Morgunblaðið - 13.05.2007, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 13. MAÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
22. febrúar 1946 og er því 61 árs að
aldri. Foreldrar hans voru Guð-
laugur Maggi Einarsson lögfræð-
ingur og Þorgerður Nanna Elías-
dóttir húsmóðir. Einar er ættaður af
Vestfjörðum og úr Dölunum en
fæddur og uppalinn í Reykjavík ef
undan eru skilin fjögur ár þegar fað-
ir hans var bæjarstjóri á Akranesi.
„Ég var mjög ungur meðan við
bjuggum á Skaganum en man eigi
að síður eftir mér hlaupandi á
Langasandi. Svo kom Danakon-
ungur í heimsókn eitt sumarið og þá
var ég dubbaður upp í matrósaföt í
tilefni dagsins. Mér er sagt að ég
hafi tekið í höndina á kónginum,“
segir Einar og hlær að þessari upp-
hefð úr bernsku sinni.
Einar er næstelstur fimm systk-
ina, eldri er Guðrún blaðamaður og
yngri Kristján blaðamaður, Svana
athafnakona á Eskifirði og Sunna
læknir. Tvær þær síðastnefndu eru
hálfsystur hans, samfeðra.
Foreldrar Einars skildu þegar
hann var átta ára og fluttu systkinin
þá til ömmu sinnar og afa, Guðrúnar
Guðlaugsdóttur og Einars B. Krist-
jánssonar. Þar bjó Einar til tólf ára
aldurs. „Skilnaðurinn var vitaskuld
erfiður en við áttum góða að báðum
megin þannig að þetta kom ekki illa
niður á okkur systkinunum.“
Guðlaugur kvæntist að nýju Svan-
laugu Þorgeirsdóttur og eyddi Ein-
ar unglingsárunum á heimili þeirra
á Laugarnesveginum. „Svanlaug var
vönduð kona sem reyndist okkur
systkinunum afar vel. Sambandið
við mömmu dofnaði aðeins fyrstu
árin eftir skilnaðinn en svo efldist
það aftur á unglingsárunum.“
Hálfgerður Skorrdælingur
Eins og tíðkaðist á þessum tíma
var Einar sendur í sveit á sumrin.
„Ég var ekki nema tveggja ára þeg-
ar ég fór fyrst í sveit ásamt Guð-
rúnu systur minni og móðurömmu
okkar, Sigríði Jensdóttur. Við fórum
að Mófellsstöðum í Skorradal og þar
var ég á hverju sumri hjá öndveg-
ishjónunum Vilmundi Jónssyni og
Guðfinnu Sigurðardóttur þangað til
ég var fjórtán ára. Þau áttu drjúgan
þátt í að móta líf mitt, eins börn
þeirra Margrét, Bjarni og Vilmund-
ur, en ég hef alla tíð verið í góðu
sambandi við þau. Fólkið á Mófells-
stöðum er mín önnur fjölskylda og
ég lít fyrir vikið á mig sem hálf-
gerðan Skorrdæling.“
Einar segir það hafa verið sína
gæfu í æsku að vera alinn upp af
góðu fólki. „Það var heiðarlegt fólk
allsstaðar í kringum mig enda get
ég ekki séð að ég hafi skemmst mik-
ið.“
Ævintýraþrá einkenndi Einar
strax í æsku og fjórtán ára gamall
fékk hann draum sinn uppfylltan
þegar hann var ráðinn í starf annars
kokks á flutningaskipinu Langjökli.
„Ég var kominn í sveitina þegar
pláss losnaði og pabbi kom að sækja
mig. Við fórum í loftköstum í bæinn.
Ég var ekki menntaður til starfans
en lærði fljótt af kokkinum. Það var
líka eins gott því hann var frekar
blautur blessaður og það kom því
oftar en ekki í minn hlut að halda
áhöfninni á lífi. En ég hafði góðan
bryta, Guðjón Guðnason að nafni,“
rifjar Einar upp brosandi.
Langjökull sigldi með frosnar af-
urðir milli hafna í Evrópu og Einar
kom m.a. til Egersund, Gautaborg-
ar, Kaupmannahafnar, Helsinki,
Gdansk, Leníngrad og Hamborgar.
