Morgunblaðið - 12.09.2007, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 12. SEPTEMBER 2007 23
Baráttan gegn mænusótt íheiminum gengur nú vel,að sögn aðalfulltrúa UNI-CEF, Barnahjálpar Sam-
einuðu þjóðanna, í Nígeríu, Eþíópíu-
mannsins Ayalew Abai, og framlög
Íslendinga hafa verið meiri en flestra
annarra þjóða miðað við höfðatölu.
UNICEF og Alþjóðaheilbrigðismála-
stofnunin, WHO, hafa í mörg ár stað-
ið fyrir átaki gegn útbreiðslu sótt-
arinnar. Um tveir milljarðar barna
hafa verið bólusett gegn mænusótt
frá 1988.
Sem kunnugt er tókst að útrýma
algerlega öðrum skæðum smit-
sjúkdómi, bólusótt, með alþjóðlegu
átaki, síðasta tilfellið í heiminum
greindist í Sómalíu 1977.
Abai er í heimsókn hér á landi til að
ræða við fulltrúa deildar UNICEF á
Íslandi og styrktaraðila verkefnisins.
„Við erum afskaplega þakklát fyrir
aðstoðina frá UNICEF á Íslandi, hún
hefur verið notuð til að útvega búnað
til að kæla lyfin í birgðastöðvum og
einnig við aðdrætti, einkum lyfja-
flutninga til almennings. Framlag
ykkar á verulegan þátt í þeim miklu
sigrum sem hafa unnist á árinu.“
Hann er vongóður um framhaldið.
„Greindum tilfellum í heiminum hef-
ur það sem af er þessu ári fækkað
verulega miðað við 2006, um 80%. Við
teljum því að ef okkur takist að fá
áfram stuðning við verkefnið muni
okkur hafa tekist að stöðva smit milli
manna fyrir árslok 2008 og ég hvet
fólk til að halda áfram að styðja þetta
starf.“
Veikin smitast einkum milli barna
vegna skorts á hreinlæti en beitt er
bólusetningum til að stöðva smit.
„Reynt er að koma í veg fyrir að fólk
fari inn á svæði þar sem faraldur hef-
ur verið. Vatnið sem fólk notar er
ekki alltaf sérlega hreint og það ýtir
undir smit. Mikilvægt er því í barátt-
unni við útbreiðslu veikinnar að
tryggja gott drykkjarvatn, bæta
hreinlætisaðstöðu og koma upp náð-
húsum.
Veiran er alls staðar fyrir hendi í
Nígeríu og sama á við um þrjú önnur
ríki í heiminum að sögn WHO, hin
eru Indland, Pakistan og Afganistan
en sóttin herjaði enn í 125 ríkjum
heims árið 1988. Meðan veiran leikur
lausum hala í sumum héruðum Níg-
eríu eiga grannríki landsins á hættu
að veikin stingi sér þar aftur niður,
hún berst yfir landamærin.“
Gæti breiðst aftur út
-Getur veiran náð að breiðast aft-
ur út um heiminn?
„Svo sannarlega. Árið 2003 gekk
þetta illa hjá okkur í norðanverðri
Nígeríu vegna deilna sem komu þar
upp um bólusetningar. Miklar trufl-
anir urðu á verkefninu í um það bil
ár. Afleiðingin varð sú að veiran efld-
ist á ný og breiddist út til næstu
landa. Við þurftum að verja mikilli
vinnu og peningum í að kveða sóttina
aftur niður í þessum ríkjum sem
höfðu verið laus við hana.“
Hann segir mænusótt hafa þekkst
um aldir en árið 1988 hafi WHO
ákveðið að hefja átak gegn henni.
