Morgunblaðið - 09.11.2007, Blaðsíða 30

30 FÖSTUDAGUR 9. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
DEGI íslenskrar tónlistar er ætl-
að að vera í senn vitundar- og afl-
vaki. Hann er hvati til upprifjunar á
fortíð, ígrundunar nútíðar, skerp-
ingar á því sem betur mætti gera.
Dagurinn er jafnframt brýning
okkar allra sem á vettvangi tónlist-
arinnar störfum, hvort sem hlut-
verk okkar er á sviði sköpunar,
framleiðslu, umfjöllunar eða nýt-
ingar.
Í því ljósi er viðeigandi á degi ís-
lenskrar tónlistar að veita sérstaka
viðurkenningu þeim sem vel hefur
unnið í þágu tónlistarinnar.
Nýr viðurkenningargripur, Bjar-
karlaufið, verður afhentur í dag.
Hér er um að ræða orðu sem hönn-
uð er af Katrínu Pétursdóttur iðn-
hönnuði og á orðuna eru greypt orð-
in:
Sómi íslensks tónlistarlífs, sverð
þess og skjöldur.
Fortíðardraugar
og framtíðarmenn
Ekki ber að dvelja um of við þá
þætti sem hömluðu eðlilegri
framþróun íslenskrar tónlistar fyrr
á öldum en kirkjunnar
menn töldu á sínum
tíma að tónlistin væri
ávísun á léttúð sem
gjalda bæri varhug við
og banna í samfélag-
inu – öldum saman.
Víst mætti flokka
þetta undir e.k. af-
brigði af „trúar-
bragðalegum misskiln-
ingi“, en til slíks
„misskilnings“ má því
miður rekja stærstu
harmleiki bæði sögu
og samtíma.
Þegar kirkjan aflétti loks fyrr-
nefndu banni tók hún að mata okk-
ur á ferköntuðu sálmaformi, oftast
með hörmulegri textagerð. Nágaul
og þunglamalegt orgelglamur ein-
kenndi síðan flutning þessara óinn-
blásnu hortitta öldum saman. And-
hverfa alls þessa er svo sú
staðreynd að tvær af dýrmætustu
perlum íslenskrar tónlistar eru
sálmalög: Heyr himna smiður eftir
Þorkel Sigurbjörnsson og Ó Guð
vors lands eftir Sveinbjörn Svein-
björnsson.
Út vil ek
Sá síðarnefndi starfaði í Bret-
landi, því landi sem mest hefur
komið við sögu í íslenskri „útrás“
frá upphafi. Höfuðborg þess lands,
Lundúnir, er í senn höfuðborg
menningar, viðskipta og fjölmiðl-
unar í heiminum. Þaðan hafa borist
um alla heimsbyggðina fréttir af ís-
lenskum afreksmönnum, jafnt og
þétt í heila tvo áratugi. Á engan
skal hallað þegar því er haldið fram
að íslensk tónlist hafi verið þar í
fararbroddi og sé enn. Viðskiptin
fylgja fast á eftir og viðskipti með
tónlist fara mjög vax-
andi og eiga eftir að
færast með auknum
þunga í rafrænt form.
Óhætt er að segja að
með tilkomu Netsins
hafi dreifing og almenn
notkun á tónlist aldrei
verið meiri en nú. Með
hvaða hætti rétthöfum
eru tryggðar greiðslur
hefur verið mjög til
umræðu undanfarin
misseri og með hvaða
hætti gera mætti ólög-
legt niðurhal löglegt.
Ýmsir telja að farsíma- og net-
veiturnar, sem í dag hagnast á ólög-
mætu niðurhali, muni innan tíðar
sjá þann kost vænstan að reka af
sér slyðruorðið með því að taka upp
fast áskriftargjald er veita mundi
viðskiptavinum þeirra heimild til
notkunar ákveðins fjölda titla í
hverjum mánuði.
Ljóst er að mjög er orðið knýj-
andi að finna viðunandi lausnir
þessara mála því tekjur hinna hefð-
bundnu hljómplötufyrirtækja og
starfsgreina á tónlistarsviði hafa
goldið verulega þessara breyttu
neysluvenja almennings. Af heild-
arneyslu tónlistar á Netinu er í dag
nú áætlað að einungis um 5% eigi
sér stað með lögmætum hætti en
sala geisladiska á heimsvísu hefur
dregist saman um helming á und-
anförnum 5 árum.
