Morgunblaðið - 22.02.2008, Blaðsíða 34

34 FÖSTUDAGUR 22. FEBRÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Aldís Jóna Ás-mundsdóttir,
Lindargötu 57,
fæddist í Reykjavík
9. maí 1922. Hún lést
á bráðadeild Land-
spítalans í Fossvogi
14. febrúar síðastlið-
inn. Jóna, eins og
hún var oftast köll-
uð, var dóttir
hjónanna Ásmundar
Jónssonar sjómanns
og Sigríðar Magn-
úsdóttur húsmóður
sem þá höfðu nýver-
ið ruglað saman reytum sínum og
stofnað heimili á Hverfisgötu 58.
Ásmundur, f. 15. febrúar 1874, var
sonur hjónanna Jóns Ásmunds-
sonar og Salvarar Ögmundsdóttur
á Stóru-Borg í Grímsnesi en Sig-
ríður, f. 24. september 1882, dóttir
hjónanna Magnúsar Magnússonar,
d. 22. apríl 1952, og Aldísar Helga-
dóttur á Litlalandi í Ölfusi, d. 13.
maí 1961. Systir Jónu er Magnea, f.
5. júní 1923.
Hinn 1. desember 1942 gekk
Jóna að eiga Jóhannes Guðnason,
1946, þau eiga þrjú börn. 4) Guðni
Albert verkfræðingur og orku-
málastjóri, f. 27. nóvember 1951,
kvæntur Bryndísi Sverrisdóttur
sviðsstjóra, f. 6. febrúar 1953, þau
eiga þau tvö börn og fjögur barna-
börn. 5) Arnbjörn mennta-
skólakennari, f. 2. október 1958.
Jóna stundaði nám í Ágúst-
arskólanum eftir skyldunám í
Austurbæjarskóla og útskrifaðist
þaðan. Þá tók launavinna við og
fékkst hún meðal annars við af-
greiðslustörf auk starfa í kexverk-
smiðjunni Frón. Eftir að hún giftist
helgaði hún sig búi og börnum auk
þess að sjá um skrifstofustörf
tengd iðnrekstri eiginmannsins.
Eftir andlát hans sinnti hún um
tíma húsvörslu fyrir Kenn-
arasamband Íslands á gistiheimili
þess Sólvallagötu 33.
Jói og Jóna stofnuðu heimili á
Hverfisgötunni og bjuggu þar í
nærri hálfa öld uns Jóhannes lést.
Þar var jafnan gestkvæmt og glatt
á hjalla enda átti enginn vanda-
maður leið í bæinn án þess að koma
við hjá þeim hjónum. Þegar íbúðin
á Hverfisgötu reyndist Jónu of
þung í skauti fluttist hún í íbúð fyr-
ir aldraða á Vitatorgi árið 1993 og
undi hag sínum þar vel síðan.
Aldís Jóna verður jarðsungin frá
Dómkirkjunni í Reykjavík í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.
f. 29. september 1921,
d. 18. ágúst 1990.
Foreldrar hans voru
hjónin Guðni Jón
Þorleifsson, f. 25.
október 1887, d. 1.
apríl 1970, og Albert-
ína Jóhannesdóttir, f.
19. september 1893,
d. 2. janúar 1989,
ábúendur á Kvíanesi
og síðar í Botni í Súg-
andafirði. Jóna og Jói
eignuðust fimm börn,
þau eru: 1) Sigríður
Svanhildur kennari
og fyrrverandi alþingismaður, f.
