Morgunblaðið - 09.11.2007, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. NÓVEMBER 2007 21
MENNING
FRÉTTASKÝRING
Eftir Einar Fal Ingólfsson
efi@mbl.is
ÞEGAR rætt er við klassískt
menntað tónlistarfólk, í tilefni af
degi íslenskrar tónlistar, og spurt
um vinnuumhverfi tónlistarmanna,
þá minnast margir á lág laun fyrir
kennslu. Allir eru sammála um mik-
ilvægi Sinfóníuhljómsveitar Íslands,
fyrir tónlistarlífið og tónlistarlegt
uppeldi, og svo er talað um mikinn
metnað og dugnað sem einkenni tón-
listarlífið; fjöldi tónleika og tónlist-
arhátíða sé til marks um það.
„Starfsemi Sinfóníuhljómsveit-
arinnar er þungamiðja í starfsum-
hverfi klassískrar tónlistar á land-
inu,“ segir Margrét Bóasdóttir,
formaður Félags íslenskra tónlistar-
manna. Fólkið í hljómsveitinni hefur
tónlistina að atvinnu alla daga og er
auk þess best til þess fallið að kenna
þeim sem stefna á atvinnumennsku.
Þá segir hún jákvæða þróun að það
færist í vöxt að nota lifandi tónlist í
leikhúsum.
„Margir hafa atvinnu af því að
spila í leikhúsum, en það er ekkert
atvinnuöryggi. Þá hafa tónlist-
armenn glaðst yfir þeim óperusýn-
ingum sem hafa verið settar upp,
það er eftirsótt og ánægjuleg vinna.
Í þessum greinum er greitt sam-
kvæmt umsömdum kauptöxtum.
Það hefur dregið úr því að boðið sé
upp á lifandi tónlist á veitinga- og
kaffihúsum. Hinsvegar hefur það
aukist ánægjulega að mörg fyr-
irtæki og stofnanir, sem eru með
ráðstefnur eða fagnaði, bjóða upp á
tónlist. Það er jafnvel boðið upp á
sinfóníuhljómsveit.“
Margrét segir að ekki megi
gleyma tónleikaröðunum, eins og í
Salnum, hjá Kammermús-
íkklúbbnum og Háskólatónleikum.
„Þá hafa sumartónleikar verið að
aukast jafnt og þétt en það er allt á
frjálsum markaði.“
Launin eru skammarleg
Auður Hafsteinsdóttir fiðluleikari
kennir bæði í Listaháskóla Íslands
og Tónlistarskólanum í Reykjavík.
„Svo spila ég á tónleikum, kammer
og sóló og allskyns sem fellur til.
Maður kemur víða við; vinnustað-
irnir geta verið frá tveimur upp í
tuttugu í sama mánuðinum.“
Auður fellst á þá skilgreiningu að
hún sæki ákveðið atvinnuöryggi í
kennsluna. „En launin eru bók-
staflega hræðileg,“ bætir hún við.
„Þau eru skammarleg. Ég er með
mastersgráðu sem fiðluleikari en
launin eru brandari.“
Hún segir kennsluna að vissu leyti
vera hugsjónarvinnu og kennslan
haldi sér á tánum. „En ástríðan er að
spila tónlist.“ Segir hún með þunga
og segist vera að spila nóg núna.
„Maður þarf að vera duglegur, það
gerir þetta enginn fyrir mann. Það
er hvergi í heiminum þannig. Þegar
maður er frílans þarf maður að
passa upp á að hafa nóg að gera.“
Viðmælendur tala um að gríð-
arlegur metnaður sé í íslensku tón-
listarlífi. Auður tekur undir það.
„Það er margt frábært í tónlistar-
lífinu á þessu litla landi okkar en það
er stundum erfitt þegar maður æfir
upp stórt prógramm og spilar það
svo bara einu sinni hér. Þá vill mað-
ur líka komast með það út fyrir land-
steinana.“
Auður segir það fólk sem hún
vinni mest með sækja alla vinnu sína
í tónlistina, það þurfti ekki að sækja
út fyrir þann heim.
„Við erum öll í harkinu á fullu. Það
er líka nóg af tónleikum. Í öðrum
löndum finnst mér ástandið í tónlist-
inni vera svipað. Í rauninni er ótrú-
lega mikið að gerast hér í tónlistinni
– fólk er duglegt við að láta hlutina
gerast. En það er oft brjálæðislega
mikil vinna.“
Jafnast á við það besta
Margrét Bóasdóttir segir að
metnaðurinn sem knýr íslenskt tón-
listarlíf sé mjög sérstakur.
