Morgunblaðið - 20.09.2008, Page 29

Morgunblaðið - 20.09.2008, Page 29
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. SEPTEMBER 2008 29 VIÐ þökkum Árna Finnssyni skjót viðbrögð við grein okkar í Morg- unblaðinu 15. september sl. Í grein sinni ítrekar Árni fyrri fullyrðingar sínar að „slík iðja“ (skógrækt á Ís- landi) verði „tæplega réttlætt með baráttu við loftslagsbreytingar“ því „viðbótarbinding kolefnis verður þá svo lítil að ávinningurinn er sama og enginn.“ Niðurstöður umfangsmikilla rannsókna á bindingu koltvísýrings (CO2) í íslenskum skógum leiða annað í ljós og styðja ekki þetta álit for- manns Náttúruverndarsamtaka Ís- lands; þvert á móti. Fyrrnefndar rannsóknir hafa leitt í ljós að kolefn- isbinding í ræktuðum skógum á Ís- landi er að meðaltali 4,4 tonn CO2 á hektara lands á ári. Þessar tölur taka þó einungis til þess kolefnis sem bundið er í trjánum. Í þeim felst lík- lega vanmat á heildarbindigetu ís- lenskra skógarvistkerfa, því töluverð binding á sér einnig stað í und- irgróðri og jarðvegi í uppvaxandi skógum og sú binding hefur ekki enn verið metin með fullnægjandi hætti. Fyrirliggjandi, íslenskar rannsóknir á losun og bindingu kolefnis á grónu landi sem jarðunnið hefur verið fyrir gróðursetningu benda til óverulegra áhrifa jarðvinnslu á kolefnislosun og að þau áhrif hverfi fáum árum eftir gróðursetningu trjánna. Binding og losun gróðurhúsalofttegunda vegna skógræktar er mæld og skráð árlega og er skráningin vottuð af loftslags- nefnd Sameinuðu þjóðanna (IPCC). Árið 2005 (nýjustu vottaðar tölur) nam nettó-binding CO2 með skóg- rækt á Íslandi 125.000 tonnum CO2- ígilda. Með sömu umsvifum í skóg- rækt og nú verður bindingin orðin lið- lega 600.000 tonn CO2 árlega um miðja þessa öld. Samkvæmt Kyoto– bókuninni má hámarks árleg losun gróðurhúsalofttegunda frá Íslandi verða tæp 5,3 milljón tonn CO2-ígilda, þ.e. 1,6 milljón tonn á ári vegna nýrr- ar stóriðju („íslenska ákvæðið“) og tæp 3,7 milljón tonn á ári vegna ann- arrar starfsemi á Íslandi. Núverandi binding í skógi er því um 2% af heild- arlosunarheimildum Íslands en nær 11% upp úr miðri þessari öld, og er þá miðað við þá forsendu að árleg ný- ræktun skóga aukist ekkert frá því sem nú er. Það er ekki svo lítið fyrir aðeins 5 milljónir gróðursettra trjáa á ári. Miðað við markaðsverð á los- unarheimildum, um 3200 kr. á tonn CO2-ígilda, er verðmæti binding- arinnar nú kr. 400 milljónir á ári en yrði árlega um kr. 1,9 milljarðar upp úr miðri þessari öld. Þetta er það sem núverandi umsvif í skógrækt á Ís- landi eru að skila í loftslagsmálum! Hvað getum við gert á heimaslóð, um leið og við hugsum hnattrænt? Neðan náttúrulegra skógarmarka íslenska birkisins eru 1,8 milljónir hektara af skóglausu mólendi og 1,3 milljónir hektara af gróðursnauðum auðnum (án hrauna frá nútíma); samtals um 31% af flatarmáli Íslands. Mest af þessu landi var vaxið birkiskógi og kjarri við landnám og getur borið kol- efnisrík vistkerfi. Miðað við meðal- bindingarhraða þarf skóggræðslu á 3–5% af flatarmáli Íslands til að ná markmiðum um 25–40% samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda en á 12% flatarmálsins til að kolefnisjafna alla losunarheimild Íslands. Með öðr- um orðum dugar skógrækt á rúmum þriðjungi af auðnum og mólendi neð- an skógarmarka til að kolefnisjafna Ísland að fullu. Þetta getum við gert án þess