Morgunblaðið - 15.02.2008, Qupperneq 6

6 FRIDAY 15. FEBRUARY 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
H
vað sem öðru líður þá
verður ekki annað sagt
en að þessir dagar séu
býsna formlausir.
Minna einna helst á
uppköst sem einhver ókunn hönd byrj-
ar á en fyllist jafnan óþolinmæði og
krassar yfir. Stundum er eins og eitt-
hvað sé jafnvel að fæðast, en það
stendur sjaldnast lengi, aftur er allt
strokað út.
Maður spyr sig hvort þetta form-
leysi í náttúrunnni setji mark sitt á
fleira, t.d. þjóðlífið. Hættan við að
óskapnaðinum slái inn, að við látum
sama gilda fyrir innið og útið, stöndum
jafnvel sjálft lífið af okkur eins og
hestar í höm (sem skiptast á að standa
fremstir og kljúfa vindinn). Sumt
bendir í þá átt.
Íslendingar ku Evrópuþjóða eyða
mestum tíma í vinnunni. En afköstin
síðan í litlu samræmi við það. „Að vera
í vinnunni“ er meira eins og vistun.
Líka hafa menn tekið eftir að það virð-
ist litlu skipta hvaða verðmiði er sett-
ur á varning á Íslandi, hann er keypt-
ur og strimillinn afþakkaður við
kassann.
Um daginn, ég veit ekki hvað kom
yfir mig, ekki nóg með að ég bæði um
strimilinn heldur fór ég líka að lesa
hann og stíflaði fyrir bragðið flæðið.
Þetta var í hádeginu og á bak við mig
beið röð af fólki með hádegisverðinn
sinn: sykraðan gosdrykk og samloku í
plasti. Af sex kössum búðarinnar var
aðeins einn í gangi og þar stóð ég
þversum. Ég hafði keypt eitthvað
þrennt, þar með talið rakblöð, en
fannst upphæðin hljóma eitthvað ein-
kennilega, var þó við öllu búinn, verð á
rakvélablöðum getur hlaupið á þús-
undum í íslenskri verslun. Þá sé ég að
á miðanum, til viðbótar við hlutina
þrjá, standa 5 kg af gráfíkjum. Upp-
hæðin hafði verið straujuð út af kort-
inu, og nú var þrautin þyngri að leið-
rétta villuna, því eins og það gengur
greitt að bregða vöru undir geislann
og fá kassann til að opna sig, virðist
þurfa verkfræðilegt afrek til að snúa
til baka. Ég þarf ekki að taka fram að
kassamaðurinn talaði ekki íslensku, en
ég gat bent honum á efnisatriðið og
mælieininguna, það var augljóst að ég
var ekki með 5 kg af gráfíkjum.
Fólkið í röðinni var farið að hvíslast
á („hann bað um strimilinn...“). Jafnvel
var mér farið að finnast að lausnin
væri að fara aftur inn í búðina og ná í
5 kg af gráfíkjum, málið væri þar með
dautt. En á hinn bóginn, er ekki 5 kg
soldið mikið, af gráfíkjum?
Eftir langa bið, kom maður með lyk-
il og gerði eitthvað við kassann með
þjósti (ég veit ekki hvort hann talaði
íslensku, hann sagði ekki orð en horfði
af einhverjum ástæðum ásakandi á
mig, það var eins og ég hefði brotið
þegjandi samkomulag með því að biðja
um strimilinn).
En nú er nóg komið af gráfíkjum,
það sem ég ætlaði að segja er þetta:
að formyrkvun og formleysi veðrátt-
unnar ætti að gera okkur vandfýsnari
ef eitthvað. Við ættum ekki að taka í
mál að hreyfa okkur fyrir minna en
merkingarfullt og innihaldsríkt mann-
líf. Það var einmitt þessi hnattstaða og
veðurskilyrði sem gerðu okkur áður
fyrr að vel upplýstri og andríkri þjóð.
