Morgunblaðið - 10.05.2008, Blaðsíða 12

12 LAUGARDAGUR 10. MAÍ 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Dómur yfir GuðmundiJónssyni, fyrrverandiforstöðumanni meðferð-arheimilisins Byrgisins,
var kveðinn upp í Héraðsdómi Suð-
urlands í gær. Fjölskipaður dóm-
urinn komst að þeirri niðurstöðu að
Guðmundur hefði freklega misnotað
aðstöðu sína sem forstöðumaður,
meðferðarráðgjafi og stjórnandi
kristilegra samkoma í Byrginu til
að hafa samræði og önnur kynferð-
ismök við fjórar konur – vistmenn í
Byrginu. Guðmundur þarf að af-
plána þrjú ár í fangelsi fyrir brot
sín og greiða fórnarlömbunum
miskabætur, alls sex milljónir
króna. Auk þess er honum gert að
greiða 3,8 milljónir króna í sakar-
kostnað.
Í niðurstöðum dómsins kemur
fram að dómendur meti sem svo að
Guðmundur hafi markvisst unnið að
því að fá konurnar, sem voru á aldr-
inum 17-28 ára, til fylgilags við sig
og hafi hann valið sér fórnarlömb
sem áttu „mjög erfiða kynlífs-
reynslu að baki“, eins og það er orð-
að í dóminum. Konurnar lýstu því
allar fyrir dómi að þær hefðu verið
afar illa á sig komnar andlega þegar
þær komu í Byrgið. Guðmundur
hefði smátt og smátt unnið sér
traust þeirra og trúnað, meðal ann-
ars með því að segja þeim sögu af
erfiðri kynlífsreynslu sinni í æsku.
Eiginkonan tók virkan þátt
Þegar Guðmundur hafði unnið
traust kvennanna og þær t.a.m. trú-
að honum fyrir innstu leyndarmál-
um sínum, barst talið ævinlega að
kynlífi. Yngsta konan, sem var 17
ára þegar brot gegn henni hófust,
lýsti viðtölum þannig, að umræður
um kynlíf hefðu bæði snúist um
hennar kynlíf og hans. „[Hún]
kvaðst hafa kynnst BDSM-kynlífi
þegar hún var 13 og 14 ára og henni
fundist það vont og ljótt en ákærði
hefði talið henni trú um að það væri
vilji Guðs, ákærði væri búinn að tala
við Guð og Guð væri búinn að sam-
þykkja þetta og þetta væri ekkert
rangt, þetta væri bara ein aðferð til
þess að fá kynferðislega útrás,“ seg-
ir af framburði stúlkunnar.
Guðmundur taldi stúlkuna á að
taka þátt í verklegri þjálfun í
BDSM og átti hún að útskrifast
með skírteini. Sýndi hann henni
skírteini og sagðist bera titilinn
„Iron Master“. Í þjálfuninni tók
einnig þátt eiginkona Guðmundar.
Raunar tók eiginkona hans þátt í
kynlífsathöfnum með fleiri stúlkum.
Ein kvennanna lýsti þannig bílferð
með þeim hjónum seint að kvöldi
sem endað hefði við skóglendi. „Síð-
an hefðu þau gengið inn í skóginn,
ákærði fremstur og gengið hratt en
hann hefði virst mjög kunnugur
þar. Af og til hefðu þau stoppað og
ákærði þá slegið þær með svipum.
Ákærði hefði haft mök við þær báð-
ar þarna og einnig látið þær kyss-
ast,“ segir af framburði stúlkunnar.
Konunum var ýmist talin trú um
að það væri vilji Guðs að þær þókn-
uðust Guðmundi eða kynlífsathafn-
irnar myndu hjálpa þeim að ná and-
legum bata.
En Guðmundur notaði ekki ein-
vörðungu trúna til að fá konurnar
til fylgilags við sig. Hann gerði þær
að auki fjárhagslega háðar sér. Í
niðurstöðu dómsins kemur fram að
dómendur telji fjárframlög hans til
kvennanna langt umfram það sem
megi kalla eðlilegan fjárstuðning.