að skerða votlendi, hraun eða forn birkiskóglendi og án þess að breyta nokkru um ásýnd hálend- isauðnanna. Þessir útreikningar eru miðaðir við að skógrækt sé eina mót- vægisaðgerðin gegn CO2-losun Ís- lendinga, en við höldum því ekki fram að svo eigi að vera. Ef við látum okkur duga að kolefnisjafna með skógrækt niður í 25–40% samdrátt- armarkmiðin þarf enga togstreitu um land við landbúnað eða aðra land- nýtingu. Við styðjum einlæglega verndun lítt skaddaðra skóg- arvistkerfa og stórfelldar skóg- græðslu í hitabeltinu sem hluta af lausn loftslagsvandans. Okkur dett- ur ekki í hug að andmæla því. Rækt- aður skógur í regnskógum hitabelt- isins bindur að meðaltali 22 tonn CO2 á ári (heimild: IPCC). Ósnortinn, gamall hitabeltisskógur bindur að meðaltali lítið, því vöxtur og öndun vistkerfisins er þar nærri því í jafn- vægi. Ef skógurinn er ruddur og brenndur til að skapa ræktarland losna um 500–700 tonn CO2-ígilda af hverjum hektara og því þarf að sjálf- sögðu að afstýra. En hvað þarf að borga hátt gjald til þess að fátækt fólk með tóman maga höggvi ekki skóginn og nýti landið til akuryrkju og beitar? Ekki aðeins í ár heldur um alla framtíð? Fólk sem þarf jarðnæði til þess að draga fram lífið? Hvernig eigum við að tryggja að peningarnir okkar nýtist til skógverndar í lönd- um með ófullburða stjórnkerfi, van- þroska réttarfar og djúpstæð fé- lagsleg vandamál? Hvernig tryggjum við að skógeyðingin færist ekki bara til? Að skógurinn sem við keyptum ekki verði höggvinn í stað- inn fyrir þann sem við keyptum grið? Mikil binding kolefnis með skógrækt Þorbergur Hjalti Jónsson, Aðalsteinn Sigurgeirsson og Þröstur Eysteinsson fjalla um bindingu kolefnis í gróðri » Skógrækt á rúmum þriðjungi af auðnum og mólendi neðan skógarmarka dugar til að kolefnisjafna Ísland að fullu. Þorbergur Hjalti Jónsson Höfundar eru skógfræðingar og áhugamenn um raunverulega náttúruvernd Aðalsteinn Sigurgeirsson Þröstur Eysteinsson FÉLAGSMENN í SFR – stéttarfélagi í almannaþjónustu koma úr ýmsum átt- um samfélagsþjónust- unnar. Félagsmenn eru um 6.000 og flest- ir vinna á hinum ýmsu stofnunum rík- isins innan heilbrigð- isþjónustunnar, að málefnum fatlaðra, löggæslu, dómsmála, eftirlitsgeirans og á ýmsum öðrum skrif- stofum ríkisins. Fyrir utan að starfa hjá ríkinu vinna fé- lagsmenn í SFR hjá ýmsum sjálfseign- arstofunum sem sinna samfélagsþjónustu og svo stofnunum og fyr- irtækjum sem hafa verið ohf-væddar þ.e.a.s. eru hlutafélög í eigu rík- isins. SFR hefur í tvígang gert mjög ítarlega launakönnun meðal fé- lagsmanna. Könnunin sem birtist nú nýverið hefur vakið mikla at- hygli. Þegar flestir ætluðu að kyn- bundinn launamunur væri að minnka þá eykst hann um 3% á milli ára meðal félagsmanna SFR. Þetta er ekki síður athyglisvert fyrir þá sök að kynbundinn launa- munur á almenna markaðinum hef- ur staðið í stað. Í könnuninni kem- ur í ljós að óútskýrður launamunur milli karla og kvenna er 17,2% hjá SFR, en 12,3% hjá félagsmönnum VR. Þegar talað er um óútskýrðan launamun er átt við að engar skýr- ingar finnast á umræddum launa- mun. Búið er að taka tillit til starfsaldurs, menntunar, vinnu- tíma, vaktaálags o.s.frv. og eftir stendur 17,2% munur. Ef þessi leiðrétting ætti sér ekki stað, vær- um við að tala um miklu meiri launamun eða 27%! Hvar liggur þessi launamunur? Launamunur milli karla og kvenna er