Morgunblaðið - 10.04.2008, Qupperneq 38

38 FIMMTUDAGUR 10. APRÍL 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Alt hefur verðbréfagildi um-hverfis frægan listamann,“sagði í Silfurtúngli Laxness.
Í góðærinu, kannski gróðaæðinu,
á Íslandi undanfarin ár hefur allt
verið metið til fjárins, einnig gildi
listaverka. Sumir listamenn þykja
fínni peningaseðill en aðrir. Og fólk
lætur ráðleggja sér hvað sé eft-
irsóknarverð list, í merkingunni
góður díll. Það jafnast ekkert á við
listaverk sem líklegt er að hækki í
verði.
Svo falla hlutabréfin og gengi
krónunnar. En listaverkin hanga
enn á veggjunum. Og ekkert lát er á
hamarshöggum, hvorki á heimilum
né uppboðum.
  
Fyrir listakaupstefnuna The Ar-mory Show í New York í síð-
ustu viku var „skjálfti“ í mörgum,
eins og einn orðaði það, en svo kom á
daginn að viðskiptin döfnuðu vel og
rúmlega það, þó að menn færu var-
lega í sakirnar og væru heldur
íhaldssamir í vali á listaverkum sem
teflt var fram. Í The Art Newspaper
var fyrirsögnin eftir fyrsta daginn:
„Crash, what crash?“
Sumir spá því að áhrifa nið-
ursveiflunnar í efnahagslífinu fari
ekki að gæta fyrr en eftir hálft ár.
Aðrir eru á því að þótt dragi úr æs-
ingnum og yfirboðum, þá muni lista-
verkamarkaðurinn halda sínu striki.
Fólk sé varkárt með fjármuni sína
og vilji „fara nær gullinu“.
Sigurður Gísli Pálmason benti
raunar á það nýverið á ráðstefnu um
íslenska nútímamyndlist og stöðu
hennar að þegar horft væri áratugi
aftur í tímann væri slík fjárfesting
engu síðri leið en aðrar til að ávaxta
sitt pund. Enda var það þannig í
byrjun níunda áratugarins að fjár-
festing í listaverkum og fornbókum
var ein af fáum leiðum til að bjarga
sparifénu frá óðaverðbólgunni.
Og ekki má gleyma því að þótt
verðgildið lækki færir listaverk eig-
anda sínum áfram ánægju. Að því
gefnu að hann hafi ekki einungis
verið að hugsa um aurinn þegar
hann keypti verkið og þyki það jafn-
vel nauðaómerkilegt og forljótt.
Þrátt fyrir allt er gildi listaverka
nefnilega fólgið í innra virði þess,
ekki verðmiðanum sem límdur er á
það. Nokkuð sem ættu að vera aug-
ljós sannindi. Enda skiptir verðið yf-
irleitt ekki máli fyrr en skipta á dán-
arbúinu, því fólk selur sjaldnast
listaverk sem á annað borð eru kom-
in inn á heimilið. Þegar kemur að
slíkum uppskiptum er kannski best
að listaverkin séu einskis virði, í
krónum talið. Það minnkar líkurnar
á sundrungu í hópi afkomenda.
  
En innra virðið er óháð sveiflumá mörkuðum. Á sýningu Sig-
urðar Guðmundssonar er verk sem
nefnist „Aðdáendur mínir“. Víst má
telja að fyrirsæturnar á þessu
óborganlega verki, sem eru í raun
og veru aðdáendur listamannsins,
eigi verk eftir hann í fórum sínum.
Og gildi þeirra verka í hugum aðdá-
endanna er eflaust hærra en verð-
miðinn segir til um.
Menn úr listheiminum hafa
hneykslast á því við mig að greint
hafi verið frá kaupum Emmanuel
Petit á verkum eftir Óla G. Jóhanns-
son, listmálara á Akureyri á baksíðu
Morgunblaðsins. Og spurt af hverju
það sé frétt að knattspyrnumaður
kaupi listaverk. Lítið er gefið fyrir
að hann hafi orðið heimsmeistari
með Frökkum, hvað þá Englands-
meistari með Arsenal.
Víst vaknar sú spurning hvort
listamaðurinn verði áhugaverðari
fyrir vikið. Er hann þá góður lista-
maður, úr því Petit keypti verkin?
Úr orðum „sérfræðinganna“ má
lesa að meiri vigt hefði verið í frétt-
inni ef kaupandinn hefði verið list-
fræðingur. Eins og almenningi hefði
ekki staðið á sama um slík viðskipti.
Fyrirsögnin hefði þá verið: „List-
fræðingur kaupir listaverk“.
Í nýlega viðtali við listamann var
fyrirsögnin: „Er mjög vinnusamur“.
Enn má spyrja hvort skilaboðin séu
þá að úr því hann sé ekki latur, þá
hljóti hann að vera góður listamað-
ur? Og víst var það upphefð fyrir
Vesturport að leikskáldið Harold
Pinter mætti á síðustu sýningu á
Hamskiptunum í London. En varð
sýningin betri fyrir bragðið, þján-
ingin dýpri og brandararnir fyndn-
ari?
Það er nefnilega alltaf verið að
líma verðmiða á listaverk, en sá
gjörningur hefur bara ekkert með
listina að gera. Ekkert frekar en
hverjir eru kaupendur að listaverk-
um eða hvenær listamönnunum
þóknast að stíga úr rekkju.
  
Einu sinni sagði menningarsinn-aður kollegi minn: „List er
ekki fyrir fólk.“ Og spurning vaknar
hvort listaverk sé síðra þó að það
höfði ekki til neins? Eða bara til eins
– og það heimsmeistara í knatt-
spyrnu? Er það ekki hann sem
ákveður verðið á listaverkunum með
því að taka upp pyngjuna?
Hamarshögg glymja á hverjum
degi. Og bísnessinn gengur bara vel.
Listfræðingur kaupir listaverk
AF LISTUM
Pétur Blöndal
»Menn úr listheim-inum hafa hneykslast
á því við mig að greint
hafi verið frá kaupum
Emmanuel Petit á verk-
um eftir Óla G. Jóhanns-
son, [...] á baksíðu
Morgunblaðsins.
Morgunblaðið/Valdís Thor
Aðdáendur mínir Frá sýningu Sigurðar Guðmundssonar í Listasafni Reykjavíkur.
pebl@mbl.is