Úr vörn í sókn
Oftlega er bent á að í hverri ógn
sé fólgið tækifæri og flest bendir nú
til þess að það sem afgreitt var sem
innistæðulaus „netbóla“ fyrir 7 ár-
um sé í reynd að verða „netbylting“
á sviði alhliða viðskipta, þ.m.t.
landamæralausra viðskipta með
tónlist. Í þessu felast vissulega
sóknarfæri fyrir afskekkta, fá-
menna en músíkalska þjóð.
Því fylgja ótvíræðir kostir að búa
í velmegandi upplýstu samfélagi þar
sem viðvarandi tekjuafgangur rík-
issjóðs, sem nemur tugum milljarða,
veitir svigrúm til uppbyggingar og
eflingar nýrra greina. Nú brosir við
Íslendingum tækifæri til að koma
með sterkum og myndarlegum
hætti inn á nýja tegund rafræns
tónlistarmarkaðar sem enn er ómót-
aður og fjárhagslega veikbyggður.
Samfélags- og búskaparhættir Ís-
lendinga hafa breyst til mikilla
muna á undanförnum árum. Fram-
lag íslenskrar tónlistar til lands-
framleiðslunnar nemur í dag hærri
upphæð en framlag t.d. landbún-
aðar skv. nýlegri úttekt Ágústs Ein-
arssonar, rektors.
Það er eitt af meginverkefnum
Samtóns, samtaka rétthafa íslenskr-
ar tónlistar, að opna augu almenn-
ings og stjórnvalda fyrir þeim
möguleikum sem felast á vettvangi
tónlistarinnar. Tónlistarlíf á Íslandi
er dýrmætur upplifunar- og menn-
ingarvettvangur jafnhliða því að
vera tekjuskapandi atvinnugrein
sem aflað hefur ríkissjóði ómældra
tekna um áratuga skeið. Tímabært
er að greinin njóti sannmælis og
stuðnings í hlutfalli við framlag sitt
og getu.
Megi dagur íslenskrar tónlistar
verða okkur vitundarvakning um
framtíðarmöguleika þeirrar greinar
sem víðast hefur borið hróður Ís-
lands.
Af degi íslenskrar tónlistar
Jakob Frímann Magnússon
skrifar í tilefni af degi
íslenskrar tónlistar
» Tónlistarlíf á Íslandier dýrmætur upplif-
unar- og menning-
arvettvangur jafnhliða
því að vera tekjuskap-
andi atvinnugrein sem
aflað hefur ríkissjóði
ómældra tekna …
Jakob Frímann
Magnússon
Höfundur er formaður Samtóns og
Félags tónskálda og textahöfunda.
SAGT hefur verið að tónlistin sé
jafn mikilvæg í lífi okkar og súr-
efnið sem við öndum að okkur.
Eitt er víst að tónlistar hefur aldr-
ei fyrr verið neytt í eins ríkuleg-
um mæli. Mikil
gróska er í íslensku
tónlistarlífi jafnt hjá
áhuga- og atvinnu-
hópum. Menntun tón-
listarmanna verður
sífellt meiri og fjöl-
breyttari. Menning-
arlegt gildi tónlistar-
innar í landinu er
ótvírætt og löngu við-
urkennt bæði af al-
menningi og stjórn-
málamönnum.
Ekki er hins vegar
öllum jafn ljóst að
tónlistariðnaðurinn í
landinu veltir meiri fjármunum en
íslenskur landbúnaður svo dæmi
sé tekið. Tónlist fellur undir skap-
andi iðnað og er mikilvæg hag-
stærð í íslenskum þjóðarbúskap.
Talið er að framlag menningar til
landsframleiðslu nemi 4% sem er
meira en öll veitustarfsemi og nær
þrefalt meira en landbúnaður ann-
ars vegar og ál- og kísiljárnfram-
leiðsla hins vegar.
Fyrirtæki í tónlistargeiranum
velta um 7,2 milljörðum króna á
ári, framlag tónlistar til lands-
framleiðslu er um 1,2% og um
1.400 manns hafa atvinnu af tón-
list. Bein hagræn áhrif af útflutn-
ingi á tónlist hafa enn ekki verið
mæld með hárnákvæmum hætti
en við blasir að verkefni tónlistar-
manna á borð við Björk og Sigur
Rós eru bæði atvinnuskapandi og
hafa gríðarleg óbein áhrif m.a. á
ferðaþjónustu. Ferðaþjónusta fer
heldur ekki varhluta af þeim
glæsilegu tónlistarhátíðum sem
hér eru haldnar og vekja sífellt
meiri athygli erlendis. Ljóst er
hins vegar að gífurlega stór mark-
aður er utan landsteinanna fyrir
íslenskt tónlistarfólk og með til-
komu netsins hafa ótal nýir far-
vegir skapast fyrir dreifingu tón-
listar.
