Morgunblaðið - 01.07.2007, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 1. JÚLÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Á ferðum blaðamanns að und-
anförnu um Vestfirði, Snæfells-
nes og Austurland hefur komið á
daginn að mikil óvissa ríkir meðal
íbúa sjávarplássa um það hvað
verður þegar sjávarútvegsráð-
herra tilkynnir jafnvel um 130
þúsund tonna þorskveiðiheimildir
fyrir næsta fiskveiðiár. Kvótinn
verður mögulega lækkaður úr 193
þúsundum tonna í 130 þúsund.
Niðurskurðurinn yrði þannig 63
þúsund tonn.
Þ
að er engin sátt um
kvótakerfið í sjávar-
útvegi. Það er óve-
fengjanleg stað-
reynd. Það sem
gerst hefur varð ekki
fyrirséð fyrir 24 ár-
um þegar lög um
stjórnun fiskveiða á Íslandsmiðum
voru sett. 52% allra veiðiheimilda eru
í dag í höndum 10 stærstu sjávarút-
vegsfyrirtækja landsins. Fyrir átta
árum áttu 22 stærstu sjávarútvegs-
fyrirtæki landsins um 42% allra veiði-
heimilda. Samþjöppun veiðiheimilda
á æ færri hendur hefur því verið gíf-
urleg á aðeins örfáum árum og á
sama tíma hefur óánægja lands-
manna, einkum íbúa sjávarþorpanna,
sjómannanna og fiskvinnslufólksins,
magnast frá ári til árs þannig að það
er orðið deginum ljósara að þetta
bráðum aldarfjórðungsgamla stjórn-
kerfi þarf á stórfelldri endurskoðun
og uppstokkun að halda.
Menn eru almennt sammála um að
hún verði víða Flateyrin eftir að fyr-
irhugaður niðurskurður er kominn til
framkvæmda og að mörg sjávarþorp
víða á landinu eigi eftir að bætast á
válistann.
Útgerðarmenn almennt eru þeirr-
ar skoðunar að kvótakerfið í núver-
andi mynd sé það skásta sem við höf-
um. Vissulega séu agnúar á því sem
megi sníða af og vankantar en ekki sé
um annað að ræða en styðjast áfram
við kvótakerfið við stjórnun fiskveiða.
Þetta virðast einnig vera skoðanir
sveitarstjórnarmanna, sem þó hafa
miklar áhyggjur af þeim hluta kvóta-
kerfisins sem snýr að eignarréttinum
og að kvótaeigendur geti, án þess að
spyrja kóng eða prest, ákveðið að
selja kvóta sinn burtu úr viðkomandi
byggðarlagi og leggja kannski at-
vinnulífið að stórum hluta í rúst með
þeim gjörningi sínum. Þetta kalla
sveitarstjórnarmenn að hlaupast
undan samfélagslegri ábyrgð.
Sanngjarnt er þó að geta þess hér
að flestir útgerðarmenn sem rætt var
við, hvort sem var á Austfjörðum,
Vestfjörðum eða Snæfellsnesi, segj-
ast skilja mjög vel þá samfélagslegu
ábyrgð sem þeir beri og þeir axli
hana af fullri alvöru. Þeir séu í sjávar-
útvegi í sinni heimabyggð og þeir ætli
sér að vera þar áfram. Þeir viður-
kenna þó að vissulega komi það
ákveðnu óorði á kvótakerfið þegar
kvótinn er seldur burtu úr byggðar-
lagi eins og gerðist í maí á Flateyri.
