Morgunblaðið - 06.05.2008, Qupperneq 23

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. MAÍ 2008 23
um skilningi og íslensku bankarnir
eru það ekki heldur,“ segir Aliber.
Áhlaup sennilega hafið
Mjög litlar líkur eru á því að ís-
lensku bankarnir geti komist hjá því
að verða fyrir áhlaupi, að hans mati.
„Ég tel mjög sennilegt að hljóðlátt
áhlaup sé þegar hafið. Mig grunar að
enginn eigandi jöklabréfa eða
bankaskuldabréfa sem nálgast
gjalddaga muni endurnýja þau á
næstunni og ég giska á að flestir yf-
irmenn fjárstýringar stórfyrirtækja
séu farnir að flytja fé sitt til banka
utan Íslands,“ segir Aliber. Aðspurð-
ur hvort hann telji að reynt hafi verið
að misnota markaðinn til þess að
hagnast á íslensku bönkunum segir
hann að enginn banki megi koma sér
í þá stöðu að orðrómur virðist trú-
legur. „Bankar eiga að forðast að
vera svo nálægt brúninni og þar hafa
íslensku bankarnir brugðist,“ segir
hann og bætir við að ef til vill ættu
bankarnir að leita samruna við
stærri erlenda banka til þess að
komast hjá áhlaupi. „Við vitum ekki
hversu arðbær rekstur bankanna er.
Við vitum að þeir voru mjög arðbær-
ir á meðan eignaverð hækkaði en nú
er lítil lánaeftirspurn, hlutabréfa-
verð þeirra hefur fallið en ég man
ekki eftir landi sem hefur búið við
jafnhátt eignaverð í hlutfalli við
landsframleiðslu og komist hjá
áhlaupi.“
Markmiðið á hilluna
Enn ein ráðlegging Aliber er sú að
verðbólgumarkmið Seðlabankans
verði lagt á hilluna, en þó verði ekki
hætt við það. Aðspurður hvort það sé
ráðlegt í ljósi þess trúverðugleika-
vanda sem Seðlabankinn býr við
segir hann seðlabanka sem myndar
peningaframboð ávallt búa við ein-
hvern trúverðugleika. „Nauðsynlegt
er að meta hvort kostnaðurinn við
peningastefnuna sé of hár miðað við
lækkun eignaverðs. Englandsbanki
hefur lagt verðbólgumarkmiðið á
hilluna og það hefur seðlabanki
Bandaríkjanna líka gert. Ísland er
heldur ekki einstakt að þessu leyti.“
rfestinga í
nýtt undir
ur Aliber.
vöxtur ís-
rdæma og
dæmigerð.
ir og hafa
etu til þess
eningarnir
ust að því
æða. Hins
um skyn-
ri að ræða
t að bank-
fyrir dótt-
það er að
bankarnir
ín í dag
finnst lík-
a að selja
r og bætir
að dóttur-
ð opinbera
eta komið
nkenni er
d að bank-
upp eilífð-
jármagns.
upp gull-
n og Taí-
ndaríkjun-
i farið svo
laust fjár-
akt í þess-
Morgunblaðið/G.Rúnar
ólur um allan heim um áratugaskeið.
akt í
kilningi
r prófess-
ði og fjár-
Chicago.
rsetri í
kólann.
þeim
í þróun
ik síð-
luta
a sem
cago-
r, Milton
ler, Gary
se.
henni fylgir hér á landi. Gert er ráð
fyrir að kostnaður íslenska ríkisins
við hverja 2-3 vikna viðveru erlends
hers sé í kringum 50 milljónir eða
alls 200 milljónir á ári. Þar sem
Frakkar sinna eftirliti í tvöfalt lengri
tíma en annars er gert ráð fyrir mun
kostnaður við veru þeirra hér verða í
kringum hundrað milljónir.
Samkomulag um þessa loftrým-
isgæslu á aðeins við á friðartímum
en ef til ófriðar kæmi gildir varn-
arsamningurinn við Bandaríkin frá
árinu 1951.
anleg sagði Þórir um „praktíska nið-
urstöðu“ að ræða. Tímabundin við-
vera hefði þótt æskilegri fyrir
Ísland. „Í sjálfu sér fullnægir sú við-
vera markmiðum bandalagsins með
því að þá er vitneskja úti í heimi um
að hér koma reglulega sveitir og eru
hér reglulega tímabundið,“ sagði
Þórir og áréttaði mikilvægi sýni-
legra varna og að þannig væri ljóst
að Ísland væri hluti af NATO.
Þórir sagði loftrýmisgæslu vera
dýra og að samkomulag væri um að
Ísland tæki þátt í kostnaðinum sem
fram til 20. júní nk. en gert er ráð