„Þetta var mikið ævintýri fyrir ung-
an dreng og mér er minnisstætt að
ég þurfti aldrei að sýna nokkurn
skapaðan hlut til að komast í land –
átti ekki einu sinni vegabréf. Það
dygði líklega skammt í dag.“
Fimmtán ára á föstu
Siglingin hefur vafalaust verið
Einari innblástur, a.m.k. gekk hann
Amori skömmu síðar á hönd. „Ég
var fimmtán ára þegar ég kynntist
konunni minni og hún hefur umbor-
ið mig allar götur síðan,“ segir hann
sposkur. Hin umburðarlynda kona
er Auður Egilsdóttir og er árinu
yngri en bóndi hennar, verður sex-
tug í haust. „Við kynntumst upp-
haflega á heimili mínu en Auður
kom þangað til að passa yngri syst-
ur mínar. Þetta var ekkert alvarlegt
til að byrja með en ég fylgdi henni
þó heim fyrsta kvöldið.“
Unga parið eignaðist sitt fyrsta
barn haustið 1964, Guðlaug Magga.
Í kjölfarið komu fjórar dætur, El-
ísabet Iðunn, Ingunn Hrund, Auður
Björk og Erna Bryndís. „Barna-
börnin eru að verða tólf,“ segir Ein-
ar en eitt er rétt ókomið í heiminn.
Einar gekk að eiga Auði á nítján
ára afmæli sínu, 22. febrúar 1965.
„Við vorum svo ung að við þurftum
að fá leyfi hjá Ásgeiri Ásgeirssyni
forseta,“ segir Einar en Guðlaugur
Maggi var skírður við sama tæki-
færi.
Athöfnin fór fram á heimili sr.
Jóns Þorvarðarsonar og þangað
komu hjónaefnin í „ruslabíl“, að því
er Einar upplýsir. Hann er vita-
skuld beðinn um að útskýra það bet-
ur. „Þetta var ekki ruslabíll í eig-
inlegri merkingu þess orðs heldur
lítill sendiferðabíll sem ég átti á
þessum tíma. Ég kalla hann ruslabíl
þar sem draslið í honum var svo
mikið. Maður hafði takmörkuð fjár-
ráð á þessum tíma og því létum við
sendiferðabílinn duga. Auður og
tengdafaðir minn voru aftur í en
tengdamamma fram í hjá mér. At-
gangurinn og eftirvæntingin voru
svo mikil að ég gleymdi skjölunum
frá forsetanum og þurfti því að fara
aftur heim að sækja þau. Athöfnin
gekk vel fyrir sig og eins veislan,
sem haldin var heima hjá tengdafor-
eldrunum, en við komuna heim um
kvöldið leið yfir mig. Ég var gjör-
samlega búinn. Þetta var miklu erf-
iðara en Bíafraflugið,“ segir Einar
og hlær dátt.
Einar lýkur sérstöku lofsorði á
tengdaforeldra sína, Egil Ágúst
Kristbjörnsson og Ingigerði Jóns-
dóttur, þau hafi alla tíð reynst sér
ákaflega vel.
Vanur gröfumaður
Téðan sendiferðabíl hafði Einar
keypt sextán ára gamall og leigt út
þar sem hann hafði ekki aldur til að
keyra. „Ég var með mörg járn í eld-
inum á þessum tíma. Vann alltaf
með skóla og eftir gagnfræðapróf
fór ég beint að vinna, m.a. við vita-
byggingu á Skjálfanda. Þá vann ég
við hellulagningu um tíma, tók m.a.
þátt í að helluleggja Skólavörðuholt-
ið.“
Einar vann líka á gröfu um skeið.
„Ég réð mig til starfa á þeim for-
sendum að ég væri vanur gröfu-
maður en kunni auðvitað ekki neitt.
