Morgunblaðið - 01.08.2007, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 1. ÁGÚST 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
BRÝNT VERKEFNI
Það var mikilvæg ákvörðun, semtekin var fyrir tveimur árum,þegar Árni Magnússon gegndi
embætti félagsmálaráðherra, að
verja samtals einum og hálfum millj-
arði króna til verkefna í þágu geðfatl-
aðra og þá ekki sízt í búsetumálum
þeirra.
Nú hefur ný ríkisstjórn tekið við
völdum og Jóhanna Sigurðardóttir
tekið við félagsmálaráðuneytinu.
Hún hefur nú falið Ástu Ragnheiði
Jóhannesdóttur, alþingismanni Sam-
fylkingar, forystu fyrir verkefnis-
stjórn í málefnum geðfatlaðra, sem
starfað hefur undanfarin misseri.
Þetta er vel ráðið. Ásta Ragnheiður
Jóhannesdóttir hefur verið í farar-
broddi þeirra, sem fjallað hafa um
málefni geðfatlaðra á Alþingi. Hún
hefur víðtæka þekkingu á þessum
málaflokki og þess vegna eru miklar
vonir bundnar við störf hennar að
þessum málum.
Í samtali við Morgunblaðið í gær
sagði Ásta Ragnheiður m.a. um þetta
viðfangsefni:
„Þetta er stórt verkefni og ég tel,
að það þurfi að gera töluvert átak í
þessum málum, sér í lagi hér á suð-
vesturhorninu. Búsetuúrræðum á
höfuðborgarsvæðinu hefur verið
ábótavant.“
Eitt brýnasta verkefnið er að
þurrka út þann smánarblett á ís-
lenzku samfélagi að nokkrir tugir
einstaklinga a.m.k. á höfuðborgar-
svæðinu hafi hvergi höfði sínu að
halla. Verulegur hluti þess hóps er
geðfatlaður en málefni alls þessa
hóps verður að leysa, nánast þegar í
stað.
Það er eitt helzta verkefni þess
hóps, sem Ásta Ragnheiður veitir nú
forystu, að taka ákvörðun um hvernig
þeim eina og hálfa milljarði verði var-
ið, sem ákvörðun var tekin um árið
2005. Vonandi hefur þetta fé verið
ávaxtað vel, þ.e. þeim hluta þess, sem
ekki hefur þegar verið ráðstafað,
þannig að hugsanlega sé um eitthvað
hærri upphæð að ræða.
En þar fyrir utan bíða veigamikil
verkefni í þágu geðfatlaðra úrlausn-
ar. Þar er ekki sízt átt við svonefndar
samfélagsgeðlækningar eða sam-
félagsþjónustu, hvort orðið sem
menn vilja nota, sem byggjast á því
að veita fólki, sem á við geðsýki að
stríða, aðstoð utan sjúkrahúsa.
Um þetta hefur töluvert verið
fjallað í Morgunblaðinu nú í sumar,
m.a. með samtölum við ýmsa sér-
fræðinga á þessu sviði.
Af þeim upplýsingum, sem fram
hafa komið um þessi málefni, er ljóst
að bæði Norðurlöndin, alla vega Dan-
mörk og Noregur, og Bretland eru
komin töluvert langt á undan okkur í
uppbyggingu og þróun slíkrar þjón-
ustu.
Nú eru allar forsendur fyrir hendi
til þess að taka rækilega til hendi,
bæði í búsetumálum geðfatlaðra og
eins í frekari uppbyggingu á þjónustu
við þá utan spítala. Hér þarf samstillt
átak Guðlaugs Þórs Þórðarsonar
heilbrigðisráðherra, Jóhönnu Sigurð-
ardóttur félagsmálaráðherra og sam-
starfsmanna þeirra.
SKYLDUR ALÞJÓÐASAMFÉLAGSINS
GAGNVART ALMENNINGI Í ÍRAK
Þriðjungur þarf neyðaraðstoð“ varfyrirsögn fréttar um ástandið í
Írak í Morgunblaðinu í gær. Þegar
þriðjungur þjóðar þarf neyðaraðstoð
liggur í augum uppi að allar helstu
stoðir samfélagsgerðarinnar hafa
fallið. Fréttin er byggð á skýrslu al-
þjóðlegu hjálparsamtakanna Oxfam,