„Það er aðdáunarvert hvað fólk
heldur háum standard miðað við að
þurfa að æfa sig fyrir og eftir aðra
vinnu. Þýski leikstjórinn af Ariadne
á Naxos í Óperunni um daginn, sagði
um söngvarahópinn og hljómsveit-
ina að þú myndir hvergi í Þýskalandi
fá hóp tónlistarmanna sem væri af
þessum háa standard. Ástæðan er sú
að þegar þú notar fólk í lausa-
mennsku getur þú verið með topp-
fólk í öllum stöðum. Grimmdin í óör-
yggi atvinnunnar er ávísun á mestu
gæði fyrir neytendur. Ef þú getur
valið hvaða listamann sem er græðir
listneytandinn á því.“
Í tvo áratugi hefur Margrét staðið
fyrir sumartónleikum við Mývatn.
„Ég hef oft upplifað að fólk sem sit-
ur á tónleikum hjá okkur í Reykja-
hlíð hefur orð á því hvað þetta sé
vandað tónlistarfólk, jafnist á við
það besta í Evrópu. En þá eru það
kannski Guðný Guðmundsdóttir og
Gunnar Kvaran að spila. Við erum
með toppfólk í tónlistinni.“
Mikill metnaður er í íslensku tónlistarlífi en atvinnuöryggið sagt lítið
Óöryggið er ávísun á mestu gæði
Margir keppa um hverja stöðu í Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands, sem hér leikur á tónleikum í höfuðborg Banda-
ríkjanna. Atvinnumöguleikar íslenskra tónlistarmanna
sem leika á hljóðfæri sem ekki henta í hljómsveitina,
eins og á gítar, píanó, eða þá syngja, eru enn minni.
„Það fólk hefur lífsviðurværi aðallega af kennslu,“ seg-
ir Margrét Bóasdóttir. „Segja má að þetta fólk þurfi að
stunda sína atvinnumennsku sem hobbí.“
Morgunblaðið/Einar Falur
Margir hljóðfæraleikarar keppa
SÖNGLEIKURINN Skilaboða-
skjóðan sem öll börn á Íslandi þekkja,
en ég hafði hvorki lesið né séð áður,
er með skemmtilegri verkum Þor-
valdar Þorsteinssonar. Þar er notað
minni í íslenskar tröllasögur og segir
frá litlum dreng, Putta í Æv-
intýraskógi, sem fer að leita Nátt-
tröllsins. Og frá því hvernig dverg-
unum fimm og mömmu hans, henni
Möddumömmu, tekst með ráðsnilld
og hjálp áhorfenda að bjarga honum
frá því að verða að tröllabarni. Tónlist
Jóhanns G. Jóhannssonar, sem mætti
styðja betur við texta, er hér kraft-
meiri og fjörugri en stundum áður og
hljómsveitin að venju vel skipuð.
Söngur oftast góður. Af hverju hins
vegar þarf ætíð að magna upp raddir
söngvara í húsi með jafn góðan
hljómburð og Þjóðleikhúsið skil ég
ekki; sá styrkur leikhússins að vera
list andartaksins, hins lifandi og ófull-
komna fer þar með forgörðum.
Frosti Friðriksson notar hring-
sviðið fyrir mörg og ólík svið verks-
ins. Fallegastar og dularfullar verða
kvöldmyndir í skógi þar sem tré hafa
hendur og fjöll og hólar taka á sig
merkileg súrrealísk form í blágræn-
um heimi. En annars næ ég ekki al-
veg hugmyndum hans um hreyfingu
líkama í rými og sambands þeirra við
mynd. Og sumt í skiptingum milli
sviða var hreinlega klaufalegt hvort
sem það skrifast á tæknimenn, smíði
eða hann. Búningar Þórunnar Jóns-
dóttur lýstu flestir mikilli hug-
myndaauðgi og voru skemmtilega út-
færðir með ýmiss konar smáatriðum
sem nýttust vel í leik. Leikmynd og
búningar leika vel saman í skóginum
en í híbýlum mynda þeir stundum
undarlegt kraðak.