„Oftar en ekki greiddi ákærði
nokkrum sinnum í mánuði til þol-
enda greiðslur sem skiptu þær
miklu máli,“ segir í dómnum. Er
þar m.a. um ræða greiðslu leigu,
brjóstastækkun og tveimur þeirra
gaf hann bifreið. Raunar sveik Guð-
mundur aðra konuna um greiðslur
af bifreiðinni sem hann gaf henni.
„Spurð um bifreiðakaup kvað [kon-
an] ákærða hafa farið með sig í
B&L í þeim tilgangi að kaupa ódýra
bifreið. Málin æxluðust svo að móð-
ir [konunnar] hefði verið beðin að
koma í umboðið og hún hefði skrifað
undir öll gögn og bifreiðin verið
skráð á hana. Ákærði hefði sagst
ætla að taka lánið yfir og hann hefði
greitt af því til að byrja með en
hætt því svo. [Konan] kvaðst hafa
reynt að borga af láninu en það síð-
an lent á móður hennar.“
Neitaði öllum sakargiftum
Guðmundur neitaði alfarið sök og
sagðist ekki hafa átt í kynlífssam-
bandi við konurnar fjórar. Hann
þrætti þó ekki fyrir að vera á kyn-
lífsmyndbandi, sem dreift var yfir
netið og var meðal gagna málsins,
en sagði, að sér hefði verið byrluð
smjörsýra eða önnur ólyfjan og
sjálfur hefði hann sætt misnotkun.
Því til stuðnings afhenti hann lög-
reglu flösku með smjörsýru sem
hann sagðist hafa fundið í bakpoka
sínum daginn eftir að myndbandið
var tekið. Flöskuna afhenti Guð-
mundur þó ekki fyrr en hann var
kærður til lögreglu.
Eiginkona Guðmundar kom einn-
ig fyrir dóminn og neitaði að hafa
tekið þátt í kynlífsathöfnum með
nokkurri kvennanna.
Valdi fórnarlömb með „erf-
iða kynlífsreynslu“ að baki
Morgunblaðið/Guðmundur Karl
Dómþing Héraðsdómur Suðurlands á Selfossi hefur kveðið upp sinn dóm í Byrgismálinu.
Í HNOTSKURN
»Alls kærðu átta konur Guð-mund en mál fjögurra voru
látin niður falla.
»Sakfellt var fyrir brot framiná tímabilinu 2003-2006.
»Kynlífsathafnir fóru m.a.fram í Byrginu, á heimili
Guðmundar, heimili kvennanna
og á hótelum.
»Fjölskipaðan héraðsdómskipuðu Ástríður Gríms-
dóttir, Hjörtur O. Aðalsteinsson
og Ásgeir Magnússon.
Guðmundur Jónsson,
fyrrverandi forstöðumað-
ur Byrgisins, var í gær
dæmdur til þriggja ára
fangelsisvistar fyrir að
brjóta gegn fjórum
skjólstæðingum sínum.
Koma franskrar hersveitartil Íslands markar sann-arlega söguleg tímamóteins og margir hafa hald-
ið fram þessa vikuna. Annars vegar
er þetta í fyrsta sinn sem aðrir en
Bandaríkjamenn eru hér á landi við
„loftrýmisgæslu“ og hins vegar er
ljóst að Frakkar hyggjast gera
breytingar á stefnu sinni gagnvart
Atlantshafsbandalaginu (NATO) og
munu sennilega verða aftur full-
gildir aðilar að herstjórn þess á
næsta ári, rúmlega fjörutíu árum
eftir að þeir sögðu sig úr henni.
Breytingarnar sem þurfti nauð-
synlega að gera hvað íslensk varn-
armál varðar eftir að bandaríski
herinn ákvað að yfirgefa Ísland hafa
reglulega komið upp á Alþingi í vet-
ur, ekki síst þar sem talsverð fjár-
útlát fylgja aukinni ábyrgð Íslend-
inga á eigin vörnum.