Margir leggja upp laupana
Ljóst er að í þessum rekstri eins og
öðrum eru það öflugustu fyrirtækin
sem ráða yfir mestum veiðiheimild-
um sem verða best í stakk búin til
þess að mæta niðurskurðinum. Allar
líkur eru á því að minni útgerðarfyr-
irtæki, margir trillukarlar og útgerð-
ir sem byggja veiðar sínar og vinnslu
að mestu á kvótaleigu muni einfald-
lega leggja upp laupana, selja það
sem þeir eiga og hætta rekstri. Því
blasir við að í kjölfar niðurskurðar á
veiðiheimildum mun eiga sér stað
enn meiri samþjöppun í kvótaeign en
þegar er orðin og þeir stóru verða
enn stærri og öflugri þótt vissulega
muni þeir einnig fara í gegnum
hremmingarskeið meðan á svo stór-
felldri skerðingu stendur.
Ef marka má heimsóknir blaða-
manns um Vestfirði, Snæfellsnes og
Austfirði virðist sem allt frá helmingi
og upp í 70% af starfsfólki í fisk-
vinnslu á Íslandi sé fólk af erlendu
bergi brotið. Verði hrun í atvinnu í
sjávarplássum sem að miklu leyti
byggja afkomu sína á þorskveiðum
blasir við mörgum þessara erlendu
starfsmanna að hverfa aftur til síns
heimalands, en aðrir, sem sest hafa
hér að, munu rétt eins og Íslending-
arnir leita sér að annarri atvinnu hér
á landi.
Kemur minnst við Austfirðinga
Svo virðist sem fyrirhugaður nið-
urskurður í þorskveiðiheimildum
muni koma minnst við Austfirðinga
þótt auðvitað verði hann einnig erf-
iður fyrir þá, sérstaklega þá byggða-
kjarna sem fjærst eru Mið-Austur-
landi. Í Reyðarfirði er að rísa nýtt
álver sem mun beint og óbeint veita
hátt í 1.000 manns atvinnu þegar
starfsemi þess er komin í fullan gang.
Hvar sem komið var heyrði blaða-
Ísafjörður Ísfirðingar, eins og aðrir Vestfirðingar, eru afar áhyggjufullir vegna þeirrar miklu skerðingar á þorskveiðiheimildum fyrir næsta fiskveiðiár, sem þeir trúa að verði ákveðin.
ENGIN SÁTT UM KVÓTAKER
Í
beitningaskúr á Suðureyri
við Súgandafjörð rekst blaða-
maður á nokkra beitn-
ingakarla, sem eru á fullu að
beita, handtökin hröð, örugg
og fumlaus. Augljóslega vanir
menn að störfum. Sigurvin Magn-
ússon beitningakarl er að beita hjá
syni sínum Þórði, sem er í róðri þeg-
ar blaðamaður kemur í heimsókn.
Sigurvin segist nú ekkert vilja
ræða í hversu marga bala hann beit-
ir á dag, en bendir á félaga sína og
segir svona svolítið eins og stoltur
faðir: „Þessir strákar, þeir eru að
beita svona sex til sjö bala á dag,“
segir Sigurvin.
Aðspurður hver hann telji að
áhrifin af niðurskurði á þorskveiði-
heimildum verði fyrir þá og atvinnu-
lífið í Súganda segir Sigurvin:
„Áhrifin verða slæm, mjög slæm,
hér sem annars staðar á Vest-
fjörðum. Þeir eiga bara að lengja
hrygningaveiðistoppið og taka veið-
ina á snurvoð til endurskoðunar.
Það er snurvoðin sem hirðir allan
stóra fiskinn.“
Félagi Sigurvins, Dominik Bocra,
Pólverji, er greinilega þaulreyndur
beitningamaður. Hann kveðst hafa
verið á Íslandi í níu ár. Hann sé bara
búinn að vera tvö ár á Súganda. „Ég
hef starfað á Þingeyri, á Rifi á Snæ-
fellsnesi og Grindavík. Ég kann
mjög vel við mig á Íslandi, er sestur
hér að og á íslenska konu og son,“
segir Dominik á ágætri íslensku. Beitningakarl Sigurvin Magnússon: áhrif skerðingar slæm.Pólverjinn Dominik Bocra beitir af krafti.
SNURVOÐIN
HIRÐIR STÓRA
FISKINN
VONLEYSI Á VESTFJÖRÐUM