fyrir að Bandaríkjamenn komi til
landsins í haust sem og Kan-
adamenn.
Tímabundin gæsla nægir
Loftrýmiseftirlit verður þannig
virkt allt árið um kring og á ábyrgð
Varnarmálastofnunar, sem tekur
formlega til starfa um næstu mán-
aðamót, en loftrýmisgæsla verður í
2-3 vikur í senn fjórum sinnum á ári.
Aðspurður hvers vegna tímabundin
loftrýmisgæsla hafi verið talin nægj-
Ríflega hundrað mannafrönsk liðsveit er nústödd hér á landi til aðsinna loftrýmisgæslu og
störfum tengdum henni á vegum
Atlantshafsbandalagsins (NATO) og
fjórar orrustuþotur komu til lands-
ins í gær í þeim tilgangi. Þetta er í
fyrsta sinn í sögu Íslands sem slík
gæsla er á hendi annarra en Banda-
ríkjamanna. Sveitin á að geta verið
hreyfanleg og brugðist hratt við ef
með þarf en að sögn Gilles Bertrand,
yfirmanns franska liðsins, er til-
gangurinn að vera „augu og vopn-
aður armur NATO“ á vettvangi.
Utanríkisráðuneytið boðaði blaða-
menn til kynningarfundar í gær þar
sem gerð var grein fyrir komu
Frakkanna og í máli Þóris Ibsen,
skrifstofustjóra varnarmálaskrif-
stofu, kom fram að loftvarnir, þ.m.t.
loftrýmiseftirlit og -gæsla, væru
taldar lykilatriði í því að tryggja ör-
yggi þjóða.
Bandaríski herinn sinnti hvoru
tveggja meðan hann var hér á landi
en að sögn Þóris var það tillaga her-
málanefndar NATO að loftvarna-
kerfið yfir Íslandi yrði áfram starf-
rækt. Ratsjárstofnun sinnir nú
eftirlitinu en Varnarmálastofnun
mun taka þau verkefni yfir. Gæslan
verður hins vegar á hendi erlendra
herja. Frakkar eru þar fyrstir í röð-
inni og munu sinna loftrýmisgæslu
Augu og vopnaður armur
Atlantshafsbandalagsins
Ljósmynd/Baldur Sveinsson
Herþotur á sveimi Frönsku herþoturnar komu til landsins í gær. Liðsveitin mun æfa flug yfir hafi en ekki landi
og Íslendingar ættu því ekki að verða varir við æfingarnar.
Vera franska liðsins
kostar íslenska ríkið
um 100 milljónir kr.
FRÉTTASKÝRING
Eftir Höllu Gunnarsdóttur
halla@mbl.is
Eitt af þeim verkefnum semFrakkar munu sinnameðan þeir eru hér álandi við loftrýmisgæslu
er að fljúga til móts við rússneskar
herflugvélar sem koma inn á ís-
lenska loftvarnarsvæðið, bera á þær
kennsl og fylgja þeim eftir meðan
þær eru inni á svæðinu. Með þessu
er í raun verið að endurvekja við-
brögð sem tíðkuðust í kalda stríðinu
en að því loknu og allt fram til ársins
2007 komu rússneskar vélar mjög
sjaldan inn á íslenska flugstjórnar-
svæðið. Þetta mátti rekja til þess að
rússneska ríkið kom afskaplega illa
út úr kostnaðarsömum kaldastríðs-
rekstrinum og þurfti að herða sult-
arólina. Æfingaflugferðum þessara
langdrægu sprengjuvéla, sem oft
eru nefndar Birnir, út fyrir rúss-
neska lofthelgi var því fækkað mjög.
Um miðjan ágúst í fyrra lýsti
Vladímír Pútín, forseti Rússlands,
því hins vegar yfir að eftirlitsflug
yrði tekið upp að nýju og á sama
tíma varð aftur vart við vélar inni á
íslensku loftvarnarsvæði. Þetta var
jafnframt á sama tíma og Íslending-
ar tóku við rekstri Ratsjárstofnunar
af Bandaríkjamönnum. Síðan þá
hafa rússneskar vélar komið reglu-
lega inn á íslenska loftvarnarsvæðið
og alls 13 sinnum síðan í október sl.
Í kalda stríðinu var algengast að
Birnirnir flygju í gegnum íslenska
loftvarnarsvæðið í austri og áfram til
suðurs. Nú er vélunum hins vegar
stundum flogið kringum landið.
Enginn veit hvað er inni í þessum
vélum en þær geta borið kjarnorku-
vopn og markmið flugæfinganna á
kaldastríðstímanum var að æfa árás-
ir, t.d. á bandarísk skotmörk. Rúss-
nesk yfirvöld láta ekki vita af komu
m.a. sagt að það sé óviðeigandi og af