Það er líka skortur á ákveðinni sýn
á heildina og úrvinnsla á hvörfum í
framvindu sem er helsti veikleiki
þessa fyrsta verks leikstjórans Gunn-
ar Helgasonar á stóra sviði Þjóðleik-
hússins. Þannig varð hápunktur sýn-
ingarinnar nokkuð snautlegur miðað
við getu leikhússins. Hins vegar er
sýningin í heild nokkuð þétt og keyrð
áfram af gleði. Persónur eðlilega ein-
faldar, vinnan útfærð af mestri ná-
kvæmni með dvergunum og Mömmu
Mörsu en samt var nú óþarfi að troða
hinum sígildu tönnum upp í leikara
og láta Rúnar Frey leika enn einu
sinni sömu persónuna eins og sá mað-
ur geti ekki eitthvað meira. Athygli
vakti nýr leikari Þórir Sæmundsson
sem Stóri dvergur og framsögn hans
óvenju skýr og góð. Friðrik Frið-
riksson sem litli dvergur einkar
skemmtilegur í barnaskapnum og
gaman að sjá Hjalta Rögnvaldsson
alveg óþekkjanlegan og svona lið-
ugan í hlutverki uppfinningadvergs-
ins. Ólafía Hrönn sem Madda
mamma er falleg, ljúf og góð, drif-
kraftur með dugnaðarfas. Og litli
Hrafn Bogdan sem leikur Putta,
ákaflega stórt hlutverk í sýningunni,
stendur sig ótrúlega vel.
Helena Jónsdóttir stjórnar sviðs-
hreyfingum og á náttúrlega stóran
hlut í heildarsvip sýningar og leik-
túlkuninni. Margt dettur henni
skemmtilegt í hug, svo sem dans
Hans og Grétu og hvernig hún vinnur
m.a. með úlfi og vondu stjúpunni
hreyfingar og látbragð og þegar
danshópurinn Hjálparsveitin var með
þeim í för þótti mér gaman að sjá hið
illa endurspeglast í verslójúróstemn-
ingu samfélags og fjölmiðla.
Frænka mín ung sem fór með mér
í leikhúsið og hafði lesið Skilaboða-
skjóðuna, hallaði sig stundum að mér
og hvíslaði að mér skýringum ef
henni þótti ekki atburðarásin skila
sér nógu vel í leiknum. Annars þótti
henni sýningin betri en bókin og
skemmti sér mjög einsog frumsýn-
ingargestir, börn og fullorðnir, gerðu
sem fögnuðu ákaft í lokin. Ég hins
vegar hugsaði á heimleiðinni um áhrif
myndmiðla og skemmtisamfélagsins
á leikhúsið og komst ekki að neinni
niðurstöðu.
Lifnar á ný
LEIKLIST
Þjóðleikhúsið
Eftir Þorvald Þorsteinsson. Tónlist: Jó-
hann G. Jóhannsson. Leikstjóri: Gunnar
Helgason. Dansar/sviðshreyfingar: Hel-
ena Jónsdóttir. Leikmynd: Frosti Frið-
riksson. Búningar: Þórunn María Jóns-
dóttir. Lýsing: Garðar
Borgþórsson/Lárus Björnsson. Leikarar:
Birna Hafstein, Esther Talía Casey, Frið-
rik Friðriksson, Hjalti Rögnvaldsson,
Hrafn Bogdan Haraldsson, Ívar Helgason,
Jóhannes Haukur Jóhannesson, Ólafía
Hrönn Jónsdóttir, Rúnar Freyr Gíslason,
Sara Marti Guðmundsdóttir, Sigurður
Hrannar Hjaltason,Valur Freyr Einarsson,
Þórir Sæmundsson, Þórunn Lárusdóttir.
Stóra svið 7. nóvember 2007 kl. 20.
Skilaboðaskjóðan
María Kristjánsdóttir
Í HNOTSKURN
» Sinfóníuhljómsveitin erþungamiðja í starfsumhverfi
klassískrar tónlistar á landinu.
» Það færist í vöxt að nota lif-andi tónlist í leikhúsum og þá
hefur það einnig aukist að boðið
sé upp á lifandi tónlist á ráð-
stefnum og fögnuðum fyrirtækja
og stofnana.
» Auður Hafsteinsdóttir fiðlu-leikari segir launin fyrir tón-
listarkennslu hræðileg. Hún sæki
þó ákveðið atvinnuöryggi í
kennsluna.
» „Vinnustaðirnir geta veriðfrá tveimur upp í tuttugu í
sama mánuðinum,“ segir Auður
sem byggir starf sitt að miklu
leyti á lausamennsku, eins og
fjöldi annarra klassískt mennt-
aðra tónlistarmanna.
» Þegar tónleika- og óp-eruuppfærslur byggjast á
fólki í lausamennsku er hægt að
vera með úrvalsfólk í öllum stöð-
um. Margrét Bóasdóttir segir
listneytandann græða á því.
Síðasta sýningarhelgi
Hönnunarsafn Íslands, Garðatorgi 7
Opið 14-18 laugardag og sunnudag
UPPBYGGING
AFBYGGING
Veröld
Sigurðar Gústafssonar
arkitekts
og húsgagnahönnuðar