10. júní 1943, gift Ásgeiri Árnasyni
kennara, f. 10. mars 1940, þau eiga
fjögur börn og fimm barnabörn. 2)
Ásmundur bóndi og vélfræðingur,
f. 11. október 1945, býr með Mar-
gréti Guðbjartsdóttur bónda, f. 9.
júní 1948. Saman eiga þau tvö börn
en að auki gekk Ásmundur syni
Margrétar í föðurstað. Hafa þau
eignast átta barnabörn en eitt er
látið. 3) Auður bankamaður, f. 9.
júní 1947, gift Haraldi Lárussyni
húsasmíðameistara, f. 23. október
Það er sagt að seint sé um langan
veg að spyrja tíðinda og því er það
svo að þegar við kveðjum í dag heið-
urskonuna Aldísi Jónu Ásmunds-
dóttur, tengdmóður mína, er svo
ótalmargs að minnast að ekki verð-
ur rakið í stuttri minningargrein.
Það eru nú ríflega fjörutíu ár síð-
an mig rak á fjörur þeirra hjónanna
Jónu og Jóhannesar sem tilvonandi
tengdason. Mér var frá fyrsta degi
tekið sem einum af fjölskyldunni og
þótt ég geti ekki ímyndað mér ann-
að en ég hafi í þeirra augum verið
fullkominn vanmetapeningur þá
varð ég slíks aldrei var. Þau tóku
mér, eins og raunar öllum öðrum,
tveim höndum og í áranna rás hef
ég aldrei merkt annað en ég hafi frá
fyrstu tíð verið velkomin viðbót við
þeirra stóru fjölskyldu. Ég veit ekki
hvort ég verðskuldaði slíkt viðmót
en hitt fer ekki milli mála að tæpast
verðskuldaði ég þvílíka tengdafor-
eldra.
Það var ekki bara sjálfsagt heldur
var þeim mikið í mun að tengdabörn
og síðan einnig barnabörn flyttu inn
til þeirra og síðan byggi stórfjöl-
skyldan öll undir þeirra verndar-
væng.
Það er þó ekki þannig að skilja að
þau hafi haft ótakmarkað húsrými
né heldur aðföng ótakmörkuð en
þau höfðu þá afstöðu að þar sem
væri hjartarými þar væri einnig
húsrými.
Og hjartarúm höfðu þau nóg.
Þessu fengu líka börn okkar síðar
að kynnast. Eldri börnin voru um
skeið í nokkurs konar dagvistun hjá
ömmu sinni og afa og vildu hvergi
heldur vera.
Frá ömmu sinni fengu þau stöð-
ugan straum sagna, kvæða og frá-
sagna sem voru ómetanleg en þó
umfram allt þá fengu þau þá hjarta-
hlýju sem ekki verður við jafnast.
Ekkert sem hún gat gefið var vin-
um hennar of gott, og um hana má
flestum öðrum fremur segja að hún
gaf af sjálfri sér og gaf ósleitilega.
Alla tíð, og þó kannski einkum
síðustu árin, sá ég ekki Jónu glaðari
en þegar hún var umkringd börnum
sínum, ömmubörnum og langömmu-
börnum. Af þeim verður hennar
sárt og lengi saknað.
Jóna var afar vel gefin kona, hún
hafði stálminni og gat fjörlega rakið
sögur og samtöl sem átt höfðu sér
stað fyrir áratugum. Ég hef grun
um að hugur hennar hefði gjarnan
staðið til mennta hefði hún átt þess
kost en þar sem svo var ekki lifði
hún sig þess í stað inn í námsferil
barna sinna. Ég minnist þess oft að
hún sagði mér sögur úr Mennta-
skólanum í Rvík, frá þeim tíma er
dóttir hennar var þar nemandi. Hún
hafði á hreinu að þegar kennarinn
hafði sagt þetta hafði dóttir hennar
sagt hitt og einkunnir frá fyrstu tíð
hafði hún alveg á hreinu. Þegar ég
bar þessar frásagnir undir dóttur
hennar voru svörin ævinlega á sama
veg. Ef mamma hefur sagt þetta
hlýtur það að vera satt.
Halldór Laxness sagði eitt sinn að
sannleikurinn fyndist ekki bara í
bókum, ekki einu sinni í góðum bók-
um, heldur í fólki sem hefði gott
hjartalag.