sem birt var í fyrradag. Í fréttinni
segir að nærri þriðjungur þjóðarinn-
ar, eða átta milljónir manna, þarfnist
neyðarhjálpar, og að „að íraska rík-
isstjórnin geti ekki séð fyrir grund-
vallarnauðsynjum eins og vatni, mat,
húsaskjóli og sorphirðu fyrir átta
milljónir manna. Samkvæmt skýrsl-
unni lifa um 43% þjóðarinnar langt
undir fátæktarmörkum og um fjórar
milljónir þurfa á matvælaaðstoð að
halda. Aðeins 60% þeirra hafa aðgang
að matarhjálp stjórnvalda. Þeim sem
ekki hafa aðgang að hreinu vatni hef-
ur fjölgað í 70% úr 50% árið 2003.
80% Íraka hafa ekki aðgang að full-
nægjandi hreinlætisaðstöðu“.
Sú mynd sem þarna er dregin upp
er vægast sagt skelfileg. Auk þess að
búa við þessar hörmulegu aðstæður
eru tvær milljónir ofangreindra
Íraka á hrakningum innan landa-
mæra Íraks vegna átakanna og aðrar
tvær milljónir hafa flúið heimili sín,
aðallega til Sýrlands og Jórdaníu. Sá
vandi er stafar af þeim flóttamanna-
straumi er talinn vera sá sem vex
hvað hraðast í heiminum. Í skýrslu
Oxfam er áhersla lögð á það að þótt
heimurinn horfi hvað mest til átaka
sem undirrótar vandans í Írak þá sé
það staðreynd að ofbeldið aukist enn
þegar aðstoð við nauðstadda sé í mol-
um. „Alþjóðleg lög tryggja Írökum
rétt á efnahagslegri aðstoð til að
mæta brýnustu þörfum þeirra, og á
vernd, en á þeim hefur verið brotið
hvað þennan rétt varðar,“ segir m.a. í
Oxfam-skýrslunni. „Ríkisstjórn
Íraks, stuðningsaðilar á alþjóðavett-
vangi og kerfi Sameinuðu þjóðanna
hafa beint sjónum sínum að endur-
byggingu, þróun og uppbyggingu
stjórnkerfisins, en horft framhjá
þeirri hörðu baráttu sem svo margir
standa frammi fyrir til að halda lífi.“
Þessi orð úr skýrslu Oxfam eru
áfellisdómur yfir alþjóðasamfélag-
inu. Það er ekki hægt að ætlast til
þess að Írakar, sem fyrrum gátu
kennt harðræði einræðisstjórnar og
viðskiptaþvingunum um bága afkomu
sína og skort á mannréttindum, skilji
af hverju aðstæður þeirra versna
stöðugt eftir innrásina undir forystu
Bandaríkjamanna. Alþjóðasamfélag-
ið hefur skyldum að gegna gagnvart
Írökum – því ber að lina þjáningar al-
mennings í Írak þannig að umkomu-
leysi, hungur og sjúkdómar hlaðist
ekki upp sem lóð á vogarskálar ógn-
arafla þar.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Álagningarskrár skatt-stjóra á landinu vorulagðar fram í gær en þareru m.a. tilgreind heild-
argjöld einstaklinga til hins opin-
bera. Skiptast þau í útsvar, sem er
fast hlutfall launa og rennur til sveit-
arfélaga, og tekjuskatt til ríkisins,
sem fjármagnstekjuskattur og al-
mennur tekjuskattur falla undir.
Samkvæmt venju senda skattstjóra-
embættin frá sér lista yfir þá tíu
skattgreiðendur sem greiða hæst
opinber gjöld en skattstjórinn í
Reykjavík sendir nöfn allra þeirra
sem greiddu samtals meira en 40
milljónir í opinber gjöld. Eru þessir
einstaklingar 24 talsins í Reykjavík.
Sjö einstaklingar greiða meira en
100 milljónir króna í opinber gjöld á
þessu gjaldári. Af þeim bera þrír
höfuð og herðar yfir aðra skattgreið-
endur og eru samanlagðir skattar
þeirra rúmur milljarður: Hreiðar
Már Sigurðsson, forstjóri Kaup-
þings, greiðir rétt rúmar 400 millj-
