Morgunblaðið - 06.05.2008, Qupperneq 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 6. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Ásgeir Ingvarsson
asgeiri@mbl.is
FRIÐRIKI Sophussyni, forstjóra
Landsvirkjunar, var í gær afhentur
undirskriftalisti með nöfnum land-
eigenda á austurbakka Þjórsár, þar
sem þeir lýsa sig andvíga fyrirhug-
aðri Urriðafossvirkjun.
Þá var afrit af yfirlýsingu landeig-
enda afhent viðskiptaráðherra, iðn-
aðarráðherra og fjármálaráðherra.
Jón Árni Vigfússon kom að skipu-
lagningu undirskriftasöfnunarinnar
en allir landeigendur undirrituðu ut-
an einn. „Menn eru að tala um að
setja uppistöðulón með háum stífl-
um, gnæfandi yfir nærliggjandi bæi,
og það á miklu jarðskjálftasvæði,“
segir Jón Árni og segir miklar líkur
á að stíflan gæti rofnað í jarðskjálfta
og þá stefnt lífi fólks á svæðinu í
hættu. „Við viljum ekki svona mann-
virki í okkar fallegu sveit. Svæðið er
þéttbýlt og ekki pláss fyrir þetta, um
leið myndi virkjunin valda því að
Urriðafoss og fleiri náttúruperlur
myndu tapast.“
Auk þess að hafa áhyggjur af
beinum áhrifum virkjunarmann-
virkja á útsýni, landslag og öryggi á
svæðinu hefur Jón Árni áhyggjur af
þeim jökulleir sem fellur til við virkj-
unina. „Fyrirséð er að honum þurfi
að dæla upp á bakka í miklu magni á
hverju ári. Þetta er fíngerður leir
sem ekki er hægt að græða upp, og
þegar hann þornar er fyrirsjáanlegt
að leirinn fjúki yfir sveitirnar beggja
vegna árinnar með tilheyrandi áhrif-
um á gróður.“
Þrýstingur á Flóahrepp
Fyrir um tveimur vikum afhentu
andstæðingar virkjunarinnar einnig
sveitarstjórn Flóahrepps skrifleg
mótmæli 218 íbúa, sem mun vera um
helmingur kosningabærra manna á
svæðinu, vegna fyrirhugaðrar virkj-
unar. Þar er hreppstjórnin hvött til
að breyta ekki aðalskipulagi með
þeim hætti að gert verði ráð fyrir
virkjunarframkvæmdunum, en
Flóahreppur er eitt fjögurra sveitar-
félaga sem virkjunin liggur um og
það eina sem ekki hefur lokið skipu-
lagsmálum vegna hennar.
Aðalsteinn Sveinsson, oddviti í
Flóahreppi, segir mótmælin sem
bárust sveitarstjórninni ekki verða
til þess að skipulagstillögur verði
umsvifalaust teknar af borðinu. „Við
erum í miðri skipulagsvinnu og mun-
um síðar taka ákvörðun um að aug-
lýsa það skipulag, og taka við at-
hugasemdum,“ segir Aðalsteinn.
Margt þarf að skoða
Aðalsteinn segir umhverfismat
um fyrirhugaðar framkvæmdir m.a.
fjalla um hættu á foki úr efn-
ishaugum og skoða hættu á að jarð-
skjálftar valdi skemmdum, en þar
séu jafnframt skoðaðar mótvæg-
isaðgerðir. „Þegar við tökum end-
anlega afstöðu verður það spurning
um að leggja mat á hver hættan er,
og hvernig mótvægisaðgerðir koma
þar á móti,“ segir hann.
Arðsemi virkjunarinnar segir Að-
alsteinn að verði einnig að skoða, en
þar sem flestöll mannvirki Urr-
iðafossvirkjunar eru utan Flóa-
hrepps er ekki fyrirsjánlegt að
hreppurinn muni hafa af miklar
skatttekjur. „Hve arðsöm virkjunin
er fyrir sveitarfélagið er eitt af því
sem við verðum að leggja mat á.“
Fari svo að Flóahreppur geri ekki
ráð fyrir Urriðafossvirkjun í að-
alskipulagi sínu hefur umhverf-
isráðherra það úrræði að skipa sér-
staka nefnd sem gerir tillögu að
svæðisskipulagi og má það skipulag
ná til hluta lands innan marka sveit-
arfélagsins.
Landeigendur á austurbakka Þjórsár
mótmæla fyrirhugaðri Urriðafossvirkjun
Landeigendur óttast
m.a. leirfok, flóðahættu
vegna jarðskjálfta og
segja ávinning lítinn.
Þrýst er á Flóahrepp
að setja virkjunina ekki
í nýtt aðalskipulag.
Morgunblaðið/Valdís Thor
Mótmæli Friðriki Sophussyni, forstjóra Landsvirkjunar, var í gær afhentur undirskriftalisti með nöfnum landeig-
enda á austurbakka Þjórsár. Auk hans má þekkja Bjarna Harðarson, Jón Árna Vigfússon og Ólaf Sigurjónsson.