Það er mikið lán að hafa kynnst
slíku fólki. Fyrir þau kynni og allt
annað vil ég þakka nú að leiðarlok-
um.
Ásgeir.
Amma bjó yfir leyniuppskrift sem
hafði þann eiginleika að geta gert
hversdagsleikann að ævintýri. Hún
stráði um sig sögum, hlýju, kímni og
kærleika þannig að allir dagar urðu
ógleymanlegir. Húsið að Hverfis-
götu 58 varð að höll og fólkið úr sög-
unum lifnaði við og tók þátt í öllu
amstri daganna. Öll Hverfisgatan
var sögusviðið, allt frá því að amma
opnaði fyrst augun og varð þátttak-
andi í lífinu þar. Allt var óborg-
anlega glaðlegt og skemmtilegt.
Líka það sorglega. Mest gat amma
hlegið að sjálfri sér. Líka því þegar
hún fór að gleyma og týna. Enda
gleymdi hún aldrei neinu sem ein-
hverju máli skipti.
Í gamla daga þegar voru þvotta-
dagar á Hverfisgötunni tók amma
með sér stafla af ljóðabókum niður í
þvottahús til að lesa. Hún kunni
ógrynni af ljóðum. Þegar afi minn,
fátækur sveitapiltur vestan af fjörð-
um varð á vegi hennar og gekk inn í
sambýlið í hversdagshöllinni á
Hverfisgötunni þar sem stórfjöl-
skyldan bjó og lifði, varð til tryggða-
band sem snart alla djúpt sem þau
þekktu. Það innsiglaði síðan alla tíð
þetta hversdagslega ævintýri, þar
sem liðnar og ljósar persónur í sög-
um ömmu tróðu upp með reglu-
bundnum hætti og tengdu saman
fortíð og nútíð. Einna tæpast stóð
þó samband þeirra þegar afi minn,
skömmu eftir brúðkaupið, uppgötv-
aði hljóðfæraverslun í nágrenninu
sem hann fór að gera sér dælt við
og gleymdi sér þar löngum stundum
við að plokka strengjahljóðfæri. Eitt
kvöldið kom hann alls ekki heim og
amma mín fór í öngum sínum að
leita að honum. Eftir að hafa barið
verslunina utan án árangurs í nokk-
urn tíma, birtist úfinn og syfjulegur
eigandinn af efri hæð hússins og
lauk upp helgidóminum. Þar lá afi
minn steinsofandi í sófa með hljóð-
færið í fanginu.
En afi minn eignaðist sjálfur sinn
gítar og mandólín og eftir það varð
heimur ömmu ekki bara fullur af
sögum og ljóðum heldur líka tónlist.
Amma var vorkona. Græni litur-
inn í öllum sínum fjölbreytileika var
uppáhaldsliturinn hennar. Laufin á
trjánum, mosinn, grasið. Afi lagði
metnað sinn í að færa ömmu fyrsta
sumarblómið á afmælinu hennar ní-
unda maí og oft stóð það afar tæpt í
rysjóttri veðráttu en tókst ævinlega.
Þannig tókst ömmu ævinlega líka
það sem hún ætlaði sér þótt oft
stæði það tæpt. Líka þar voru
galdrar á ferðinni.
Amma mín með stóra hjartað var
vinkona mín, dýrmætasta fyrir-
myndin í lífinu og svo stór þáttur af
sjálfri mér að frá því að ég var lítil
fann ég til sterkrar angistar yfir því
að hún myndi á endanum deyja eins
og fólkið í sögunum. Ég talaði
stundum við guð á kvöldin og bað
hann lengstra orða, hvaða óskunda
sem hann tæki upp á, að taka ekki
hana ömmu mína frá mér.
Ég gerði hana að langömmu þeg-
ar hún var rúmlega sextug. Langa-
dís og langijói urðu strax dýrmætur
hluti af tilveru Ragnheiðar Júlíu og
marga nóttina fékk hún að sofa á
milli þeirra í stóra rúminu á Hverf-
isgötunni, meðan mamma hennar
var með rugluna, ranglaði úti og
leitaði að sjálfri sér.