Það varð mér til happs að ég var til
að byrja með sendur til Hafnar-
fjarðar að sækja gröfu. Ég gat því
æft mig í hrauninu á bakaleiðinni og
var öllum hnútum kunnugur þegar
ég kom aftur til Reykjavíkur.“
Upp frá þessu lá leið Einars í raf-
virkjun en hann hætti því námi eftir
ár. Stefnan var sett hærra, í bók-
staflegri merkingu. „Örlög mín réð-
ust fyrir hreina tilviljun. Ég var í
rælni á Reykjavíkurflugvelli með
Auði þegar Sverrir Jónsson, eigandi
Flugskólans Flugsýnar, bauð mér í
flugtúr. Ætli ég hafi ekki verið átján
ára. Ég var logandi hræddur í
fyrstu og leist ekkert á þetta. Eftir
flugið kom í ljós að Sverrir var gam-
all skólabróðir pabba og vildi endi-
lega bjóða mér í annað flug. Ég
ákvað að láta mig hafa það. Í öðru
fluginu leið mér miklu betur og
ákvað að því loknu að hella mér út í
flugnám.“
Einar segir Sverri hafa verið góð-
an kennara en hann fórst nokkrum
árum síðar í flugslysi við Norðfjörð
þegar hann var að sækja sjúkling.
Sendiherra í Iðunnarapóteki
Með flugnáminu vann Einar m.a.
fyrir sér sem sendill í Iðunnarapó-
teki. „Apótekarinn kallaði mig aldrei
annað en „sendiherrann“ af því ég
var alltaf svo flott klæddur. Það var
í gegnum Iðunnarapótek sem ég
kynntist Þorsteini E. Jónssyni flug-
stjóra fyrst en ein afgreiðslukonan
var gift honum. Við áttum eftir að
verða góðir vinir.“
Einar var ekki orðinn tvítugur
þegar hann keypti sína fyrstu flug-
vél, fjögurra sæta vél af gerðinni
Stenson. Þegar hann er spurður
hvernig hann hafi farið að því stend-
ur ekki á svari. „Ég fór bara í frakk-
ann hans pabba, fékk lánaðan hatt-
inn og skrifaði upp á nokkra víxla.
Þannig keyptu menn sér flugvél í þá
daga. Þetta reyndust prýðileg við-
skipti því nokkrum árum síðar seldi
ég helminginn í vélinni á sama verði
og ég keypti hana. Hugtakið verð-
bólga var ekki til á þessum tíma.“
Einar lauk atvinnuflugmannsprófi
22 ára og prófi í loftsiglingafræði ári
síðar. Hann fór þá á því sem hann
kallar „farfuglapassa“ til Evrópu í
leit að atvinnu. Fékk hann vilyrði
víða en það hljóp á snærið hjá hon-
um í Lúxemborg, þar sem hann
rakst á Arngrím Jóhannsson flug-
mann á flugvellinum. „Hann var
með skeyti upp á vasann þess efnis
að ég hefði fengið vinnu við hjálp-
arflugið til hins stríðshrjáða Afríku-
ríkis Bíafra. Ég var á heimleið en
hætti við til að kanna þetta betur.
Ég var búinn að tékka mig inn á
flugvellinum og þurfti að sækja
töskurnar mínar og stökkva yfir hlið
á leiðinni út með öryggisverði á hæl-
unum. Þetta var á skjön við allar
reglur en slapp þó allt saman fyrir
horn enda var maður léttari á sér
þá,“ segir Einar hlæjandi og strýkur
á sér kviðinn.
Á stuttbuxum til Afríku
Hjálparflugið var á vegum hol-
lenska flugfélagsins Transavia. Ein-
ar og félagar hans fengu vinnuna en
þurftu að bíða um sinn þar sem hlé
hafði verið gert á fluginu eftir að
sænsk vél var skotin niður. Kallið
kom svo í júní 1969. „Þá var okkur
sagt að halda til portúgölsku ný-
lendunnar São Tomé, sem er eyja
úti fyrir ströndum Nígeríu. Þaðan
var flugið inn til Bíafra gert út. Við
þóttumst hafa himin höndum tekið
og fórum rakleitt í skátabúðina og
fengum okkur stuttbuxur.“
Eftirvæntingin var mikil. „Við
vissum ekki mikið um ástandið
þarna niður frá. Við vissum að það
geisaði stríð og það var búið að
skjóta niður eina flugvél þegar
þarna var komið sögu. Okkur var
því ljóst að þetta væri hættulegt
flug en fyrir 23 ára gamlan mann,
sem er sannfærður um að hann sé
ódauðlegur, var ekki mikið mál að
drífa sig á vettvang. Spennan var
mikil og ég var alltaf svekktur ef ég
var af einhverjum ástæðum ekki í
hópi þeirra flugmanna sem flugu
hverju sinni. Það var tilhlökkunar-
efni að fljúga og svo vorum við flest-
ir öðrum þræði að safna flugtímum.