tvíþættur. Annars vegar munur milli hefðbundinna kvenna- starfa og karlastarfa, þ.e.a.s. á milli starfa þar sem mikill meiri- hluti er skipaður konum og starfa sem að meirihluta eru skipuð körl- um. Hóparnir eru samt sambæri- legir hvað varðar ábyrgð, þyngd starfa o.s.frv. og því metnir sam- bærilegir. Hins vegar er svo launa- munur milli einstaklinga í sam- bærilegum störfum. Þegar síðari hópurinn er skoðaður kemur í ljós að launamunurinn milli kynjanna er hlutfallslega lítill í grunnlaunum en eykst verulega þegar kemur að heildarlaunum starfsmanna. Þann- ig er launamunurinn 7% þegar ein- göngu eru skoðuð grunnlaun en 17,2% þegar heildarlaunin eru skoðuð. Hvað veldur? Eina haldbæra skýringin er að þegar kemur að heildarlaunum njóta karlmenn hærri persónulegra launa í formi fastrar yfirvinnu eða óunninnar yf- irvinnu heldur en konur. Ákvörðun um þessar persónubundnu greiðslur taka forstöðumenn stofn- ana alfarið og hafa þær ekkert með kjarasamningsbundin laun að gera. Hvað ber að gera? Í stjórnarsáttmála ríkisstjórn- arinnar kemur fram að rík- isstjórnin ætlar að leiðrétta þenn- an launamun og hefur stefnt að því að leið- rétta hann um helm- ing hjá ríkisstarfs- mönnum á þessu kjörtímabili. Til að koma þessu í kring skipaði hún þrjár nefndir til að koma fram með tillögur. Við hjá SFR gagnrýndum það strax í upphafi þar sem við vorum hrædd um að nú ætti eina ferðina enn að svæfa málið í nefnd- um. Við bentum á að vandamálið væri það þekkt að það þyrfti ekki að skilgreina það frekar eða liggja yfir því í nefndarstarfi í fleiri mánuði. Sú nefnd sem hefur verið að skoða launamun ríkisstarfsmanna hefur nú starfað í meira en ár og það verður að teljast heldur kald- hæðnislegt að á sama tíma hefur launamunurinn aukist um 3%. Hvað vill SFR? SFR hefur nú í langan tíma sett leiðréttingu á launamun kynjanna sem forgangs- verkefni í sinni kjarabaráttu. Við höfum bent á að til þess að ná ár- angri verða að koma til fjármunir. Það gerist ekkert með því að bara tala og skilgreina. Tillögur SFR eru eftirfarandi:  Hækka laun kvennastéttanna sérstaklega. Hækkanir verða að eiga sér stað hjá heilbrigð- isgeiranum, hjá málefnum fatl- aðra og hjá stóru skrif- stofuhópum ríkisins eins og sýslumannsembættunum, skatt- stofnunum, Tryggingastofnun og lögreglustjóraembættunum.  Koma verður á fót deild jafn- réttismála hjá starfsmanna- skrifstofu fjármálaráðuneyt- isins. Hlutverk hennar væri að: a) Fylgja eftir að stofnanir geri jafnréttisáætlanir og fari eftir þeim. b) Halda úti skyldu- fræðslu meðal forstöðumanna ríkisstofnana um jafnréttismál. c) Skoða launabókhald stofnana og koma með tillögur til breyt- inga ef í ljós kemur mismunun í launagreiðslum milli kynja.  Jafnréttisstofu verði fengið stjórnsýsluvald í eftirliti með launajafnrétti svipað því sem ríkisendurskoðandi hefur á sviði rekstrarlegra þátta.  Að tryggja að launagreiðslur ríkisins séu gagnsæjar með öllu og samstarfsnefndir fái upplýs- ingar sem með þarf til að koma í veg fyrir launamun kynjanna. Jafnhliða þessu þarf að skoða og leiðrétta þann mikla launamun sem er á milli starfsmanna á al- menna markaðinum og hjá ríkinu. Þessi munur mælist ár eftir ár um 20%. Þessi mikli munur gerir það að verkum að forstöðumenn rík- isins þurfa að greiða ákveðnum karlastéttum innan eftirlits- og tæknigeirans uppbætur á laun til þess að fá þá til