Morgunblaðið - 12.09.2007, Side 22

22 MIÐVIKUDAGUR 12. SEPTEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
TÍÐINDALAUST
Á AUSTURVÍGSTÖÐVUNUM?
Í bókinni Tíðindalaust á Vesturvíg-stöðvunum eftir Erich MariaRemarque er lýst hörmungum
fyrri heimsstyrjaldar þegar barist var
í skotgröfum og blóði heillar kynslóðar
var úthellt í tilgangslausum orrustum
á vígvöllum Evrópu. Á meðan blóðið
flaut í stríðum straumum breyttist víg-
staðan hins vegar ekki neitt. Í frétt-
unum heimafyrir var tíðindalaust á
vígstöðvunum. Í gær og fyrradag
kynntu David Petraeus, yfirmaður
bandaríska heraflans í Írak, og Ryan
C. Cocker, sendiherra Bandaríkjanna í
Írak, skýrslur sínar um ástandið í Írak
fyrir þingnefndum í Washington.
Petraeus sagði að náðst hefði mæl-
anlegur hernaðarlegur árangur eftir
að fjölgað var í herliði Bandaríkja-
manna í Írak. Hann gat ekki gefið
meiri fyrirheit um fækkun í herliðinu
en að í júlí á næsta ári yrðu jafnmargir
bandarískir hermenn í Írak og voru
þar þegar George W. Bush Banda-
ríkjaforseti ákvað að fjölga þeim í jan-
úar. Crocker gat fátt sagt, sem gaf til-
efni til þess að í nánd væri sátt um að
leysa úr pólitískum ágreiningi í Írak
með lýðræðislegum hætti í stað ofbeld-
is.
Þessir tveir menn sjá ekki fyrir sér
hvenær að því komi að kalla allt banda-
rískt herlið brott frá Írak. Eins og seg-
ir í fréttaskýringu Ásgeirs Sverrisson-
ar í Morgunblaðinu í dag eru skýrslur
þeirra „fallnar til að tryggja að meg-
inlínur stefnu Bush í málefnum Íraks
haldist óbreyttar út embættistíð hans
og auka þannig líkur á að hann geti
kvatt Hvíta húsið án þess að um hann
verði sagt að hann hafi neyðst til að
láta í minni pokann fyrir andstæðing-
um sínum“.
Bandaríkjamenn eru óánægðir með
stöðuna í Írak, en þeir eru líka orðnir
óánægðir með það að þinginu skuli
ekki hafa tekist að knýja forsetann til
að kalla herinn heim. Það er því alls
ekki hægt að slá því föstu að óbreytt
staða í Írak verði demókrötum til póli-
tísks framdráttar í kosningunum á
næsta ári.
Fyrir skömmu notaði Bush samlík-
ingu við Víetnam þegar hann færði rök
að því að Bandaríkin yrðu að standa
við skuldbindingar sínar í Írak. Í yf-
irheyrslunum í utanríkismálanefnd
öldungadeildarinnar var Víetnam
nefnt í öðru samhengi. John Kerry,
forsetaframbjóðandi demókrata 2004,
sem gegndi herþjónustu í Víetnam og
mótmælti stríðinu þegar hann sneri
heim, sagði við Petraeus að hershöfð-
ingi hefði ekki gegnt svo stóru hlut-
verki í umræðum frá því að William C.
Westmoreland bar vitni fyrir Banda-
ríkjaþingi fyrir 40 árum. Í apríl 1967
sagði hann fyrir þingi að árangur væri
að nást í Víetnamstríðinu.
„Mörg þúsund nafnanna, sem skráð
eru á Víetnam-minnisvarðann, bætt-
ust við eftir þann vitnisburð, eftir að
ljóst mátti vera að aðferðirnar myndu
ekki virka,“ sagði Kerry. „Við megum
ekki endurtaka mistök fortíðarinnar.“
Er verið að endurtaka mistök fortíð-
arinnar í Írak? Auðvitað er erfitt að
segja til um það hvernig meta beri
ástandið í Írak. Á fréttavef dagblaðs-
ins The New York Times í gær er grein
þar sem rætt er við nokkra Íraka, sem
nánast allir vilja að Bandaríkjamenn
láti sig hverfa allir sem einn, en bæta
síðan við að eins og ástandið sé nú yrði
brotthvarf þeirra aðeins ávísun á frek-
ari blóðsúthellingar. Viðmælendur
blaðsins sjá fyrir sér að Bandaríkjaher
þurfi að vera nokkur ár til viðbótar í
Írak. Endurspegla þessar raddir vilja
almennings í landinu? Það er ómögu-
legt að segja. Sums staðar í Írak hafa
Bandaríkjamenn náð árangri, annars
staðar gengur ekkert.