Maður myndi örugglega hugsa með
öðrum hætti í dag en þetta var
svakaleg eldskírn fyrir nýbakaðan
flugmann.“
Einar segir Auði ekki hafa gert
athugasemd við störf hans við þessi
hættulegu skilyrði í Afríku en hún
dvaldist með honum mest allan tím-
ann á São Tomé, auk þess sem börn-
in, sem voru orðin tvö, voru þar
hluta af tímanum. „Auður hefur
staðið við bakið á mér í öllu sem ég
hef gert gegnum tíðina. Fyrir það er
Í Afríku Auður með elstu börnunum tveimur, Guðlaugi Magga og Elísabetu
Iðunni, á São Tomé haustið 1969. Þau voru þar öll um tíma með Einari.
ÆVINTÝRI Í HÁLOFTUNUM
DAPURLEGASTA lífsreynsla Ein-
ars Guðlaugssonar í starfi var á Srí
Lanka þá örlagaríku nótt 16. nóv-
ember 1978. Þá fórust 183, þar af
átta Íslendingar, þegar Leifur Ei-
ríksson, DC-8 þota Flugleiða, hrap-
aði til jarðar rétt fyrir lendingu og
gereyðilagðist. 79 manns komust
lífs af, þar af fimm Íslendingar.
Þotan var á leið frá Sádí-Arabíu
til Indónesíu með indónesíska músl-
íma sem höfðu verið í pílagrímsferð
til Mekka. Vélin átti að millilenda á
Katunjake-flugvelli við Kólombó á
Srí Lanka þar sem skipta átti um
áhöfn. Einar var í áhöfninni sem
taka átti við vélinni.
„Við vorum komin út á flugvöll,
átta manna áhöfn, og ég fór upp í
turn að sækja flugplanið og veð-
urupplýsingarnar. Þá fékk ég þær
fréttir að vélin hefði verið að hrapa
rétt við flugbrautina,“ rifjar Einar
upp.
Hræðileg aðkoma á slysstað
Hann gekk þegar í stað í það
verk að hafa samband við Ísland og
koma þessum voveiflegu tíðindum
til skila. „Síðan lögðum við mikla
áherslu á að komast sem fyrst á
slysstaðinn og það gekk tiltölulega
greiðlega. Aðkoman þar var
hræðileg og eiginlega ekki hægt
að lýsa henni með orðum. Búið var
að flytja alla hina slösuðu á sjúkra-
hús þegar við komum á staðinn.
Ég fann lík sumra Íslendinganna í
og við flakið og það er vitaskuld
lífsreynsla sem maður gleymir
aldrei. Ég þekkti flest af þessu
fólki ágætlega.“
Einar fór síðan sem erindreki
Flugleiða á sjúkrahúsið og segir
að ástandið þar hafi verið skelfi-
legt. Það kom í hlut þeirra Skúla
Theódórs flugvélstjóra að bera
kennsl á líkin.
Dagfinnur Stefánsson var flug-
stjórinn í áhöfninni á Srí Lanka
og Einar segir alla áhöfnina hafa
staðið sig með stakri prýði við
þessar ömurlegu aðstæður.
Það var í mörg horn að líta og
skyldum Einars lauk ekki fyrr en
flogið hafði verið heim með líkin.
„Þá fyrst kom sjokkið, þegar
maður hafði loksins tíma til að
hugsa um það sem gerst hafði.
Það var engin áfallahjálp á þess-
um tíma og mörg okkar áttu lengi
vel erfitt uppdráttar. Sjálfur ósk-
aði ég eftir leyfi frá störfum um
tíma.“
Bar kennsl á líkin á Srí Lanka
Harmleikur Einar og Skúli Theódórs á vettvangi slyssins hræðilega á Srí Lanka þar sem Flugleiðavélin hrapaði.