Og þegar við börnin hennar,
barnabörnin og langömmubörnin
urðum stór og fórum að þenja
brjóstið og berja út vængjunum eins
og þeir sem vitið hafa þá stóð hún
hjá og horfði á með þessu fallega,
milda og dálítið kímna augnaráði.
Fyrir hana hvorki þurfti né þýddi
að látast eða sýnast. Hún sá okkur
eins og við vorum. Við vorum engir
heimsmeistarar. En hún var heims-
meistari í því að elska.
Þóra Kristín Ásgeirsdóttir.
Elskuleg amma mín, Aldís Jóna;
er látin. Dauða hennar bar skyndi-
lega að þó að segja megi að heilsu
hennar hafði hrakað mjög undanfar-
ið eitt og hálft ár og stundum höfum
við ættingjarnir verið búin undir hið
versta. En ætíð reis hún upp og
komst heim og til nokkurrar heilsu.
Við vonuðumst auðvitað til að eiga
hana að lengur en eigi má sköpum
renna.
Líf mitt hefur frá fæðingu verið
samofið hennar og segja má að eng-
in manneskja hafi borið mig eins
mikið fyrir brjósti og hún. Þegar ég
var lítill vildi ég helst vera heima
hjá afa og ömmu á Hverfisgötu og
sem kornungur maður flutti ég til
þeirra og var í skjóli þeirra í mörg
ár, vann á verkstæðinu hjá afa. Ég
var með þeim löngum stundum að
horfa á sjónvarp og ræða um lands-
ins gagn og nauðsynjar og ekki síst
að borða með þeim ís á síðkvöldum.
Oft hlýt ég að hafa valdið þeim von-
brigðum því þau höfðu óbilandi trú
á mér en líf mitt var nokkuð
skrykkjótt á tímabili. En aldrei var
ég ásakaður og alltaf umlukti mig
væntumþykja þeirra og trúin á að
gera mætti góðan hest úr göldum
fola. Auk okkar krakkanna áttu vís-
an næturgreiða allir ættingjar og
vinir sem erindi eða erindisleysu
áttu í borgina. Amma og afi voru
góðmennskan holdi klædd. Til dæm-
is var gamall vinur sem sótti mjög
til mín eftir að hann hafði misst tök-
in á lífi sínu sökum óreglu og ég
þorði ekki lengur að umgangast
hann því hann var orðinn vægast
sagt óútreiknanlegur. Einn daginn,
þegar ég kom heim úr vinnu, sat
hann inni í stofu hjá ömmu illa til
reika og borðaði smurt brauð og
drakk kaffi. Hann hafði komið og
spurt eftir mér og var berfættur og
búinn að týna öðrum skónum. Auð-
vitað var honum boðið til stofu og
gefnar góðgerðir eins og öðrum sem
þar bar að garði og amma var að
leita um allt hús að skóm sem væri
hægt að klæða hann í. Þetta atvik
finnst mér alltaf lýsandi dæmi um
skilyrðislausa góðmennsku hennar.
Gamall maður mjög einmana og um-
komulaus og orðinn hálfblindur sem
átti heima í næsta húsi kom á hverj-
um degi og amma setti dropa í aug-
un á honum og gaf honum góðgjörð-
ir. Hann heimsótti hún síðan oft í
viku eftir að hann var kominn á
hjúkrunarheimili. Og ótal mörg slík
dæmi mætti tilgreina sem of langt
mál væri hér að telja upp.
Eftir að amma flutti á Lindargötu
57 kom ég iðulega í heimsókn til
hennar og alltaf var mér tekið tveim
höndum, ekki síst eftir að dóttir
mín, hún Sigríður litla Jóhannes-
dóttir sem verður 5 ára í dag, á út-
farardaginn hennar, fór að koma
með mér. Amma elskaði hana og
dáði og var alltaf að gefa henni eitt-
hvað, t.d. gaf hún henni forláta
postulínsdúkku sem hún hafði unnið
í bingói og vakti mikla lukku.