Þetta kom berlega í
ljós á ráðstefnunni,
Neytandinn og net-
byltingin, sem Út-
flutningsskrifstofa ís-
lenskrar tónlistar
(skammstafað Útón)
stóð fyrir á dögunum.
Þar var netið krufið
til mergjar og skoðað
hvernig Íslendingar
geta verið í fram-
varðasveit þjóða við
þróun á dreifingu tón-
listar á netinu, þannig
að rétthafar fái greitt
fyrir sköpun sína og flutning í
stað þess að fá lítið sem ekkert í
sinn hlut. Því miður er ástandið í
þessum efnum bágborið í dag,
þrátt fyrir réttmætar kröfur rétt-
hafa til endurgjalds vegna hinna
miklu óheimilu nota á tónlist og
reyndar ýmsu öðru efni á netinu
sem nýtur verndar höfundalaga.
Útón hóf starfsemi fyrr á þessu
ári með sameiginlegu átaki
þriggja ráðuneyta, þ.e. utanríkis-,
menntamála- og iðnaðarráðu-
neytis, Landsbanka Íslands, út-
flutningsráðs og Samtóns, sam-
taka rétthafa íslenskrar tónlistar.
Skrifstofan hefur frá upphafi unn-
ið ötullega að því að koma ís-
lenskri tónlist og tónlistarmönnum
á framfæri erlendis, m.a. með
góðri hjálp utanríkisþjónustunnar.
Útón á einnig náið samstarf við
innlenda aðila á borð við Iceland
Airwaves, Aldrei fór ég suður,
Jasshátíð Reykjavíkur og Myrka
músíkdaga sem er ekki síður góð-
ur kynningarvettvangur fyrir út-
flutning. Jafnframt er verið að
vinna þeim hugmyndum braut-
argengi að gera Ísland að sam-
keppnishæfu og eftirsóknarverðu
upptökulandi fyrir erlenda aðila í
samstarfi við helstu hljóðver
landsins.
Þeir sem skapa, flytja og fram-
leiða tónlist eru gefandi afl í sam-
félaginu og skila umtalsverðum
tekjum til landsframleiðslunnar
eins og prófessor Ágúst Einarsson
hefur bent á í riti sínu um hag-
rænt gildi tónlistar.
Á degi íslenskrar tónlistar er
rétt að benda á þessar staðreyndir
um gildi íslenskrar tónlistar. Mjög
brýnt er hins vegar að auka þess-
ar tekjur, t.d. með því að fá nýtt
og rausnarlegt fjárframlag frá
stjórnvöldum til útrásarmála. Með
því gefst kostur á að móta heild-
ræna stefnu til næstu ára og ráð-
ast í stærri verkefni en hingað til
hefur verið kleift. Sé unnið mark-
visst að slíkri markaðssetningu er
þeim fjármunum vel varið og ef
vel er að málum staðið gætu þeir
skilað sér margfalt í þjóðarbúið.
Markaðssérfræðingar eru á einu
máli um að í dag sé lag fyrir ís-
lenskt tónlistarfólk. Hagnýtum
okkur þennan meðbyr.
Menningarlegt og
hagrænt gildi tónlistar
Gunnar Guðmundsson fjallar
um gildi íslenskrar tónlistar » Þeir sem skapa,flytja og framleiða
tónlist eru gefandi afl í
samfélaginu og skila
umtalsverðum tekjum.
Gunnar
Guðmundsson
Höfundur er lögmaður og stjórn-
arformaður Útflutningsskrifstofu ís-
lenskrar tónlistar og fram-
kvæmdastjóri Sambands flytjenda og
hljómplötuframleiðenda.