Í landbúnaðarsamfélaginu voru þetta
íhugunarmánuðir; jarðbönn, skamm-
degi og glórulaus veður komu ekki að
sök því fólk bjó að sumrinu og gat var-
ið tímanum í hina andlegu rækt.
Alveg fram á okkar daga hafa
bændur verið tiltakanlega hugsandi og
skemmtileg stétt. Sennilega af því að
þeir hafa haft þetta ráðrúm fyrir hug-
ann. Og það var gaman að heyra vest-
uríslenska höfundinn, Bill Holm, stað-
festa þetta í Kiljunni í fyrrakvöld,
hann hafði kynnst því af eigin raun
fyrir mannsaldri, en óttaðist að einnig
það væri á förum. Vonandi ekki.
Óskandi að það gæti jafnvel orðið
ný leiðsögn nú þegar brauðstritið er
PISTILL »Maður spyr sig hvort
þetta formleysi í nátt-
úrunnni setji mark sitt á
fleira, t.d. þjóðlífið. Hætt-
an við að óskapnaðinum
slái inn, að við látum sama
gilda fyrir innið og útið,
stöndum jafnvel sjálft lífið
af okkur eins og hestar í
höm (sem skiptast á að
standa fremstir og kljúfa
vindinn).
Pétur
Gunnarsson
Viltu strimilinn?
löngu hætt að vera lífróður og meira í
ætt við hangs. Að skilaboð hnattstöð-
unnar yrðu meðtekin og umbreytt í
tækifæri til andríkis.
Það ætti að vera óhugsandi að lifa á
Íslandi nema skemmtilegu og inni-
haldsríku lífi.
Hljóðpistlar Morgunblaðsins
Pétur Gunnarsson les pistilinn
HLJÓÐVARP | mbl.is
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
LANDSSAMBÖND og stærstu að-
ildarfélög ASÍ hafa fallist á að ganga
til samninga við Samtök atvinnulífs-
ins um meginatriði launabreytinga,
sem samkomulag hefur náðst um með
fyrirvara um viðunandi niðurstöðu í
viðræðum um sérmál, sem nú standa
yfir. ASÍ kynnti í gær niðurstöður um
launaliði sem samkomulag hefur
náðst um. Í gærkvöldi var svo gerð til-
raun til að ljúka viðræðum samninga-
nefnda ASÍ og SA um sameiginlegar
kröfur ASÍ á hendur atvinnurekend-
um, m.a. um gerð nýs stórfram-
kvæmdasamnings. Í dag verður leitað
eftir fundi með ríkisstjórninni um að-
gerðir hennar til að greiða fyrir gerð
kjarasamninga.
Einstök landssambönd og félög eru
mjög mislangt á veg komin í viðræð-
unum við atvinnurekendur um sér-
mál. Flestir forystumenn sem rætt
var við gera sér þó vonir um að hægt
verði að ljúka endurnýjun kjarasamn-
inga um helgina. Áætlað er að heild-
arkostnaður við launabreytingarnar
sé 3,8-4% á ári.
Samningar gildi til nóv. 2010
Yfirlýsing ASÍ frá því í gær vegna
kjaraviðræðnanna er svohljóðandi:
„Formenn landssambanda og
stærstu aðildarfélaga innan Alþýðu-
sambands Íslands og Samtök at-
vinnulífsins hafa orðið ásátt um meg-
in-útlínur launaliðs nýrra
kjarasamninga, með fyrirvara um að
ásættanleg niðurstaða fáist í viðræð-
um aðildarsamtakanna um sérmál.
Við það er miðað að kjarasamningar
gildi til nóvemberloka ársins 2010 og
feli í sér hækkun almennra launataxta
um kr. 18.000 við undirskrift, kr.
13.500 árið 2009 og kr. 6.500 árið 2010
og að launataxtar iðnaðarmanna
hækki um kr. 21.000 við undirskrift,
kr. 17.500 árið 2009 og kr. 10.500 árið
2010. Við það er miðað að nýjar launa-
töflur taki gildi á hverju ári og ekki er
gert ráð fyrir að heimilt verði að
lækka álagsgreiðslur á móti taxta-
breytingunni.