Mig og Siggu litlu langar til að
þakka henni ömmu minni samfylgd-
ina og allt það góða sem hún hefur
lagt af mörkum fyrir okkur. Í huga
mínum verður ætið bjart yfir minn-
ingu þeirra hjóna, Aldísar Jónu Ás-
mundsdóttur og Jóhannesar Guðna-
sonar.
Jóhannes Gísli Ásgeirsson.
Við höfum svo margt að þakka
fyrir er við hugsum til ömmu. Allar
þær ómetanlegu stundir sem hún
gaf okkur. Við vorum öll þrjú í pöss-
un hjá ömmu á Hverfisgötunni á
daginn þar sem alltaf var líf og fjör
enda mikill gestagangur og allir
alltaf velkomnir. Þar fengum við að
kynnast svo mörgum eins og Her-
manni sem kom til að fá dropa í
augun og vinkonum úr hverfinu sem
kíktu í kaffi. Allar ísveislurnar enda
hafði hún amma fyrir orðatiltæki
„það er alltaf pláss fyrir ís“.
Við getum þakkað ævintýralegu
ferðirnar í Botn sem alltaf var beðið
með eftirvæntingu.
Fyrir sagnagleðina og hvernig
hún gat látið okkur systkinin engj-
ast um af hlátri með sögum þar sem
hún gerði oft góðlátlegt grín að
sjálfri sér.
Amma miklaði aldrei fyrir sér
hlutina heldur framkvæmdi þá og
þó að hún hafi ekki haft fyrra þrek
þökkum við fyrir stundirnar á
þorrablótinu fyrir tæpum tveimur
vikum þar sem þessi mikla fé-
lagsvera naut sín út í ystur æsar.
Við erum sannfærð um að afi hafi
tekið vel á móti henni á Valentínus-
ardaginn með mandólínspili og
söng.
Ásta Sóley, Lárus og Aldís litla.
Ó, elsku amma.
Elskuleg amma mín fór, eflaust
að hitta yndislega afa minn, á sjálf-
an Valentínusardaginn. Ekki það að
ég hafi haldið mikið upp á þann dag
hingað til frekar en flestir Íslend-
ingar, en ég geri það allavega núna.
Þau voru alla tíð svo ofsa skotin
hvort í öðru og það fann maður allt-
af svo vel. Ég elska og fyllist þakk-
læti yfir því að hafa kynnst ömmu
minni svona vel. Mér leið svo oft
eins og við værum jafnöldrur.
Það var æðislegt að vera hjá
ömmu og afa á Hverfisgötunni. Þar
var alltaf fullt út úr dyrum af fólki.
Allir alltaf velkomnir. Hún sagði
mér svo margar sögur af fólkinu í
kringum sig að mér leið alltaf eins
og ég hafi bara verið þarna sjálf.
Með sínum einstöku frásagnarhæfi-
leikum tók hún mann aftur í tímann
og maður upplifði svo margt, svona
eins og í gegnum hana. Lífið í
Reykjavík, allt frá því að hún var lít-
il stelpa. Ofsa fyndin og dramatísk.
Ég vil þakka henni fyrir það.
Amma var svo umburðarlynd við
mig. Þegar ég var orðin unglingur
og var alltaf að þvælast í Reykjavík
um helgar með bassann minn, þá
átti ekki bara ég alltaf húsaskjól hjá
henni, heldur allir vinir mínir líka.
Hún meira segja (milli þess sem
hún gerði allt fyrir alla) var líka til í
að klippa, sauma og breyta fötum.
Ekki bara mínum, heldur líka lepp-
unum sem við vinkonurnar drógum
með okkur heim úr Kolaportinu. Og
þó svo að hún nöldraði eitthvað í
okkur þá tókum við því aldrei illa.