Þegar Bandaríkjamenn ráku Íraka
frá Kúveit í forsetatíð Bush eldra kom
til umræðu hvort reka ætti flóttann
alla leið til Bagdad. Colin Powell, sem
þá var yfirmaður bandaríska herafl-
ans, var á móti því og sagði að sá sem
skapaði vandann ætti hann. Powell var
utanríkisráðherra þegar ráðist var inn
í Írak í mars 2003 og þá var varkárni
hans ofurliði borin. Stjórn Bush skap-
aði vandann en að líkindum kemur í
hlut næstu stjórnar að leysa hann.
Ástæðulaust er að rekja þau mistök,
sem Bandaríkjamenn hafa gert í Írak
og leitt hafa til glundroða og flótta
tveggja millj. manna. Hversu áreiðan-
legt er mat stjórnarinnar nú á því hvað
beri að gera? Samkvæmt fréttum gær-
dagsins er tíðindalaust á austurvíg-
stöðvunum. Vígstaðan er óbreytt, en
blóðið heldur áfram að renna.
HEILBRIGÐISMÁL Í AFRÍKU
Tveir gestir frá Afríku eru staddirhér á landi þessa dagana, Jonah
Kitheka, framkvæmdastjóri og einn
stofnenda Provide International, sem
rekur meðal annars fimm heilsugæslu-
stöðvar í fátækrahverfum Nairobi í
Kenýa, og Ayalew Abai, aðalfulltrúi
UNICEF, Barnahjálpar Sameinuðu
þjóðanna, í Nígeríu.
Samtök Kitheka reka gríðarlega
mikilvæga starfsemi við hörmulegar
aðstæður þar sem skortur á hlutum,
sem taldir eru sjálfsagðir í heilsugæslu
á Íslandi, getur kostað mannslíf. Hópur
íslenskra lækna-, hjúkrunarfræði- og
tannlæknanema hefur undanfarin tvö
ár farið til Kenýa til hjálparstarfs á
vegum samtakanna og haldið því síðan
áfram þegar heim er komið með því að
safna fé í Kenýa-verkefnið. Nú er verið
að safna fyrir sjúkrabíl.
UNICEF hefur á undanförnum ár-
um orðið verulega ágengt í baráttunni
gegn mænusótt og hefur tilfellum
fækkað um 80% á þessu ári frá í fyrra.
Ayalew Abai segir hins vegar að enn sé
veikina að finna í öllum héruðum Níg-
eríu, auk þess sem veiran sé enn fyrir
hendi á Indlandi og í Afganistan og
Pakistan. Markmiðið sé að útrýma
mænuveiki líkt og tókst að útrýma
bólusótt. Nú þurfi átak til að koma í veg
fyrir að veikin nái að breiðast út á ný.
Þessir tveir menn eru að berjast fyr-
ir verðugum málstað og Íslendingar
geta auðveldlega lagt sitt af mörkum til
að hjálpa þeim og samtökum þeirra að
ná árangri.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
D
JÚPBORANIR á Ís-
landi fara af stað fyr-
ir alvöru á næsta ári.
Fyrirhugað er að
bora fyrstu holuna á
háhitasvæðinu við Kröflu, líklega í
byrjun ágúst, og í kjölfarið verður
borað á Hengilssvæðinu og á
Reykjanesi. Miklar vonir eru
bundnar við verkefnið, sem aukið
getur nýtingu háhitasvæða umtals-
vert auk þess að „vera leynivopn
þegar [íslensku orkufyrirtækin]
lenda í samkeppni á erlendri
grundu um leyfi til að vinna orku“,
að því er iðnaðarráðherra telur.
Þrátt fyrir að mikil vinna hafi
þegar verið lögð í verkefnið á und-
anförnum árum er enn langur veg-
ur framundan. Á það lögðu for-
svarsmenn Landsvirkjunar,
Orkuveitu Reykjavíkur og Hita-
veitu Suðurnesja mikla áherslu í
gær þegar verkefnið var kynnt fjöl-
miðlum.
Ásamt orkufyrirtækjunum
þremur standa að verkefninu Orku-
stofnun, af hálfu ríkisins, og álfyr-
irtækið Alcoa, sem nýverið bættist í
hóp þeirra sem fjármagna rann-
sóknarþátt verkefnisins. Einnig
koma við sögu minni fjármögnunar-
aðilar, s.s. ICDP (e. International
continental scientific drilling pro-
gram), og bandaríski vísindasjóð-
urinn NSF (e. National science fo-
undation) auk þess sem
Evrópusambandið veitti styrk til
þróunar og smíði borholu-
mælitækja.
Fimm til tíu sinnum meira afl
Eins og fram kom í Morgunblaðinu
1. september sl. verður fyrsta holan
boruð á háhitasvæðinu við Kröflu í
byrjun ágúst á næsta ári. Lands-
virkjun sem sér um framkvæmdina
er um þessar mundir að ljúka við
gerð samnings við Jarðboranir hf.
um borunina, auk þess sem efni til
framkvæmdarinnar hefur verið
pantað.