Samkomulag er um launaþróunar-
tryggingu. Í því felst að þeir sem ver-
ið hafa í starfi hjá sama atvinnurek-
anda og hafa ekki fengið að lágmarki
5,5% launahækkun frá 2. janúar 2007
til undirritunar samninga fái það sem
á vantar. Ennfremur verði ákvæði
fyrir þá sem skipt hafa um starf fram
til 1. september 2007. Á árinu 2009
verði launaþróunartryggingin 3,5%.
Árið 2010 verði almenn launahækk-
un upp á 2,5%, auk fyrrgreindra
taxtahækkana.
Landsamböndin innan ASÍ munu
hvert fyrir sig funda með SA næstu
daga til að ljúka sérmálum og þá er
einnig verið að kappkosta að ljúka
þeim sameiginlegu málum sem verið
hafa á borði ASÍ gagnvart Samtökum
atvinnulífsins.
Þessi niðurstaða byggir af hálfu að-
ildarsamtaka ASÍ á ásættanlegri að-
komu stjórnvalda,“ segir þar.
30 daga orlof
„Þessar meginútlínur um launin
sem við höfum samþykkt að fara
áfram með, eru mjög góðar og mikill
áfangi fyrir láglaunafólk,“ segir
Kristján Gunnarsson, formaður
Starfsgreinasambands Íslands.
„Þarna erum við að sjá lægstu laun
hjá Starfsgreinasambandinu hækka
yfir 32% á samningstímanum og byrj-
unarhækkunin er um 16%. Þarna eru
miklir og góðir áfangar t.d. varðandi
slysatryggingamál verkafólks, sem
hafa verið í miklum ólestri. Við erum
einnig að sjá mikla aukningu á orlofi
upp í 30 daga og jafnar það stöðu okk-
ar gagnvart opinberum starfsmönn-
um á samningstímanum. Það er gott
hljóð í okkur og jákvæður tónn í mínu
fólki,“ segir Kristján.
Hann segir einnig mjög góða sam-
stöðu innan ASÍ um þessa tilraun að
hækka lægstu launin meira en önnur.
Launabreytingarnar koma sérstak-
lega þeim til góða sem eru á lægstu
töxtunum.
Kristján leggur einnig áherslu á að
þýðingarmikið sé að niðurstaðan
kveður á um að yfirborgunum og
álagsgreiðslum af ýmsu tagi verði
haldið fyrir utan og þær lækka ekki á
móti taxtabreytingunni. „Það er gríð-
arlega mikils virði,“ segir hann.
Að sögn hans er afturvirkni samn-
ingsins félagsmönnum SGS mjög
mikilsverð en launafólk á almenna
vinnumarkaðinum fékk engar launa-
hækkanir um seinustu áramót. „Það
er mikilvægt að það komi einhver ein-
greiðsla eða bætur vegna þess mikla
dráttar sem hefur orðið á gerð kjara-
samninga,“ segir Kristján.
Leitað verður viðræðna í dag við
ríkisstjórnina um aðkomu hennar að
lausn kjarasamninganna. „Ég veit að
það er búið að hringja í Geir
[Haarde],“ sagði Kristján um miðjan
dag í gær og bætti við að aðgerðir
stjórnvalda skiptu verulegu máli um
niðurstöðuna. „Þar horfum við mest
til skattabreytinga. Við gerum okkur
góðar vonir um að barnabæturnar og
húsnæðisbæturnar verði lagfærðar
og svo munum við reyna að keyra
skattleysismörkin upp eins og hægt
er,“ segir hann.
Kristján segist gera sér vonir um
að takast muni að ljúka gerð kjara-
samninga fyrir eða um helgina. „Okk-
ur er ekkert að vanbúnaði.“
Verja kaupmáttinn
„Við náum að verja kaupmáttinn
frá því á síðasta ári þannig að allir
ættu að fá a.m.k. 5,5%.“ Þetta segir
Gunnar Páll Pálsson, formaður VR.
