Morgunblaðið - 11.10.2007, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. OKTÓBER 2007 33
um gengi eða upphæðir nema í tilviki Bjarna Ár-
mannssonar. „Ég taldi það einfaldlega ekki vera í
mínum verkahring sem borgarstjóri að hafa
skoðanir á þessum hlutum, einfaldlega vegna
þess að það eru stjórnir fyrirtækja sem leggja
þessar tillögur fyrir eigendafund.“ Vegna mik-
illar gagnrýni hefði hann óskað eftir því við
stjórnarformenn REI og OR að allir starfsmenn
sætu við sama borð og þannig yrði það. Hins veg-
ar hefði ef til vill verið heppilegra að hann hefði
óskað eftir þessum upplýsingum. Hann hefði
aldrei óskað eftir lista yfir hugsanlega kaupendur
að hlutafé í REI og hefði aldrei séð þann lista.
Engum spurningum svarað
Svandís Svavarsdóttir, oddviti VG, sagði að eng-
um spurningum hefði verið svarað. Minnihlutinn
hefði rætt um fundarboðið, kaupréttarsamn-
ingana, hlut Bjarna Ármannssonar og aðkomu
hans að málinu, sem borgarstjóra fyndist eðlilegt
að kæmi inn með 500 milljónir. Hún spurði um
stöðu Hitaveitu Suðurnesja, hvernig farið væri
með opinbert fé án umboðs og hvernig farið væri
með lýðræðislegt vald án umboðs. Allt sem á eftir
hefði komið væri samfellt fát, fljótfærni, óvand-
virkni, vandræðagangur. Einstaklingum væri
hent fyrir borð til að kaupa sér frið. Meirihluti
borgarstjórnar hefði ekki valdið hlutverki sínu
eftir 12 ára undirbúning. Eftir 15 mánuði í borg-
arstjórnarsalnum væri verið að afhjúpa getuleysi
meirihlutans. Hann væri algerlega ófær um að
leysa úr ríkjandi ástandi. Pallarnir væru fullir af
fólki vegna þess að almenningi væri misboðið um
allt land, vegna þess að borgarstjórinn í Reykja-
vík og formaður borgarráðs hefðu farið með al-
mannavald og almannafé án þess að hafa haft til
þess umboð. Þeir hefðu lokið við mjög stóran
samning án þess að hafa haft meirihluta á bak við
sig, án þess að hafa rætt við sitt fólk sem sæti á
þeirri aumustu sátt sem hún hefði séð. Í tilefni
blaðaviðtals við forstjóra REI spurði hún hver
mætti tala, hvaða upplýsingar það væru sem
kæmu í veg fyrir stjórnlausa umræðu og hvaða
upplýsingar mættu ekki koma fram og sköpuðu
stjórnleysið.
Svandís sagði að upplýsingar um sérkjör ein-
staklinga á kaupum hlutabréfa í REI hefðu ekki
verið á borði meirihlutans á kynningarfundi
kvöldið fyrir fundinn, þar sem greint hefði verið
frá sameiningunni og sérkjörunum. Fyrir harð-
fylgi minnihlutans hefðu þessar upplýsingar ver-
ið veittar. Hún rifjaði upp að eftir borgarstjórn-
arfund á þriðjudag í liðinni viku hefði hún fengið
tölvupóst sem hefði verið sendur á alla stjórn-
armenn í OR og fulltrúa eigenda. „Fundur á
morgun klukkan 15.15. Efni: Reykjavík Energy
Invest.“ Hún sagðist hafa svarað og spurt hverju
asinn sætti og fengið svar frá ritara OR: „Ég veit
það ekki. Hringdu í Hauk.“ Haukur Leósson,
stjórnarformaður REI hefði sagt sér að málið
væri svo viðkvæmt að hún myndi skilja það á
fundinum hve viðkvæmt það væri. „Þú skilur það
á morgun af hverju þú færð bara þrjá klukkutíma
til að taka ákvörðun.“ Á þessari stundu sagðist
hún hafa fyllst tortryggni og sent athugasemdir
til allra stjórnarmanna og fulltrúa eigenda þess
efnis að hún teldi boðun fundar eigenda ólögleg-
an. Fram hefði komið að hún ætlaði að kæra
fundarboðið og fengið Ragnar H. Hall hrl. til að
annast málflutninginn. Hann hefði farið fram á
flýtimeðferð og hefði dómsstjóri Héraðsdóms
Reykjavíkur samþykkt það, en málið gengi út á
það að fá eigendafundinn dæmdan ólögmætan og
allar þær ákvarðanir sem þar hefðu verið teknar.