ÞORSTEINN Hilmarsson, upplýsingafulltrúi Lands-
virkjunar, segir áhættumat hafa verið kynnt á opnum
fundum í sveitarfélögunum á svæðinu og ljóst að ekki
sé meiri hætta af flóðum vegna virkjunarinnar en er nú
þegar af náttúrulegum flóðum sem verða í ánni. Muni
virkjunin raunar draga úr þessum náttúrulegu flóðum.
„Vatnsborðshækkunin sem um er að ræða í lóninu ofan
við Urriðafoss er fjórir metrar og mælingar sýna að
jafnvel þó stíflan myndi bresta og ekkert yrði gert til
að draga úr flóðinu, þá myndi straumurinn fara niður
gilið sem fyrir er, en ekki upp fyrir bakka þess og ljóst
að ekki myndi skapast hætta af fyrir íbúa á svæðinu.“
Um áhyggjur landeigenda af foki jökulleirs segir
Þorsteinn að gert sé ráð fyrir að ganga þannig frá að
leirinn fjúki ekki. „Margar áreyrar eru á svæðinu í dag,
og fýkur úr. Þessar eyrar fara undir vatn þegar lónið
fyllist og ætti fok úr þeim þá að verða úr sögunni. Því
er ekki ástæða til að ætla að aukning verði á foki vegna
virkjunarinnar.“
Þorsteinn segist hafa skilning á áhyggjum heima-
manna. „Þegar fólk er ánægt með það sem það hefur er
ósköp skiljanlegt að breytingar geti verið eitthvað sem
því líkar ekki,“ segir hann. „Hins vegar seldu landeig-
endur, að langstærstum hluta, vatnsréttindi í frjálsum
samningum á sínum tíma og eru skilgreindar kvaðir á
þessum jörðum um að megi nýta þessi réttindi. Ákvæði
eru í samningunum um hvernig með skuli fara þegar
rask á sér stað á jörðu manna út af nýtingu þessara
réttinda og við höfum unnið á þeim grundvelli,“ segir
hann og bætir við að vel hafi gengið að ræða við bænd-
ur á svæðinu og leita lausna í samráði við þá um hvern-
ig mannvirkin geta valdið sem minnstum skaða. „Svo
er ljóst að ef skaðinn verður mikill og óhjákvæmilegur
þá koma bætur fyrir það.“
Segja hvorki hættu né skaða af virkjuninni
ÍSLAND er í þriðja sæti og fellur
niður um eitt sæti samkvæmt árlegri
skýrslu Barnaheilla, Save the Child-
ren í Bandaríkjunum, um stöðu
mæðra í heiminum 2008. Skýrslan,
sem er gefin út í tengslum við
mæðradaginn, kemur út í dag.
Í skýrslunni eru bornar saman að-
stæður mæðra og barna í 146 lönd-
um. Norðurlöndin koma best út. Sví-
þjóð er í efsta sæti og síðan koma
Noregur og Ísland. Afríkuríkið Níg-
er er í neðsta sæti og áberandi er hve
mörg Afríkulönd sunnan Sahara
raða sér í neðstu sætin, segir í frétt
frá Barnaheillum.
Sláandi munur á aðstæðum
í Afríku og á Norðurlöndunum
Munur á milli aðstæðna kvenna og
barna á Norðurlöndunum og Níger
eru sláandi. Eitt af hverjum fjórum
börnum nær ekki fimm ára aldri í
Níger, meðan eitt af hverjum 333
börnum nær ekki fimm ára aldri á
Íslandi. Íslenskar konur hafa að
meðaltali 19 ára skólagöngu og með-
allífaldur þeirra er 83 ár, en konur í
Níger ganga minna en þrjú ár í skóla
og geta ekki búist við að ná 45 ára
aldri. Allar konur á Íslandi og annars
staðar á Norðurlöndum fá aðstoð
heilbrigðisstarfsfólks við fæðingu
meðan 33% kvenna í Níger fá slíka
aðstoð.
Skýrslan leiðir í ljós að yfir 200
milljónir barna undir fimm ára aldri
fá ekki lágmarks heilbrigðisþjónustu
eins og bólusetningu og meðferð við
niðurgangi og lungnabólgu.
Það leiðir aftur til þess að árlega
deyja tíu milljónir barna undir fimm
ára aldri, þ.e. 26.000 börn á dag, við
fæðingu eða úr kvillum sem svo auð-
veldlega væri hægt að koma í veg
fyrir eða lækna. Árlega deyja um
500.000 konur vegna þungunar eða
barnsburðar.
Mikill munur er á aðstæðum
mæðra, lífslíkum barna og aðgangi
að heilsugæslu og menntun milli
ríkra og fátækra ríkja, en einnig er
mikill munur innan fátækari ríkja og
innan sumra ríkari landa.
Aðgangur barna að þjónustu
verstur í Eþíópíu og Sómalíu
Aðgangur barna að heilbrigðis-
þjónustu er verstur í Eþíópíu og
Sómalíu, en þar eru meira en 80%
barna undir fimm ára aldri án að-
gangs að heilsugæslu.