ónir í opinber gjöld en fast á hæla
honum kemur Hannes Þ. Smárason,
forstjóri FL-Group, en hann greiðir
tæpar 377 milljónir. Ingunn Gyða
Wernersdóttir greiðir nokkru
minna, rúmar 287 milljónir króna.
Gjöld hennar eru meira en helmingi
hærri en Baldurs Arnars Guðnason-
ar, forstjóra Eimskipa, en hann
greiðir rúma 121 milljón króna og
Álagningarskrár skattstjóra um land allt voru lag
Sjö einstaklinga
Þrír einstaklingar
greiða samanlagt
rúman milljarð
í opinber gjöld
Eftir Gunnar Pál Baldvinsson
gunnarpall@mbl.is
Þótt skattgreiðslurþeirra einstaklingasem hæst opinber
gjöld hafa greitt síðastliðin
ár séu framreiknuð sam-
kvæmt vísitölu neysluverðs,
þá hefur enginn greitt jafn
háa skatta og Hreiðar Már
Sigurðsson, forstjóri Kaup-
þings, gerir nú fyrir gjald-
árið 2007. Ef frá eru taldar
greiðslur Björgólfs Guð-
mundssonar árið 2004
kemst raunar enginn í hálf-
kvisti við greiðslur Hreiðars
Más. Ef síðastliðin fimm ár
eru skoðuð er freistandi að álykta að
greiðslur Björgólfs og Hreiðars séu
ákveðin frávik. Engu að síður er ljóst að
frá aldamótum hafa skattgreiðslur þeirra
sem mest hafa greitt til hins opinbera ver-
ið nokkru hærri en fyrir aldamótin. Árið
1999 greiddi Þráinn Hjartarson útgerð-
armaður hæst opinber gjöld á Íslandi.
Miðað við núverandi verðlag greiðir
Hreiðar Már Sigurðsson tæplega sjöfald-
ar þær greiðslur til hins opinbera.
Sala á hlutabréfum hefur síðastliðin ár
oft valdið því, að skatt-
greiðslur eintaklinga verða
verulega háar. T.d. voru
háar greiðslur þeirra Arn-
gríms Jóhannssonar og
Frosta Bergssonar síðustu
tvö ár af þeim sökum. Ekki
þurfa þó mjög ábatasamar
hlutabréfasölur alltaf að
leiða til hárra gjalda því
fjárfestar hafa haft mögu-
leika á að fresta skatt-
greiðslum með því að fjár-
festa í öðrum félögum. Þeir
sem mest græða á hluta-
bréfaviðskiptum á árinu
þurfa því ekki alltaf að koma fram sem
mestu skattgreiðendurnir.
Það er hins vegar ekki langt síðan að
aðrir en þeir sem fjárfestu í hlutabréfum
urðu „skattakóngar“. Árið 2000 varð
Guðni Helgason, rafvirkjameistari á eft-
irlaunum, hæsti greiðandi opinberra
gjalda á Íslandi en þá greiddi hann tæp-
lega 50 milljónir króna í skatt. Var ástæð-
an sú að hann seldi þá eign í Borgartúni
sem hann hafði átt síðan árið 1967. Var þá
að hefjast veruleg uppbygging á svæðinu.
Skattakóngar þá og nú
Kóngur Hreiðar Már
er skattakóngur ársins.
+C' 
 11%  #$$%
/22-
/223
/222
'(((
'((/
'(('
'(()
'((*
'((+
'((,
'((-
?

+)123*1(,/
,,1/)21/*(
+31-)(1-*3
,31***1--)
/'/12331+*3
/)31/+21'*,
///122'1-3/
))313'+1,(/
/),1**/13//
/3'1)++1*(2
*((1/,+12'(
+  ) 
4
!
56! 
4
!
56! 
4 
7   
5
&
 
8 #
  
9: &
;:6 
  #
& 
< 7 
=7:

56! 
 
=& 
6
9:  
&  
>
  
/

  '&
 
' A  '<" 1$
'<" 1$
'<" 1$
'<" 1$
'<" 
'<" 
'<" 1$
'<" 1$
'<" 1$
'<" 
'<" 1$
  '& ! 
 * " ),1,3,1-32
*+1-+21)+/
*/1)(213*-
*21-2-1//3
2)1'((1(((
//'1,(+1,/-
2+1,,'1'2/
'2+1+'21--*
/''13'21(**
/-(13(21*22
*((1/,+12'(
Morgunbl
Álagning Reykjavík er stærsta skattaumdæmi landsins. Skatttek
opinbera af einstaklingum þar eru rúmir 80 milljarðar
Birting álalltaf vstæðism
fyrsta degi bir
ur verið að au
ungir sjálfstæð
völd skuli hvet
SUS