„Við höfum náð stórkostlegum ár-
angri síðan 1988. Þegar átakið byrj-
aði lömuðust þúsundir barna á
hverju ári í mörgum löndum en nú
má heita að sóttin greinist aðeins í
fjórum löndum og tíðni smita lækkar
nánast dag hvern. Það er því loksins
í sjónmáli að henni verði útrýmt og
það er með mikilli eftirvæntingu að
við sjáum það gerast í annað skipti
að mannskæðum smitsjúkdómi verði
útrýmt á jörðinni.“
Tortyggni og ótti við ófrjósemi
-Þú minntist á andstöðu sem var
gegn bólusetningum í norðanverðri
Nígeríu, sem er aðallega byggð
múslímum. Hvað gerðist?
„Já, það var veruleg andstaða.
Suðurhlutinn [þar sem kristnir búa]
er nú algerlega laus við mænusótt,
veikin er aðeins í nokkrum héruðum
í norðri. Sögusagnir fóru af stað og
sumir fóru að mæla gegn bólusetn-
ingunum. Þær voru sagðar vera yf-
irvarp og menn væru að gera fólkið í
norðurhéruðunum ófrjótt til að
stöðva þar mannfjölgun. Því miður
breiddist þessi orðrómur út og í kjöl-
farið voru margir tregir til að koma
með börnin sín og láta bólusetja þau.
Þannig gekk þetta í nærri ár og
veikin birtist á ný, hatrammari en
nokkru sinni. Við beittum miklum
fortölum og upplýstum fólk um það
sem verið væri að gera í reynd, feng-
um það til að koma í heimsókn í
lyfjaverksmiðjurnar. Við útskýrðum
líka að bólusetningar af þessu tagi
væri notaðar um allan heim, einnig í
mörgum löndum múslíma. Við sigr-
uðum að lokum í þessari deilu, feng-
um aðstoð hjá ættbálkahöfðingjum
og trúarleiðtogum, sem sumir höfðu
verið á móti okkur framan af,“ segir
Ayalew Abai.
Ljósmynd/UNICEF Nigeria
Ekkert sárt!Stoltir strákar sem bólusettir hafa verið gegn mænusótt í Lagos. Þegar átakinu gegn útbreiðslu
veikinnar lýkur er gert ráð fyrir að alls um 40 milljónir barna í landinu hafi verið bólusettar þrisvar sinnum.
Útrýming mænu-
sóttar í sjónmáli
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Tengsl við ráðamenn Ayalew Abai heilsar Ingibjörgu Sólrúnu Gísladótt-
ur utanríkisráðherra í ráðuneytinu í gær.
Tilfellum mænusóttar,
sem getur valdið löm-
un og jafnvel dauða,
hefur fækkað um 80%
á þessu ári í heiminum.
Kristján Jónsson
ræddi við Ayalew
Abai, aðalfulltrúa
UNICEF í Nígeríu.
Í HNOTSKURN
»Íslenska ríkið, fyrirtækiog stofnanir studdu í
fyrra átakið gegn mænusótt
með um 24 milljónum króna.
»Átakið er á vegum UNI-CEF og WHO. Markmiðið
er að útrýma mænusótt fyrir
árslok 2008.
»Skýrt var frá 1.127 nýjumtilfellum í Nígeríu í fyrra.
Voru það 56% allra tilfella í
heiminum það ár og 92%
allra tilfella í Afríku.
kjon@mbl.is
sé mikill
ann sé
ð hol-
r er ráð-
apa á
poka-
minu við.
r þurrar
aliforníu í
að dæla
vatni niður í þær og taka það svo
aftur upp sem venjulega gufu,“ seg-
ir Guðmundur og bendir auk þess á
að í Kaliforníu komi gufan upp um
260° heit, en sé mun heitari í um-
ræddum tilvikum. „Ef við lendum í
slíku ástandi förum við að nýta
varmann og taka hann undir svæð-
ið.“
Líkt og áður segir er mikil vinna
framundan, en t.d. þarf að steypa
fastar stálfóðringar niður á allt að
3,5 km dýpi, en það hefur ekki verið
gert áður og þarfnast þróunar. Þá
eru ekki til jarðhitatúrbínur sem
ráða við þennan mikla þrýsting og
þarf að þróa slíkar með framleið-
endum. „Þetta er því ekki lausn
næstu viku, en við verðum að halda
áfram að þróa þetta verkefni,“
sagði Júlíus Jónsson, forstjóri Hita-
veitu Suðurnesja, m.a. á fundinum
með fjölmiðlamönnum. Hann bætti
því við að ekki væri búið að ákveða
nákvæma dagsetningu, hvenær
yrði borað á Reykjanesi. Fyrst yrði
skoðað hvernig gengi í Kröflu.