Oddviti VG sagði að farið hefði verið á svig við
reglur og samþykktir sem hefðu ekki verið settar
til að verja hagsmuni borgarstjóra eða standa
vörð um stjórnarformann eða varaformann
stjórnar OR. Reglurnar væru heldur ekki settar
til að standa vörð um meirihlutann í borgarstjórn
heldur til að standa vörð um hagsmuni almenn-
ings til að tryggja það að ákvarðanir væru teknar
á grundvelli upplýstrar umræðu þar sem öll gögn
lægju fyrir án þess að kalla þyrfti eftir þeim með
harðfylgi. Það væri mjög alvarlegt mál, ef rétt
reyndist, að brotið hefði verið á borgarbúum með
þessum hætti. Hún sagði að málið væri svo stórt
að enn vöknuðu spurningar. Hún sagðist hafa set-
ið hjá í málinu því hún hefði ekki getað tekið af-
stöðu í því á svo skömmum tíma. Lögmaður úti í
bæ, fundarstjórinn, hefði hins vegar sagt að hann
úrskurðaði fundinn löglegan.
Svandís sagði það rétt hjá borgarstjóra að um-
ræddir listar hefðu ekki verið lagðir fram á fund-
inum enda hefðu þeir ekki verið á dagskrá. Ein-
hverjir hefðu samt fengið þá, m.a. hafi hún og
sessunautur sinn setið með þá, og umræður hafi
orðið um þá. Nokkur nöfn hafi verið nefnd og hún
hafi bókað að þessi kaup þörfnuðust sérstakrar
skoðunar og þyrftu að þola dagsljósið og umræðu
úti í samfélaginu á öllum stigum málsins. Hún
minnti á að umræðan snerist um rétt og eigur al-
mennings, lágkúruleg vinnubrögð bak við luktar
dyr og um það hvernig eðlilegt væri að stýra sam-
félagi. Stjórnunaraðferðirnar lýstu því að meiri-
hlutinn bæri ekki virðingu fyrir borgarbúum.
„Það verður að axla pólitíska ábyrgð gagnvart
Reykvíkingum. Hver ætlar að gera það og hvern-
ig verður það gert?“
Björn Ingi Hrafnsson, oddviti framsókn-
armanna og formaður borgarráðs, sagði að mikil
samstaða væri um verðmætin sem fólgin væru í
OR en ekki væri samstaða um að einkavæða fyr-
irtækið. Hann fór yfir uppbyggingu OR og benti
á að útrás á sviði orkumála væri hugsuð út frá því
að Íslendingar hefðu sýnt að þeir gætu byggt
jarðhitavirkjanir og hitaveitur, leitt heitt vatn í
hús og búið til rafmagn. Í þessu væru fólgin mikil
verðmæti. Eins væri hugsunin að láta gott af sér
leiða og það væri skylda Íslendinga að miðla
reynslu sinni til annarra þjóða.