V i n n i n g a s k r á
28. útdráttur 8. nóvember 2007
Harley Davidson
+ 3.000.000 kr. (tvöfaldur)
1 4 8 3 9
V i n n i n g u r
Kr. 100.000 Kr. 200.000 (tvöfaldur)
2 8 6 5 3 4 6 4 6 4 5 0 5 5 7 5 4 1 0 9
V i n n i n g u r
Kr. 50.000 Kr. 100.000 (tvöfaldur)
8093 40174 48854 60166 74491 76764
36677 42426 57137 61155 76590 76928
V i n n i n g u r
Kr. 12.000 Kr. 24.000 (tvöfaldur)
2 1 9 8 4 1 9 2 2 5 3 5 3 3 3 2 7 4 3 8 5 8 5 0 9 5 4 6 4 4 8 1 7 1 6 0 5
6 6 8 1 0 6 9 0 2 3 4 2 8 3 3 9 5 4 4 4 2 5 6 5 1 5 5 3 6 4 9 7 6 7 1 8 2 4
8 2 4 1 0 9 8 2 2 4 5 6 8 3 4 3 3 7 4 4 4 3 7 5 1 6 7 6 6 5 5 4 0 7 3 6 2 9
1 0 4 3 1 2 7 7 6 2 4 9 3 0 3 5 1 8 6 4 4 6 1 2 5 1 9 2 7 6 5 5 6 5 7 6 1 1 3
1 1 2 3 1 2 7 8 8 2 5 5 6 3 3 7 1 5 5 4 5 2 2 4 5 3 2 0 2 6 5 9 2 5 7 6 6 0 5
1 8 0 4 1 2 9 5 5 2 6 1 0 7 3 7 2 1 3 4 5 3 6 2 5 3 2 5 6 6 6 5 9 5 7 6 9 0 6
1 8 8 9 1 5 0 7 3 2 6 7 7 6 3 8 7 7 5 4 5 5 8 9 5 4 7 1 0 6 6 6 2 6 7 7 6 7 3
3 6 4 2 1 5 6 6 6 2 7 0 8 0 3 9 3 3 4 4 6 7 6 0 5 6 7 1 8 6 6 6 6 7 7 8 0 3 5
4 8 0 5 1 7 7 3 4 2 7 5 0 1 4 0 2 0 8 4 9 3 0 8 5 8 2 0 4 6 6 9 2 5 7 9 8 2 0
5 2 2 6 1 7 9 7 4 2 9 3 7 0 4 1 0 9 2 4 9 7 0 3 6 0 1 2 1 6 7 6 6 2
6 2 5 8 1 8 0 1 2 2 9 5 5 9 4 2 2 9 0 4 9 8 5 1 6 0 4 6 6 6 8 0 1 0
7 6 8 3 1 9 6 0 0 2 9 6 9 4 4 2 7 0 5 4 9 9 6 7 6 3 0 6 4 6 8 9 8 8
8 0 2 4 2 1 2 8 7 3 0 1 7 5 4 3 4 2 1 5 0 8 9 7 6 4 3 0 4 6 9 5 8 6
V i n n i n g u r
Kr. 7.000 Kr. 14.000 (tvöfaldur)
5 7 1 3 4 7 9 2 4 3 4 7 3 3 5 5 8 4 1 1 3 3 4 8 8 2 9 6 3 1 6 8 7 2 0 5 3
2 6 5 1 3 6 4 6 2 4 3 5 5 3 3 6 6 9 4 1 2 3 5 4 8 8 4 0 6 3 1 9 1 7 2 4 3 1
4 8 4 1 3 7 7 9 2 4 6 5 0 3 3 6 9 1 4 1 2 5 0 4 8 8 7 6 6 3 3 1 4 7 2 5 1 2
5 7 3 1 4 2 7 4 2 4 6 9 4 3 3 8 8 7 4 1 3 6 6 4 8 9 8 6 6 3 4 4 5 7 3 1 2 5
2 6 8 0 1 4 4 0 8 2 4 7 6 3 3 3 9 3 1 4 2 7 3 1 4 9 4 9 3 6 3 7 0 7 7 3 4 2 1
2 7 9 1 1 4 9 7 0 2 4 9 6 9 3 4 4 8 2 4 3 0 0 7 4 9 9 5 4 6 3 9 1 2 7 3 5 7 2
3 0 9 2 1 5 6 5 2 2 5 1 5 8 3 4 7 8 6 4 3 5 7 9 5 0 2 6 6 6 3 9 3 4 7 4 1 4 3