Mikil sókn Íslendinga
í útrás á orkusviðinu
Össur Skarphéðinsson iðn-
aðarráðherra var bjartsýnn á ár-
angur og sagðist m.a. sannfærður
um að verkefnið myndi ganga vel.
„Íslendingar eru í algjörum far-
arbroddi. Þetta er fyrsta verkefni
sinnar tegundar í heiminum og
fylgst með því af öllum vís-
indamönnum sem tengjast jarð-
hitavinnslu um allan heim,“ sagði
Össur og bætti við að mikil áhersla
væri lögð á það af hálfu ríkisstjórn-
arinnar að verkefnið gengi eins
fljótt og vel og unnt er.
Ráðherrann gerði einnig fóðr-
ingar og önnur atriði sem útfæra
þyrfti að umtalsefni. Hann sagði al-
veg ljóst að úr því að um ýmsar nýj-
ungar væri að ræða þyrftu menn
ekki aðeins að byggja á þeirri þekk-
ingu sem fyrir hendi væri, heldur
þróa nýja með margvíslegum hætti,
og það kallaði á nýsköpun af hálfu
Íslendinga.
Þá taldi hann ljóst að ef vel tæk-
ist til stæðu Íslendingar vel í sam-
keppni erlendis. „Ég tel að fram-
undan sé mikil sókn Íslendinga í
útrás á orkusviðinu og ef þetta
tekst verður það heimanmundur
sem veitir okkur, í það minnsta um
töluverðan tíma, forskot en einnig
ákveðið leynivopn þegar [íslensku
orkufyrirtækin] lenda í samkeppni
á erlendri grundu um leyfi til að
vinna orku. Forskotið felst í því að
ef okkur tekst að beisla þessa tækni
höfum við yfir að ráða þekkingu
sem getur náð meira úr jarð-
hitakerfum en menn beita núna.“
gn, en menn
apa á þessu
Morgunblaðið/Kristinn
iðnaðarráðherra, Friðrik Sophusson forstjóri Landsvirkjunar, Júlíus Jónsson forstjóri
uðmundur Þóroddsson forstjóri OR, Haukur Leósson og Kristján Skarphéðinsson.


  




   
   


  


 
kapp lagt í verkefnið en varað við bjartsýni
félag Fjarðaáls í Reyðarfirði, er eitt þeirra fé-
mögnun rannsóknarþáttar djúpborunarverk-
irra staddur á kynningarfundinum í gær. Með-
ður var hvort Alcoa tæki þátt í verkefninu til
ndi, s.s. fyrir álverið í Húsavík eða önnur verk-
mass, svaraði því til að frá sjónarhorni Alcoa
a um rannsóknir og þróun sem gæti nýst fyr-
ig um víða veröld. „Við erum ekki að ráðast
á þessu verkefni með von um að reisa annað
áhættufjárfesting í rannsóknum og þróun,
kar í framtíðinni; hér á landi eða annars stað-
jú hundruð milljónir króna til verkefnisins.
nu kemur fram að Alcoa telji djúpboranir mik-
a notkun gufuafls um allan heim. „Samstarfs-
slandi munu með stuðningi Alcoa kanna hag-
ku og efnasambönd úr háhitasvæðum með því
i hita og þrýsting en áður hefur verið gert.“
eitan, aðstoðarforstjóra Alcoa, að litið sé svo á
ramtíðina. „Heimsbyggðin þarf nauðsynlega
til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda.“
lcoa í framtíðinni