því að skólinn kæmist
á legg svo undarlegt sem það hljómar í dag.
Það má í raun segja að ef Framsóknarflokk-
urinn hefði ekki staðið í fæturna í þeirri
baráttu er alls óvíst að Háskólinn á Ak-
ureyri væri sú öfluga skólastofnun sem við
þekkjum í dag eða hefði yfir höfuð orðið að
veruleika.
Það þarf heldur ekki mörgum blöðum um
það að fletta að Háskólinn á Akureyri hefur
haft gríðarlega mikil og góð áhrif á líf og
störf bæjarbúa. Það eitt að færra ungt fólk
flytur nú burtu úr bænum talar sínu máli.
Einnig má benda á að því fleiri sem njóta
háskólamenntunar á Akureyri þeim mun
fleiri tækifæri skapast í bæjarfélaginu sem
síðan hefur áhrif á nýsköpun og þjónustu.
Þá hefur góð ímynd Háskólans á Akureyri
jákvæði áhrif á sjálfsmynd bæjarbúa og það
heildarsamfélagi sem Akureyri er.
Á tímabilinu 2000–2003 fjölgaði nem-
endum við Háskólann á Akureyri úr 670 í
1.430 eða meira en tvöfaldaðist og er það
mesta fjölgun nemenda sem vitað er um við
nokkurn háskóla á Íslandi á þessu tímabili.
Atvinnulífið þróast með ekki ósvipuðum
hraða og gerir um leið síauknar kröfur um
menntun og færni. Fólk á öllum aldri metur
það svo að háskólamenntun styrki stöðu
þess á vinnumarkaðnum eða á annan hátt í
lífsbaráttunni.
Ef Háskólans á Akureyri nyti ekki við
ætti stór hluti þeirra námsmanna sem
stundað hafa nám í Menntaskólanum á Ak-
ureyri eða Verkmenntaskólanum á Akureyri
þess ekki kost að halda áfram námi sínu á
heimaslóðum. Þetta unga fólk er sú auðlind
sem framtíð bæjarfélagsins og norðlensks
samfélags byggist á.
Mikilli og örri fjölgun nemenda við Há-
skólann á Akureyri hafa óneitanlega fylgt
vaxtarverkir. Fjölgun nema þýðir aukin út-
gjöld. Það nægir ekki að stjórnvöld leyfi
skólanum að hefja kennslu í ólíkum greinum
án frekari ábyrgðar á þessu afkvæmi sínu.
Háskólinn á Akureyri er þjóðskóli eins og
Páll Skúlason, fyrrverandi rektor Háskóla
Íslands, benti réttilega á í erindi sem hann
hélt á málþingi um stöðu skólans í ak-
ureyrsku samfélagi. Því miður hefur ekki
verið hægt að sjá að núverandi mennta-
málaráðherra hafi mikinn skilning á þessari
staðreynd.
Háskólinn á Akureyri á að tryggja stöðu
sína sem háskóli í fremstu röð óháð stað-
setningu. Framsóknarflokkurinn vill leggja
sitt af mörkum til að tryggja áframhaldandi
uppbyggingu og aukið sjálfstæði Háskólans
á Akureyri. Ég fyrir mitt leyti vil vinna að
því að skólinn hljóti skýra viðurkenningu á
hlutverki sínu sem þjóðskóli í þágu lands-
byggðar svo aftur sé vitnað í orð Páls
Skúlasonar. Ég skora því á þá kjósendur
sem vilja veg háskólans sem mestan að
kjósa Framsóknarflokkinn í Alþingiskosn-
ingunum í vor.
Framtíð Háskólans á Akureyri
Eftir Höskuld Þórhallsson
Höfundur skipar 3. sætið á lista Fram-
sóknarflokksins í Norðausturkjördæmi.
30 ÞRIÐJUDAGUR 1. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÞAÐ ER ljóst að Sjálfstæðisflokkurinn
og Framsóknarflokkurinn ætla ekki að
staldra við í draumum sínum um verk-
smiðjulandið Ísland og ætla
að halda áfram að selja orku
landsins á tombóluverði til
alþjóðanámafyrirtækja. Þeir
íhuga jafnframt að einka-
væða orkufyrirtækin sem
gæti þýtt að ALCAN og AL-
COA gætu eignast Lands-
virkjun og Orkuveitu
Reykjavíkur innan nokkurra
ára. Þá getum við státað
okkur af því að vera sú kynslóð sem gaf all-
ar auðlindir landsins frá sér á aðeins hálf-
um mannsaldri.