Í öllum þremur tilvikum mun
fyrst verða borað niður á 3,5-4 km
dýpi, og í kjölfarið hefst samstarf
allra fyrirtækjanna. Það felst m.a. í
dýpkun holnanna niður á 4,5-5 km
dýpi, kjarnatöku á bergi, prófunum
á borholuvökva og eftir atvikum
byggingu tilraunaorkuvera. „Að-
alspurning eigenda er hvort þessar
holur geti gefið fimm til tíu sinnum
meira afl en venjulegar tveggja
kílómetra djúpar háhitaholur,“ seg-
ir Guðmundur Ómar Friðleifsson,
formaður djúprýnihópsins.
Borun holnanna veldur lítilli
röskun á umhverfinu þar sem
djúpu holurnar verða boraðar niður
úr virkjuðum háhitasvæðum. Sama
verður vísast upp á teningnum
verði fleiri djúpar holur boraðar.
Tveggja kílómetra djúpar há-
hitaholur geta gefið 4-7 MW en
vonast er til að djúpu holurnar gefi
allt að 40-50 MW rafafl hver.
Í stuttu máli má segja að verk-
efnið gangi út á að finna jarðhita í
rótum háhitakerfa, flytja hann upp
á yfirborð og vinna úr honum orku.
Jarðhitinn er í sérstöku ástandi, yf-
irmarksástandi – 550° heitur og
undir gífurlegum þrýstingi – þann-
ig að ef vel tekst til ætti að vera
hægt að ná fyrrgreindum árangri,
en rannsóknir á árangri borhol-
unnar við Kröflu geta jafnvel staðið
til ársins 2015.
„Unnið er eftir ákveðnum for-
sendum, en eftir er að sanna hvort
þetta gengur eftir. Ekki er endilega
víst að fyrsta holan gefi þetta mikið
afl, eða önnur holan. Það byggist á
því að við fáum vökva, eða gufu, inn
í holuna. Ef við fáum þurra holu er
ekkert úr henni að hafa. Þetta er
því gríðarlegt áhættufjármagn sem
sett er í verkefnið, og rétt að fólk
átti sig á því,“ segir Guðmundur
sem er hins vegar afar bjartsýnn á
að niðurstöðurnar verði jákvæðar.
3,5 milljarðar á 3-4 árum
Kostnaður við hverja holu sem
orkufyrirtækin láta bora er áætl-
aður á bilinu 700-1.000 milljónir
króna. Áætlaður kostnaður við
framhaldsrannsókn Kröfluhol-
unnar einnar, sem öll fyrirtækin
taka þátt í að greiða, er svo um einn
milljarður króna til viðbótar. Í heild
er því áætlað að verja um 3,5 millj-
örðum króna á næstu 3-4 árum í
djúpborunarverkefnið.
Þó svo að kostnaðurinn s
eru allir sammála um að ha
þess virði, og þrátt fyrir að
urnar verði boraðar þurrar
rúm til annarra aðgerða.
„Menn ætla ekkert að ta
þessu. Þeir hafa sitthvað í p
horninu og geta snúið dæm
Ef holurnar verða boraðar
er hægt að gera líkt og í Ka
Bandaríkjunum og víðar, a
Mikið fjármag
ætla ekki að ta
Forsvarsmenn þeirra
fyrirtækja sem taka
þátt í djúpborunar-
verkefninu (IDDP)
kynntu í gær stöðu og
næstu skref verkefn-
isins, ásamt iðnaðar-
ráðherra sem er bjart-
sýnn á framhaldið
Djúpborun kynnt Á fundinum voru m.a. Össur Skarphéðinsson i
HS, Richard Lamas, Hjörleifur Kvaran aðstoðarforstjóri OR, Gu
   


  

  
Í HNOTSKURN
»Fyrsta djúpa holan verð-ur boruð við Kröflu í
ágúst á næsta ári. Í kjölfarið
verður borað á Heng-
ilssvæðinu og á Reykjanesi.
»Fjöldi innlendra og er-lendra jarðhitasérfræð-
inga og jarðvísindamanna
tekur þátt í rannsóknunum.
»Þrátt fyrir að miklar von-ir séu bundnar við verk-
efnið er varað við of mikilli
bjartsýni, enda margir
óvissuþættir, og mörg ár í að
árangur komi í ljós.
 Djúpboranir hefjast fyrir alvöru á næsta ári  Mikið
ÁLRISINN Alcoa, móðurf
laga sem tekur þátt í fjárm
efnisins og var fulltrúi þei
al þess sem hann var spurð
að tryggja sér orku á Íslan
efni hér á landi.
Fulltrúinn, Richard Lem
snerist verkefnið aðallega
irtækinu á Íslandi en einni
sérstaklega í fjármögnun
álver hér á landi. Þetta er
sem gæti styrkt stöðu okk
ar.“ Alcoa leggur fram þrj
Í tilkynningu frá félagin
ilvægt skref fyrir hagnýta
aðilar um djúpboranir á Ís
kvæmni þess að vinna ork
að bora niður á mun meiri
Þá er haft eftir Bernt R
að verið sé að bora fyrir fr
að auka nýtingu jarðhita t
Nýtist Al