3 7 6 1 1 5 7 6 1 2 5 4 1 7 3 4 8 9 9 4 3 7 5 0 5 0 8 9 4 6 4 0 2 0 7 4 4 4 8
4 0 1 4 1 5 9 3 1 2 6 2 4 0 3 5 6 7 6 4 4 0 5 0 5 1 2 7 7 6 4 0 9 0 7 4 7 2 5
4 8 2 8 1 6 4 9 3 2 7 0 9 4 3 6 0 4 5 4 4 0 9 0 5 1 8 3 3 6 4 1 3 9 7 4 8 6 4
5 1 7 2 1 6 7 9 9 2 7 1 8 2 3 6 1 9 5 4 4 2 8 3 5 2 0 0 2 6 4 3 7 9 7 4 9 8 1
5 3 9 1 1 7 1 8 9 2 7 4 5 3 3 6 2 2 9 4 4 5 1 5 5 2 6 1 0 6 4 5 5 6 7 5 0 1 1
5 5 5 9 1 7 7 6 3 2 7 9 1 4 3 6 4 0 9 4 4 5 1 6 5 2 7 6 9 6 4 5 7 3 7 5 0 1 8
6 2 4 3 1 8 0 4 1 2 7 9 5 8 3 6 4 5 7 4 4 8 3 6 5 3 0 8 5 6 5 1 0 1 7 5 0 5 2
6 6 2 6 1 8 9 4 5 2 8 0 2 2 3 6 6 3 7 4 4 8 6 5 5 3 1 2 2 6 5 7 7 1 7 5 4 4 4
7 2 7 7 1 9 0 6 7 2 8 0 6 4 3 6 6 6 9 4 4 8 7 5 5 3 4 0 5 6 5 8 7 1 7 6 0 3 3
7 3 6 3 1 9 2 6 8 2 8 7 0 7 3 6 7 7 8 4 5 0 2 0 5 3 6 0 5 6 6 6 4 1 7 6 2 3 3
7 5 2 7 1 9 6 3 0 2 9 0 9 5 3 6 9 4 9 4 5 2 0 5 5 3 6 6 9 6 6 7 5 4 7 6 7 6 7
7 7 0 6 1 9 6 5 8 2 9 0 9 9 3 7 1 2 4 4 5 2 5 0 5 4 7 0 2 6 7 0 0 5 7 7 0 0 1
8 4 6 1 2 1 1 2 9 2 9 3 0 3 3 7 4 8 1 4 5 4 1 0 5 5 1 2 1 6 7 3 5 1 7 7 0 2 4
8 5 2 2 2 1 1 3 8 2 9 5 5 6 3 8 3 3 6 4 5 5 5 8 5 6 3 1 8 6 7 7 7 5 7 7 7 7 2
8 5 9 2 2 1 3 7 1 2 9 9 7 6 3 9 2 3 7 4 5 9 5 4 5 6 3 5 9 6 7 7 8 7 7 7 9 5 4
9 0 2 1 2 1 4 8 5 3 0 6 9 2 3 9 2 4 1 4 6 3 4 0 5 6 4 5 9 6 8 8 4 6 7 8 2 2 7
1 0 0 8 8 2 1 7 7 2 3 1 0 2 8 3 9 2 7 6 4 6 4 0 1 5 8 1 1 6 6 9 1 2 6 7 8 9 8 5
1 0 2 6 1 2 2 1 2 4 3 1 2 1 1 3 9 5 3 6 4 6 6 8 3 5 8 2 2 0 6 9 1 5 7 7 9 0 7 5
1 1 0 6 3 2 2 5 0 3 3 1 5 1 0 3 9 7 1 3 4 6 7 7 8 5 8 7 2 3 6 9 6 1 3 7 9 5 0 0
1 1 3 0 4 2 2 5 0 4 3 1 6 2 0 3 9 7 2 4 4 7 2 5 0 5 9 1 7 5 6 9 8 6 5
1 2 0 6 0 2 3 4 2 6 3 1 8 2 4 3 9 7 3 6 4 8 0 1 3 5 9 9 8 2 7 0 1 8 6
1 2 5 7 8 2 3 7 0 7 3 2 2 2 7 3 9 9 4 0 4 8 1 6 1 6 0 8 0 3 7 0 7 8 8
1 2 8 6 1 2 3 8 6 3 3 2 9 3 8 4 0 2 6 2 4 8 3 0 2 6 1 1 3 5 7 0 8 2 1
1 3 3 1 3 2 3 9 6 7 3 3 4 0 4 4 0 8 5 2 4 8 6 4 0 6 1 6 2 1 7 1 5 3 2
1 3 4 2 5 2 4 2 8 5 3 3 5 5 4 4 1 0 4 8 4 8 7 9 3 6 2 6 3 3 7 1 9 3 7
Næstu útdrættir fara fram 15. nóv. 22. nóv. & 29. nóv. 2007
Heimasíða á Interneti: www.das.is