Íslandshreyfingin – lifandi land sér fyrir
sér öðruvísi framtíð. Hún sér fyrir sér
framtíð þar sem framtak og frumkvæði ein-
staklinganna skiptir máli, þar sem hagur
fyrirtækja er tryggður með hagkvæmu
skattaumhverfi og stöðugu hagkerfi og þar
sem allir þjóðfélagsþegnarnir njóta ávaxt-
anna af auknum hagvexti. Íslandshreyfingin
sér fyrir sér framtíð þar sem íslensk nátt-
úra verður varðveitt sem eitt af sjö undrum
veraldar en ekki notuð sem ódýr uppspretta
orku fyrir verksmiðjustarfsemi. Við sjáum
framtíð þar sem menntun og sköp-
unarkraftur verða metin að verðleikum og
þar sem unga fólkið getur horft til spenn-
andi og skemmtilegs starfsvettvangs á ýms-
um sviðum. Við sjáum fyrir okkur framtíð
sem tryggir öfluga byggð hringinn í kring-
um landið með fjölbreyttri atvinnu í há-
gæða ferðaþjónustu, framleiðslu lífrænna
matvæla og úrvinnslu fyrsta flokks sjáv-
arafurða.
Íslandshreyfingin – lifandi land vill vera
hreyfiafl inn í nýja framtíð. Framtíð þar
sem stöðnuð gildi um iðnvæðingu, sértækar
lausnir í atvinnumálum og gegndarlaus
þensla ríkisútgjalda verða skilin eftir og í
stað þeirra koma gildi sem byggjast á að
skapa jafnvægi á milli umhverfis, efnahags-
lífs og samfélags.
Þess vegna er X-I leiðin til nýrrar fram-
tíðar.
Eftir Lárus Vilhjálmsson
Höfundur er framkvæmdastjóri og er í 3.
sæti hjá Íslandshreyfingunni – lifandi
landi í Suðvesturkjördæmi.
Íslandshreyfingin – lifandi land
vill nýja framtíð
NÚVERANDI stjórnarflokkar Fram-
sóknarflokkur B og D eru mjög tengdir
kerfisaðli í landbúnaðarkerfinu og eru í
raun hluti af því. Þess vegna
er það grundvallaratriði
hvort þessir flokkar, annar
eða báðir verða inni í næstu
ríkisstjórn eða ekki.
Þetta sovéska miðstýrða
skrifræðiskerfi drepur allt
einstaklingsframtak og
frumkvæði í dróma, sem og
alla nýja hugsun og nýsköp-
un. Eins og í Sovétríkjunum
forðum daga. En á endanum fóru þau á
hausinn eins og SÍS og Kaupfélag Árnes-
inga.
Hvað er þá til ráða fyrir íslenskan land-
búnað?
Við Íslendingar erum fámenn þjóð í stóru
landi með miklu ónýttu landrými á land-
búnaðarsvæðum okkar. Bændur hafa víða
flosnað upp á síðustu áratugum enda lífs-
kjör þeirra ekki í neinu samræmi við lífs-
kjör annarra þjóðfélagshópa þrátt fyrir
hnattræna hlýnun og árvissara árferði til
búskapar hérlendis. Um allan hinn iðn-
vædda heim hefur um langt skeið verið
gert út á hátæknivæddan þrengslabúskap
þar sem Holland hefur oft náð hvað lengst.
Hérlendis hefur þetta einnig verið stefnan.
Sem ásamt sovésku miðstýrðu skrif-
ræðiskerfi gerir það að verkum að bóndinn
fær oft ekki meira en 1/3 af verðmæti
vörunnar til sín. Á þá eftir að borga öll lán
hátækninnar sem á búinu hvíla. Gerir þetta
bændur sjálfkrafa að þrautpíndri lág-
launastétt þar sem milliliðirnir hirða
gróðann. Segir sig sjálft að við þessar að-
stæður verður nýliðun stéttarinnar mjög
lítil.