Enda bráðfyndin, líka þegar hún
var reið. Til dæmis þegar ég og vin-
kona mín fengum að gista og áttum
að spila á tónleikum daginn eftir í
Perlunni um kl 15. Amma var komin
á fullt að vekja okkur um níuleytið
og búin að rusla okkur upp í Perlu
fyrir kl. 11, því ekki máttum við
vera of seinar. Við sátum því aleinar
í mannlausri Perlunni í marga
klukkutíma áður en við einu sinni
hittum nokkurn mann.
Tortyggni hennar í garð KFUM
og K var algjör brandari. Þegar hún
átti að passa mig þegar ég var 14
ára var hún þess fullviss að þangað
gætum við ekki verið að fara. Við
bara hlutum að vera að fara að gera
eitthvað af okkur, með þessu líka
kristilega yfirvarpi.
Hún var svo góður húmoristi.
Ég fyllist líka alltaf jafn miklu
stolti yfir því hversu mikla hluttekn-
ingu hún sýndi alltaf í mínu lífi og
alls síns fólks. Þegar hún til dæmis
eyddi að ég held heilum degi í fyrra-
sumar í að finna út símanúmerið þar
sem elsti sonur minn var í sveit.
Bara svona til að heyra hvernig
hann hefði það og væri að standa
sig.
Mér þykir svo vænt um að hugsa
til þess að hún hafi komist á fjöl-
skylduþorrablótið laugardaginn áð-
ur en hún dó. Meiri selskapsmann-
eskju var varla hægt að finna. Það
að ljósmyndasýningin sem var varp-
að á vegginn skyldi óvart hafa verið
eiginlega bara af mannamótum á
Hverfisgötunni var eftir á að hyggja
bara æðislegt, því hún hafði svo
gaman af.
Ég vildi bara að ég kynni að
skrifa bók. Þá myndi ég gera það
um elsku ömmu mína.
Mínar dýpstu samúðaróskir til
systkinanna (barnanna hennar) og
allra ömmu- og langömmubarnanna.
Amma dís lifir áfram í okkur!
Ester Bíbí Ásgeirsdóttir.
Elsku amma Dís.
Ég held að uppáhaldsminningarn-
ar mínar um þig verði ávallt þau
fjölmörgu skipti sem við gengum
saman og þú hittir fólk úti á götu og
það spurði: „Er þetta eitt af barna-
börnunum?“ þá svaraðir þú alltaf
svo stolt og brosandi: „Þetta er
dótturdótturdóttir mín.“
Það var svo gaman að vera hjá
þér. Þegar ég var pínkulítil og þið
afi fóruð með mömmu og mig vestur
í Botn. Afi gat grafið upp eldfornan
barnavagn og mér var ekið um í
honum eins prinsessu út um allan
Súgandafjörð. Seinna þegar ég var
eldri fórum við vestur í Botn bara
tvær og áttum góða viku við að tína
ber og skemmta okkur. Svo kom
mamma til okkar og við höfðum það
notalegt þrjár saman. Þannig er líka
gott að minnast þín, amma, við Sóló-
eldavélina í Botni að segja mér sög-
ur. Þú kenndir mér að synda í dag-
legum sundferðum í Laugardalslaug
þegar ég var lítil. Þú reyndir að
kenna mér að prjóna en ég átti í
basli með að læra vegna þess að ég
var örvhent. Þú varst aldrei ráð-
þrota lengi heldur hugkvæmdist þér
að kenna mér fyrir framan spegil.
Það eru svo ótalmargar minning-
ar sem koma upp í hugann þegar ég
hugsa um þig og ég mun geyma þær
í hjarta mínu um ókomna tíð.
Þegar mamma hringdi, í myrkri
og rigningu til að segja mér að þú
værir dáin grét ég yfir að komast
ekki á spítalann í Reykjavík til að
kveðja þig en mamma sagði að þú
myndir örugglega vitja mín í
Aldís Jóna
Ásmundsdóttir