Við brotthvarf hersins komst
starfsemi Ratsjárstofnunar í upp-
nám enda var hún starfrækt af hern-
um og hafði það verkefni með hönd-
um að fylgjast með allri flugumferð
á svokölluðu loftvarnarsvæði Ís-
lands, sem nær yfir u.þ.b. 150 sjó-
mílna radíus um landið. Þetta kall-
ast „loftrýmiseftirlit“ en Frakkar
eru hins vegar hér við „loftrým-
isgæslu“, sem felur m.a. í sér að
fljúga til móts við herþotur komi
þær inn á svæðið. Rétt er að taka
fram að lofthelgin er aðeins 12 sjó-
mílur og þess vegna er fylgst með
margfalt stærra svæði en Ísland
hefur yfirráðarétt yfir.
Hvaðan komu tillögurnar?
Þegar bandaríski herinn fór var
ákveðið að leita á náðir NATO en því
hefur ítrekað verið haldið fram,
bæði af ráðamönnum og embætt-
ismönnum, að tillögur um að loft-
varnarkerfið yfir Íslandi yrði áfram
starfrækt hafi komið frá her-
málanefnd bandalagsins. Af þessu
mætti ætla að nefndin hafi sjálf lagt
fram tillögur um hvernig vörnum og
herviðbúnaði skyldi háttað hér.
Samkvæmt mínum heimildum var í
meginatriðum um tillögur frá ís-
lenskum stjórnvöldum að ræða, sem
hermálanefndin féllst svo á, en Ís-
land á auðvitað sæti í nefndinni eins
og öll hin 25 aðildarríki NATO.
Svona orðræða er hálfvandræðaleg,
vonandi búa nægilega góð rök að
baki þessum ákvörðunum.
Samkvæmt upplýsingum á kynn-
ingarfundi fyrir blaðamenn í utan-
ríkisráðuneytinu sl. mánudag segir í
loftvarnarstefnu NATO að loftrým-
iseftirlit og -gæsla séu lykilatriði í að
tryggja öryggi þjóða. Reyndar er
engin samræmd stefna um slíkt eft-
irlit og gæslu hjá NATO þjóðum,
sem ekki ráða yfir eigin flugher. Ís-
lendingar eru nú komnir með sér-
lausn sem felst í því að NATO-þjóðir
koma hingað að jafnaði fjórum sinn-
um á ári í tvær eða þrjár vikur í senn
og Frakkar eru þar fyrstir í röðinni
en dvelja í sex vikur. Ef loftrým-
isgæsla er lykilatriði í að tryggja ör-
yggi þjóða hvers vegna á hún aðeins
að vera hér á landi hluta úr árinu?
Er Ísland þá óvarið í millitíðinni?
Dýrt spaug
Þessi viðbúnaður erlendra herja
hér á landi á aðeins við um varnir á
friðartímum. Ef til ófriðar kemur
gildir varnarsamningurinn við
Bandaríkjamenn. Einhvern veginn
læðist að manni sá grunur að verið
sé að nota gömul meðul við nýjum
sjúkdómum. Sífellt er rætt um að
kalda stríðinu sé lokið og að nú séu
nýir tímar en samt er verið að beita
nákvæmlega sömu aðferðum og var
beitt í kalda stríðinu. Rússar fljúga
inn á „loftvarnarsvæðið“, sem er á
alþjóðlegu flugsvæði, og ef herþotur
eru til staðar eru þær sendar á móti
þeim. Þetta er nákvæmlega sami
leikurinn. Og einmitt þess vegna
hljómar varnarviðbúnaðurinn ekki
sannfærandi í eyrum fólks. Hinn
vandinn er sá að erfitt er að átta sig
á hvaða ógnir steðja að Íslandi. Þess
vegna hefði verið mun eðlilegra að
niðurstaða hættumatsnefndar, sem
á að skila af sér í haust, hefði legið
fyrir áður en ákvarðanir um varn-
arviðbúnað voru teknar.