Nú eykst um allan hinn vestræna heim
eftirspurn eftir vörum sem koma frá
landrýmisbúskap (environmental friendly)
þar sem gripirnir hafa rými og fjöldi gripa
ræðst af landrými búsins. Lífrænn áburður
er notaður eftir föngum og eiturefnanotkun
haldið í algjöru lágmarki. Þessar vörur hafa
sýnt sig innihalda mun meira úrval snefi-
lefna og dæmast mun bragðbetri en vörur
frá áðurnefndum þrengslabúskap.
Það þarf einnig að tengja búsetulandslag,
sveitamenningu og ferðamennsku.
Það er staðreynd að með bættum sam-
göngum er Ísland orðið í fárra stunda fjar-
lægð frá Vestur-Evrópu, einu þéttbýlasta
svæði í heimi. Víðernin íslensku bjóða upp
á mikla möguleika, og upplifanir af öllu tagi
laða að fjölda atvinnuskapandi erlendra
ferðamanna. Nú hefur hallað mjög undan
fæti í sveitum landsins meðan Framsókn-
arflokkur B og D hefur verið við völd þann-
ig að til landauðnar horfir á stórum svæð-
um. Enda sjálfsbjargarviðleitni bænda að
verulegu leyti kyrkt með margvíslegum
höftum og einokun.
Þeir sem ferðast hafa t.d. um landbún-
aðarhéruð Þýskalands og Frakklands hafa
reynsluna af því hve gaman það getur verið
að geta keyrt heim að bóndabæ og keypt
þar sveitabrauð, grænmeti, heimagerðar
pylsur o.s.frv. Búsetulandslag, ferða-
mennska og sveitamenning eru þannig ná-
tengd hugtök. Þegar þessu er jafnað saman
við að þurfa að aka gegnum eyðisveitir og
hrunið búsetulandslag er það síðara frekar
tilbreytingarlaust.
Til þess að renna á ný styrkum stoðum
undir blómlega byggð í sveitum landsins
þarf að styrkja nýsköpun og sprota-
fyrirtæki landbúnaðarins en einnig bændur
sjálfa beint á ýmsan hátt. Til dæmis að
leyfa býlum að fullvinna framleiðslu og
selja beint frá búi. Þannig gæti land-
búnaðurinn fljótt orðið öflugur. Borga
bændum fyrir að taka ónotuð tún undir
kolviðarskógrækt. Borga þeim fyrir land-
græðsluvinnu. Styrkja þá til að koma á
beitarstjórnun og fyrir endurheimt vot-
lendis. Einnig þarf að taka upp gripa-
greiðslur til að viðhalda fágætum búfjár-
stofnum eins og íslensku geitinni og einnig
búfjárlitum, sem hér eru með allra fjöl-
breyttasta móti.
Skilyrði til að stunda vottaðan lífrænan
landbúnað eru mjög heppileg á Íslandi,
ekki síst til framleiðslu svalrænna jurta og
lífrænnar heilsumjólkur og afurða úr henni,
sem þá hefði algjöra sérstöðu á heimsmark-
aðnum. Því er það stefna Íslandshreyfing-
arinnar að fella algjörlega niður tolla af
vottuðum lífrænum landbúnaði sem um leið
gæfi okkur samningsaðstöðu til að koma
vörum landrýmislandbúnaðarins íslenska á
sælkeramarkað iðnríkjanna.
Það þarf að draga úr þeirri áþján sem
landbúnaðurinn býr við í dag í formi sov-
éska miðstýrða skrifræðiskerfisins.
Það þarf að aflétta einokun og vinna út
frá landrými og búskap í sátt við náttúruna.
Það þarf að gera bændum kleift að selja
beint á og frá búum sínum.
Það þarf að gera þeim bændum sem það
vilja kleift að hafa allt framleiðsluferlið í
sínum höndum í litlum rekstrareiningum og
fullvinna afurðirnar heima.
Til að landbúnaðurinn megi blómgast á
ný í sveitum landsins og þær verða iðandi
af mannlífi þarf að styrkja þær á allt annan
hátt en með stanslausri yfirbyggingu land-
búnaðarráðuneytisins og undirstofnana
þess.