því geti stafað hætta fyrir borgara-
legt flug. Herþotur fljúga þó al-
mennt í talsvert minni hæð en far-
þegaflugvélar en Flugstoðir, sem
annast alla flugleiðsögn fyrir alþjóð-
legt flug og innanlandsflug, leggja
engu að síður ríka áherslu á að geta
fylgst með vélunum og hafa því kom-
ið sér upp sérstökum búnaði til þess.
Engar skýringar á fluginu
Hrafnhildur B. Stefánsdóttir,
upplýsingafulltrúi Flugstoða, segir
fyrirtækið ekki vakta ratsjár allan
sólarhringinn en að það fylgist vel
með vélunum þegar tilkynning berst
um að þær séu inni á íslensku loft-
varnarsvæði. „Það fylgir þessu heil-
mikið óöryggi enda vitum við ekki
hvert þær eru að fara,“ segir Hrafn-
hildur en áréttar þó að hingað til hafi
Birnirnir ekki truflað farþegaflug og
engin ástæða verið talin til að óttast
um það. Auk þess að fá upplýsingar
frá Ratsjárstofnun berast Flugstoð-
um oft upplýsingar frá Noregi um
ferðir rússneskra herflugvéla.
Íslenskir ráðamenn hafa árang-
urslaust óskað skýringa frá rúss-
neskum yfirvöldum á þessari flug-
umferð um landið og Geir H.
Haarde, forsætisráðherra, tók þetta
m.a. upp við Vladímír Pútín á
NATO-fundinum í Búkarest í byrjun
apríl. Margir telja að Rússar séu að
reyna að gera sig gildandi á alþjóða-
vettvangi að nýju enda þyki þeim
þeir hafa upplifað ákveðna auðmýk-
ingu eftir að kalda stríðinu lauk. Þeir
telji NATO þrengja óþarflega að sér
en mörg Sovétríkjanna fyrrverandi
hafa gengið til liðs við bandalagið og
enn fleiri sýnt því áhuga. Þannig séu
Rússar að minna á að „þeir séu
hérna ennþá“ og að ekki sé hægt að
afskrifa þá.
Með þessum flugrúntum sínum
hafi Rússar í raun auðveldað íslensk-
um stjórnvöldum til muna að rétt-
læta þá ákvörðun að halda ratsjár-
kerfinu virku. Þörfin var ekki
sýnileg þegar Íslendingar tóku við
rekstri kerfisins af Bandaríkja-
mönnum, en að mörgum setur ugg
þegar langdrægar sprengjuflugvél-
ar sveima reglulega við landið.
Á hinn bóginn kann loftrýmis-
gæslan einnig að verða til þess að
Rússar venji hingað komur sínar oft-
ar en áður. Fram að þessu hafa þeir
flogið mun oftar við strendur Noregs
og Bretlands en Íslands. Tíminn
mun leiða þetta í ljós.
vélanna og ekki er hægt að sjá þær á
almennum flugratsjám. Ratsjár-
stofnun er hins vegar með tækni-
legri ratsjár til að geta fylgst með
flugi sem þessu og hefur komið upp-
lýsingunum áfram til Flugmála-
stjórnar.
Óviðeigandi, ekki ólöglegt
Fyrir tæpum tveimur vikum flugu
Rússar í kringum Ísland en þá var
danski flugherinn við æfingar hér á
landi. Dönsku flugmennirnir vildu
fljúga til móts við vélarnar en yfir-
menn þeirra í Kaupmannahöfn tóku
fyrir það. Þetta hefur vakið spurn-
ingar um hvenær verði flogið til
móts við rússnesku vélarnar en sam-
kvæmt upplýsingum frá utanríkis-
ráðuneytinu munu herir sem eru hér
við æfingar ekki sinna því nema um
NATO-æfingu sé að ræða. Hins veg-
ar munu þeir herir sem sinna loft-
rýmisgæslu hér á landi, líkt og sá
franski, ávallt fljúga til móts við vél-
arnar.
Flug rússnesku Bjarnanna er
ekki ólöglegt en Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir, utanríkisráðherra, hefur
Rússneskar herflugvélar
hringsóla kringum landið
 



 
 
C$ % $#,# "%
 $#,#$
% # -"



  
 

Nýr rúntur Rússar hafa tekið upp á því að fljúga kringum Ísland.
Í HNOTSKURN
» Íslenska loftvarnarsvæðiðnær að meðaltali 150 sjómíl-
ur út frá strönd Íslands.
» Lofthelgin er hins vegareinungis 12 mílur.
» Í kalda stríðinu komu rúss-neskar herflugvélar reglu-
lega inn á loftvarnarsvæðið en
mjög stopult eftir að því lauk.