„Við teljum þetta vel viðunandi fyrir
okkar fólk. Við náum fram sérstakri
hækkun á lægstu launin og réttum
hlut þeirra sem hafa setið eftir í
launaskriðinu síðast liðið ár,“ segir
hann. Gunnar Páll segir einnig mikils-
vert að í samningunum muni nást
mikilvægir áfangar í lengingu orlofs í
30 daga og auknar slysatryggingar.
Hækkanirnar koma sérstaklega þeim
til góða sem eingöngu taka laun skv.
töxtum og þeim sem hafa ekki verið
með í launaskriði á umliðnum mán-
uðum. Gunnar Páll segir ljóst að stór
hópur hafi fengið launaskrið umfram
þau viðmið sem samkomulag er um
en ætla megi að þessar hækkanir
snerti 50 til 60% félagsmanna í VR.
,,Síðan er vonast eftir útspili frá rík-
isstjórninni í skattamálum o.fl. og or-
lofsmálin koma öllum til góða.“
Það veltur svo á því hvaða aðgerða
ríkisstjórnin er tilbúin að grípa til
hvort samningar verða endurnýjaðir
á allra næstu dögum. Ríkisstjórnin
hafnaði í janúar tillögum ASÍ um sér-
stakan persónuafslátt. Skv. heimild-
um Morgunblaðsins hafa verið skoð-
aðar nýjar mögulegar sáttaleiðir um
skattabreytingar sem lagðar verða
fyrir ráðherrana í dag. Auk þess
standa kröfur ASÍ gagnvart stjórn-
völdum óhaggaðar frá í desember
m.a. um hækkun skerðingarmarka
barnabóta í 150 þús., verulega hækk-
un vaxta- og húsaleigubóta og umtals-
verða hækkun bóta í velferðar-
kerfinu. Mikil áhersla er lögð á
úrbætur í menntamálum, m.a. um að
framlög til starfsmenntunar og full-
orðinsfræðslu verði aukin í 500 millj-
ónir og fullorðnu fólki verði heimilt að
fá námslán til að ljúka framhaldsnámi
án tengsla við fyrri tekjur.
„Mikill áfangi fyrir láglaunafólk“
 Lægstu taxtar hækka um 32% á samningstímanum  Heildarkostnaður launabreytinganna 3,8-4%
 Nýjar tillögur um lækkun skatta og kröfur um hækkanir bótagreiðslna ræddar við ríkisstjórn í dag
Árvakur/Árni Sæberg
Hjá ríkissáttasemjara Mjög góð samstaða er innan ASÍ um tilraunina til að hækka lægstu launin meira en önnur.
VILHJÁLMUR Egilsson, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, segist
afar óánægður með þá ákvörðun Seðlabankans að halda stýrivöxtunum
óbreyttum. „Við teljum að Seðlabankinn sé í hreinni sjálfheldu í vaxtamál-
unum og það er ekkert í sjónmáli sem bendir til þess að það sé eitthvað að
breytast.“ Vilhjálmur segir að svo virðist sem sama sé hvernig gangi í hag-
kerfinu, bankanum finnist alltaf tilefni til að halda vöxtunum óbreyttum
eða hækka þá.
„Þegar vel gengur í efnahagslífinu og það er þensla þá er Seðlabankinn
með miklar áhyggjur af launaskriði á vinnumarkaðnum en svo þegar
dregst saman og hægir á er Seðlabankinn líka hræddur um launaskrið á
vinnumarkaðnum. Það er nokkuð sama hvort gengur vel eða illa, alltaf
finnur Seðlabankinn tilefni til að óttast mikla verðbólgu og virðist aldrei
geta tekið ákvörðun um að það sé kominn tími til vaxtalækkana. | 12
Óánægður með Seðlabankann