Oddviti framsóknarmanna sagði að margt
hefði komið sér á óvart í umræðunni að und-
anförnu. Þegar forsögunni væri velt fyrir sér
kæmi í ljós að alltaf hefði verið þverpólitísk sam-
staða um þessi útrásarverkefni og fjármunina
sem í þau hefðu farið. Þó litlar tekjur hefðu skilað
sér hingað til væru allir sammála um mögu-
leikana til framtíðar, möguleikana sem fælust í
grænni orku og möguleikana sem fælust í sér-
stöðu Íslands með endurnýjanlegri orku. Þegar
allt í einu væri rætt um að útrásin stríddi gegn
stefnu tiltekinna stjórnmálaflokka væru það ný
tíðindi. Þar væri Sjálfstæðisflokkurinn ekki und-
anskilinn. Stofnun REI hefði verið eðlilegt fram-
hald. Sérstaklega hefði verið tekið fram að sam-
band yrði haft við einkaaðila til að virkja þá
krafta og fá áhættufjármagn til að takmarka
ábyrgð OR og eigenda fyrirtækisins. Þetta hefði
þótt mjög gott skref. Stefna sumra í Sjálfstæð-
isflokknum að vera á móti útrásarverkefnum
vegna þess að þau tilheyri ekki meginhlutverki
OR komi sér á óvart. Hann hefði verið varafor-
maður OR á þessu kjörtímabili, fyrst með Guð-
laugi Þór Þórðarsyni og síðan Hauki Leóssyni.
Þeir hafi ekki nefnt prinsipp Sjálfstæðisflokksins
heldur verið sér sammála og haft sömu sannfær-
ingu og allir sem um málið hafi vélað á vettvangi
OR. Að verið væri að gera góða hluti og búa til
verðmæti, hugsa til framtíðar, auka virði fyr-
irtækisins og láta gott af sér leiða. Hann sagðist
sérstaklega vilja taka fram að hann væri ósáttur
við það hvernig nafn Hauks Leóssonar hefði verið
meðhöndlað í umræðunni. Hann hefði ekkert gert
af sér, hefði staðið sig vel sem stjórnarformaður
OR og óskandi væri að hann hefði fengið að enda
með öðrum hætti en raun bæri vitni.
Formaður borgarráðs spurði hvers vegna sum-
ir teldu vera í lagi að Landsvirkjun stofnaði dótt-
urfyrirtæki með einkaaðila en OR mætti ekki
gera það. Stuttu eftir að meirihlutasamstarfið
hafi hafist hafi verið rætt að taka þátt í útrás-
arverkefninu Geysir Green Energy með þátttöku
fleiri fjárfesta. Hugmyndin hafi verið komin mjög
langt en hafi ekki orðið að veruleika. Ekki vegna
þess að menn hafi ekki haft trú á verkefninu held-
ur vegna þess að hugmyndin um REI hafi líka
orðið til og ákveðið hafi verið að í samstarfi þess-
ara fyrirtækja yrði farið í einkavæðingaverkefni
á Filippseyjum sem gæti orðið geysilega stórt.
Björn Ingi sagðist ekki skorast undan ábyrgð
en komið hefði í ljós að fulltrúar í stjórninni hefðu
ef til vill ekki allir talað fyrir stefnu sinna flokka.
Það væru nýjar upplýsingar en fólk hefði frelsi til
að hafa sínar skoðanir. Hann nefndi að í stefnu-
yfirlýsingu nýrrar ríkisstjórnar væri sérstaklega
tekið fram að það ætti að virkja krafta einka-
framtaksins með opinberum aðilum í útrás á sviði
orkumála. Mikill fengur hefði verið að því að fá
Bjarna Ármannsson, því hann hefði komið með
mikla þekkingu, reynslu og samband. Hann hefði
stofnað sérstaka orkudeild innan Glitnis og búið
til mikil verðmæti víða um heim, m.a. í félagi við
orkuveituna í Kína. Mikil áform væru um að hita-
veituvæða borgir í Kína og þar væru mikil tæki-
færi. Sá misskilningur hefði verið uppi að Bjarni
hefði verið að stytta sér leið inn í fyrirtækið en
svo væri ekki, því sérstaklega hefði verið leitað
eftir hans starfskröftum og samið við hann í sam-
ræmi við það. Hann, Guðmundur Þóroddsson og
fleiri starfsmenn REI hafi unnið þrekvirki á
stuttum tíma við að búa til verðmæti og sýna
fram á möguleika um allan heim. Í samrunanum
fælust mjög miklir möguleikar og sagan myndi
sýna að þetta hefðu verið snjöll viðskipti og geysi-
lega hagstæð borgarbúum og eigendum.