Þess vegna er Íslandshreyfingin mjög
skýr valkostur í þessum kosningum.
Íslenskur landbúnaður úr klóm sovésks skrifræðisaðals
Eftir Ingileif Steinunni Kristjánsdóttur
Höfundur er frambjóðandi í Suður-
kjördæmi, bóndi og sameindalíffræðingur.
Vegna mikils aðstreymis aðsendra greina í aðdraganda alþingiskosninganna verður
formi þeirra greina, sem lúta að kosningunum, breytt. Er þetta gert svo efnið verði að-
gengilegra fyrir lesendur og auka möguleika Morgunblaðsins á að koma greinunum á
framfæri fyrir kosningar.
Alþingiskosningar
SAMFYLKINGIN hefur sett fram ít-
arlega stefnuskrá í málefnum ungbarnafjöl-
skyldna, svo og í málefnum aldraðra. Nú er
komin fram ítarleg stefnuskrá okkar í mál-
efnum öryrkja. Þær bæta
fyrir vanrækslusyndir núver-
andi stjórnarflokka og bæta
verulega kjör öryrkjanna.
Öryrkjar ættu að styðja
Samfylkinguna
Hér verður vikið að 12 góð-
um ástæðum fyrir því að ör-
yrkjar ættu að styðja Sam-
fylkinguna, en hér verður
lýst nokkrum baráttumálum Samfylking-
arinnar í málefnum öryrkja.
1. Hækkun á frítekjumarki í 100 þúsund
krónur á mánuði eða 1.200 þús. kr. á ári. sem
ekki skerði greiðslur almannatrygginga.
2. Tekjur maka skerði ekki trygg-
ingabætur. Þetta er réttlætismál því við eig-
um að líta á hverja manneskju sem sjálf-
stæðan einstakling.
3. Hækkun á aldurstengdri örorkuuppbót
um helming til að bæta sérstaklega kjör
ungra öryrkja.
4. Öryrkjar halda aldurstengdri örorku-
uppbót á efri árum, en aldurstengd örorku-
uppbót fellur nú niður við 67 ára aldur.
5. Lækka skatta og hækka skattleys-
ismörk í samræmi við launahækkanir.
6. Lífeyrir dugi fyrir framfærslu og upp-
hæð lífeyris miðist við framfærslukostnað
lífeyrisþega eins og hann er metinn í neyslu-
könnun Hagstofu.
7. Flytja málefni fatlaðra til sveitarfélag-
anna og stofna embætti umboðsmanns fatl-
aðra.
8. Opnuð verði þekkingarmiðstöð fyrir
blind, sjónskert og daufblind börn og tákn-
mál heyrnarlausra viðurkennt.
9. Eyða biðlistum og bæta þjónustu við
fötluð börn, langveik börn og börn með geð-
ræn vandamál. Börn þurfa að bíða í allt að
þrjú ár eftir greiningu en án hennar fá þau
ekki sérúrræði í skólum.
10. Bæta þjónustu við geðfatlaða og
tryggja aðkomu geðsjúkra að ákvörðunum
um meðferð og úrræði í þeirra þágu. Auka
þarf fjölbreytni í þjónustu, endurhæfingu,
geðrækt, eftirfylgni við meðferð og stuðn-
ing.
11. Við munum byggja 400 ný hjúkr-
unarrými á næstu tveimur árum þannig að
allir sem þess þurfa geti fengið inni á hjúkr-
unarheimili óháð aldri.
12. Tryggja öryrkjum íbúðir og sambýli,
en það er óviðunandi að fatlaðir þurfi að
vera á biðlistum í lengri tíma eftir búset-
úrræðum. Við ætlum líka að auka enn frekar
liðveislu og stoðþjónustu við fatlaða.
Það er sannarlega eitt af forgangsverk-
efnum næstu ríkisstjórnar að tryggja betur
hag öryrkja og bæta fyrir vanrækslusyndir
þessarar ríkisstjórnar. Ég hvet öryrkja til
að fylgja okkur í Samfylkingunni og merkja
X við S á kjördag.
Baráttumál Samfylkingarinnar
í málefnum öryrkja
Eftir Jóhönnu Sigurðardóttur
Höfundur er alþingismaður.