Þetta væri kannski ekki stórmál
ef leikurinn væri ókeypis. Því fer
víðsfjarri. Hin nýja Varnarmála-
stofnun kostar skattgreiðendur hátt
í hálfan annan milljarð í ár. Það er
álíka há fjárhæð og varið er í að reka
Háskólann á Akureyri. Þar að auki
kostar 200 milljónir á ári að hafa hér
erlenda heri.
Ratsjáreftirlitið er kostn-
aðarfrekasti þátturinn en á sama
tíma hafa Flugstoðir eftirlit með öllu
borgaralegu flugi. Hefði það fyr-
irtæki ekki getað tekið verkefni Rat-
sjárstofnunar yfir með minni til-
kostnaði? Leyndarhyggjurökin
duga skammt í þessum efnum enda
er verið að minnka feluleiki í flestum
öðrum vestrænum ríkjum. Var látið
á það reyna hjá NATO að semja um
að Ísland fengi að reka ratsjáreft-
irlitið samhliða eftirliti með borg-
aralegu flugi?
Þessi málaflokkur er mikilvægur
og mjög kostnaðarsamur og þess
vegna þarf tilgangurinn með verk-
efnunum að vera alveg skýr og allar
upplýsingar uppi á yfirborðinu.
Óljós rök fyrir miklum fjárútlátum
ÞINGBRÉF
Halla Gunnarsdóttir
HILMAR Baldursson, verjandi Guð-
mundar Jónssonar, segir að ákveðið
hafi verið að áfrýja málinu til Hæsta-
réttar. Hilmar fundaði með skjól-
stæðingi sínum í gærdag sem var
allt annað en sáttur við niðurstöðuna
enda fór hann fram á sýknu. Guð-
mundur var hins vegar dæmdur til
þriggja ára fangelsisvistar.
Spurður hvort dómurinn hafi ekki
verið nokkuð afgerandi segir Hilm-
ar það álitamál. „Dómurinn er fjöl-
skipaður og það er fyrst og fremst
vegna þess, að honum er uppálagt
að leggja mat á trúverðugleika.
Hans mat er þetta og Guðmundur er
ekki sáttur við það.“ Hilmar á ekki
von á öðru en að niðurstaða Hæst-
iréttar verði betri fyrir skjólstæðing
sinn.
Ólafur Helgi Kjartansson, sýslu-
maður á Selfossi, sagði í samtali við
fréttavef Morgunblaðsins, mbl.is,
eftir uppkvaðningu dómsins að hann
teldi niðurstöðuna í samræmi við
það sem búast hefði mátt við, s.s. eft-
ir að hafa skoðað rannsóknargögn,
fylgst með rannsókninni og raunar
stýrt henni að forminu til.
Málinu
áfrýjað til
Hæstaréttar
SAMKVÆMT því sem kemur fram í
dómi Héraðsdóms Suðurlands eru
fórnarlömb Guðmundar Jónssonar
enn að glíma við afleiðingar brot-
anna en misnotkunin olli þeim
miklu, andlegu tjóni.
Ein þeirra varð t.a.m. ófrísk eftir
að hafa haft samræði við Guðmund.
Lýsti hún því fyrir dómi að hún
hefði ekki notað getnaðarvarnir en
Guðmundur hafði áður sagt henni
að hann fyndi á sér þegar konur
hefðu egglos. Fóstrinu var eytt.
Önnur sagðist í viðtali hjá sál-
fræðingi finna fyrir miklum breyt-
ingum á líðan og hegðun eftir dvöl-
ina í Byrginu. Hún fyndi m.a. fyrir
tilfinningalegum kulda, einangrun-
arþörf, depurð og kvíða. Hún var
lögð inn á vímuefnadeild Geðdeild-
ar Landspítala í kjölfar misnotk-
unarinnar.
Yngsta konan lýsti afleiðing-
unum þannig að henni fyndist hún
skemmd. Lífi henni hefði hrakað
mikið eftir samskiptin við Guðmund
og lenti hún á götunni um tíma.
Voru þeim dæmdar skaðabætur,
frá einni milljón króna til tveggja
milljóna.
Skelfilegar
afleiðingar