Í máli Björns Inga kom fram að starfsmenn
GGE og Enex hefðu fengið að kaupa hlutabréf og
óttast var að fengi starfsfólk OR ekki sömu
möguleika væri hætta á að það færi annað. Eftir á
að hyggja hefðu þetta verið mistök og ástæða
væri til að biðjast afsökunar á því. Hins vegar
hefði hugsunin verið einlæg og hefði snúist um
hagsmuni starfsfólksins.
Björn Ingi sagðist ekki vera þeirrar skoðunar
að selja ætti hlut OR í REI strax. „Ég teldi það
óráð.“ Hann bætti við að skynsamlegt gæti verið
að selja litinn hluta og samstaða ætti að geta
náðst um það. „Það er ekki útilokað við náum
saman um lokaniðurstöðu sem gæti verið öllum
hagfelld.“
Verðgildið á eftir að vaxa
Margrét Sverrisdóttir, fulltrúi Frjálslynda
flokksins, sagði að borgarstjórnin hefði minni-
hluta atkvæða borgarbúa á bak við sig. Áhöld
væru um hvort sveitarstjórnarlög hefðu verið
brotin með málsmeðferðinni og svo virtist sem
umboðsmaður Alþingis deildi þeim áhyggjum.
Hún hafi stutt kaup OR í HS því með því hafi hún
talið að tryggt væri að fyrirtækið héldist í eigu Ís-
lendinga. OR sé nú tilbúin að fórna HS og leggja
eign sína þar sem áhættuhlut í REI. Svo virtist
sem það hafi verið ætlunin allan tímann. „Ætlar
þetta fólk að selja hluta borgarinnar í Orkuveitu
Reykjavíkur til þess eins að tapa á sölunni?“
spurði hún. „Hluturinn á bara eftir að vaxa að
verðgildi.“
Í máli Margrétar kom fram að borgarstjórinn
væri rúinn trausti. Engu skipti hvort hann hefði
séð nafnalista heldur hvort hann vissi hvaða nöfn
voru á lista hinna útvöldu og af svörum hans í fjöl-
miðlum mætti ráða að hann hafi vitað hverjir hafi
átt þar í hlut. Löngu væri tímabært að snúa frá
sérhagsmunastefnu til almannahagsmuna. Auð-
mönnum hefðu verið færðar eignir borgarbúa á
silfurfati. Sátt hafi náðst í borgarstjórnarflokki
Sjálfstæðisflokks vegna þess að ákveðið hafi verið
að selja hlut OR í REI sem fyrst. Reyndar ætli
þeir að gefa hann en áætlað sé að verðmæti REI
muni tvö- til þrefaldast á næstu tveimur árum.
„F-listinn vill ekki selja þennan hlut.“
borgarstjóra og sala á
EI harðlega gagnrýnd
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Fullt umboð Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson borgarstjóri var harðlega gagnrýndur á fundinum.
Hann sagðist hafa fullt traust og umboð til að leiða borgarstjórnarflokk sjálfstæðismanna.
Í HNOTSKURN
»2. október – Borgarstjórnarflokkur Sjálfstæðisflokks fundar um samrunann. Fulltrúum þótti málið bera brátt að og upplýsingagjöf vera af skornum skammti.
»3.október – Tilkynnt um sameininguna á blaðamannafundi. Borgarstjórnarflokkur sjálf-stæðismanna fundar með Hauki Leóssyni og Guðmundi Þóroddssyni. Í ljós kemur að
fulltrúar minnihlutans í stjórn OR höfðu þegar verið upplýstir um sameininguna.
Fulltrúar Sjálfstæðisflokksins telja þar með að sér hefði verið stillt upp við vegg.
»4. október – Upplýst um kauprétt lykilstarfsmanna REI. Strax kemur fram hörð gagn-rýni á samningana.
»5. október – Borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins funda með formanni og varaformanniflokksins um málið. Borgarstjóri beinir tilmælum til REI að starfsmenn REI og OR sitji
við sama borð.
»6. október – Borgarstjóri segist tilbúinn að ræða hvort OR dragi sig út úr REI.»8. október – Sjálfstæðismenn ákveða að stefnt skuli að sölu á hlut OR í REI á næstu mánuðum og að einungis kjörnir borgarfulltrúar skuli sitja í stjórn OR.