Í fátækari löndum er mikill munur
á aðstæðum efnaðra og fátækra og á
milli þéttbýlis og dreifbýlis. Hvað
varðar lífslíkur barna þá er mismun-
urinn mestur í Perú, en þar eru sjö-
falt meiri líkur á að börn úr fátæk-
asta lagi samfélagsins nái ekki fimm
ára aldri en börn úr ríkasta lagi sam-
félagsins.
Samkvæmt skýrslunni eru Banda-
ríkin það land sem eyðir hlutfalls-
lega mestu fjármagni í heilbrigðis-
þjónustu á mann, en er eigi að síður
með hæsta hlutfall fátæktar meðal
barna og eitt hæsta hlutfall dánar-
tíðni barna í hópi hinna ríku landa.
U.þ.b. 11% barna í Bandaríkjunum
undir sex ára aldri eru ekki sjúkra-
tryggð. Mikill munur er á milli sam-
félagshópa, þannig eru 20% barna af
suðuramerískum uppruna í Banda-
ríkjunum ekki sjúkratryggð. Ung-
barnadauði er 2,4 sinnum hærri hjá
svörtum börnum en hvítum og nær
fjórfalt fleiri svartar konur deyja af
barnsförum en hvítar.
Hvetja til stóreflingar mennt-
unar og heilbrigðisþjónustu
Til að bæta aðstæður kvenna og
barna víða um heim hvetja Barna-
heill – Save the Children ríkisstjórn-
ir landa og alþjóðastofnanir til að
leggja mun meira fé í menntun
kvenna og stúlkna, og að efla veru-
lega heilbrigðisþjónustu og aðgengi
að henni.
Hægt er að ná miklum árangri
með litlum tilkostnaði þar sem fá-
tæktin er mest með því að þjálfa
starfsfólk í heilbrigðisþjónustu og
efla forvarnir og mæðravernd.
Niður um eitt sæti
 Ísland er í þriðja sæti á lista um stöðu mæðra  200 millj-
ónir barna í heiminum fá ekki lágmarks heilbrigðisþjónustu
Á FIMMTUDAG
verður morgunverð-
armálþing haldið á
Grand Hótel í
Reykjavík undir yfir-
skriftinni: Er þörf
fyrir nýja þjónustu-
hugsun hjá opinber-
um stofnunum? Verð-
ur fjallað um forystu,
stjórnun tengsla við
notendur og mat
þjónustugæða hjá stofnunum ríkis og
sveitarfélaga. Að málþinginu standa
Félag forstöðumanna ríkisstofnana
og Stofnun stjórnsýslufræða við Há-
skóla Íslands. Fyrirlesarar verða þau
Svafa Grönfeld, Þórhallur Örn Guð-
laugsson og Kristinn Tryggvi Gunn-
arsson. Þátttökugjald er 3.800 kr. og
er morgunverður innifalinn. Nauð-
synlegt er að skrá þátttöku á:
www.stjornsyslustofnun.hi.is.
Dr. Svafa Grönfeld, rektor HR,
skrifaði doktorsritgerð um þetta efni,
auk þess sem hún hefur víðtæka
reynslu af stjórnun. Svafa mun fjalla
um þjónustustjórnun á 21. öldinni.
Um þarfir og væntingar viðskiptavina
og starfsmanna framtíðar og hvaða
kröfur það gerir til stjórnenda þjón-
ustufyrirtækja. Þórhallur Örn Guð-
laugsson, dósent í markaðsfræði og
alþjóðaviðskiptum við HÍ, hefur bæði
reynslu af kennslu í faginu auk þess
að hafa framkvæmt allnokkrar athug-
anir á þjónustugæðum opinberra
stofnana. Hann mun fjalla um meg-
inniðurstöður sinna athugana og
einkum það sem hann telur að betur
megi gera og hvernig. Þriðji fyrirles-
arinn er Kristinn Tryggvi Gunnars-
son, forstjóri Capacent á Íslandi, sem
hefur víðtæka reynslu af þjónustu-
stjórnun, sem stjórnandi í bankakerf-
inu, ráðgjafi í þjónustumálum og
stundakennari við HR. Kristinn mun
kynna aðferðafræði Customer Rela-
tionship Management (CRM) – eða
stjórnun tengsla við viðskiptamenn
og notendur, en í rannsókn sem birt-
ist í Harvard Business Review í des-
ember sl. sögðu 8.500 æðstu stjórn-
endur í bandarískum fyrirtækjum að
sú aðferðafræði væri númer tvö sem
stjórntæki, sem bæði væri mikið not-
uð og teldist gera mikið gagn. Krist-
inn mun enn fremur velta fyrir sér
hvernig dæmigerð opinber stofnun
gæti nýtt sér þessa aðferðafræði.
Er þörf fyrir nýja
þjónustuhugsun?
Kristinn Tryggvi
Gunnarsson
Þórhallur Örn
Guðlaugsson
Svafa
Grönfeldt