starfa. Þetta stuðlar líka að auknum launamun milli kynjanna og verður því að leiðréttast samhliða. Ríkisstjórn Íslands hefur boðað til- lögur í nóvember. Undirritaður fagnar því og vonar að þær verði róttækar og það verði tillögur sem heilindi standa á bak við. Launamunur kynjanna eykst hjá ríkinu Árni St. Jónsson skrifar um kyn- bundinn launamun Árni St. Jónsson » Við höfum bent á að til þess að ná ár- angri verða að koma til fjár- munir. Það ger- ist ekkert með því að bara tala og skilgreina. Höfundur er formaður SFR. STJÓRNIR REI og OR hafa nú fyrir helgi samþykkt að kanna möguleika á því að ganga til samstarfs við fagaðila um stofnun opins fjárfestingasjóðs sem hafi með höndum fjármögnun verkefna félagsins. Sérstakri ráðgjaf- arnefnd er falið að gera tillögu um nánari útfærslu og að- ferðafræði við val samstarfsaðila, enda mikilvægt að val á samstarfsaðila verði yfir gagnrýni hafið. Samhliða er stjórn REI falið að útfæra samningsmarkmið REI gagnvart vænt- anlegum viðsemjanda, láta verð- meta framlag REI/Orkuveitu Reykjavíkur til væntanlegs sam- starfs og taka afstöðu til þess hvaða verkefni REI er hugsanlegt að verði fjármögnuð af sjóðn- um. REI á fram- kvæmdastig Einhugur ríkir um þessa málsmeðferð í stjórnum Orkuveit- unnar og REI og hafa þannig fulltrúar allra flokka sem sæti eiga í borgarstjórn greitt henni atkvæði sitt. Segja má að tillagan hafi verið til vinnslu í þrem af fjórum meiri- hlutum kjörtímabilsins en hugmyndin var fyrst til umfjöllunar í tíð Tjarnarkvartettsins. Þannig hafa allir flokkar lagt sitt á vog- arskálarnar til að kom- ast að þessari nið- urstöðu og mikilvægt að samstaða geti orðið um þá útfærslu sem fyrir valinu verður. Frá upphafi hefur verið ljóst að Orkuveita Reykjavíkur hefur ekki fjárhagslegt bolmagn til að fjár- magna allar þær virkjanir sem REI og samstarfsaðilar félagsins telja arðbært að reisa. Mörg af þeim verkefnum sem REI vinnur að eru að færast af undirbúningsstigi yfir á framkvæmdastig og kalla þess vegna á verulega aukið fjarmagn. Það er því mjög mikilvægt að sátt sé í farvatninu um fjármögnun á verkefnum félagsins. Sú tilaga sem samþykkt hefur verið útilokar þó ekki aðrar fjár- mögnunarleiðir. Enda mikilvægt að REI geti áfram þróað verkefni óháð þriðja aðila og þannig viðhaldið sjálfstæði sínu og möguleikum til að hámarka arðsemina af þeirri þekk- ingunni sem OR býr yfir. Í þessu ljósi er ekki síður mik- ilvægt að samstaða hefur náðst um að þeir 3,3 milljarðar sem Orkuveit- an hefur þegar lagt inn í REI verða áfram í félaginu. Framtíðin mun svo leiða í ljós hvort og þá hve mikið fjármagn kann að vera skynsamlegt að setja til viðbótar inn í REI. Vonandi markar þessi samþykkt þáttaskil í málefnum REI og að friður verði hér eftir um útrás fé- lagsins, ekki hvað síst í baklandi og borgarfulltrúahópi Sjálfstæð- isflokksinns en þaðan hafa mjög misvísandi skilaboð borist á síðustu misserum um hvort OR á að sinna útrásarverkefnum. Slíkur friður væri til heilla bæði fyrir þau sam- félög sem líta vonaraugum til sam- starfs við REI um framleiðslu á endurnýjanlegrari orku og eigendur Orkuveitunnar. Sigrún Elsa Smáradóttir skrifar um fjármögnun OR og REI Sigrún Elsa Smáradóttir »Mörg af verkefnum REI eru að komast á fram- kvæmdastig og kalla á verulega aukið fjármagn. Höfundur er borgarfulltrúi og stjórnarmaður í OR og REI. Samstaða um útrás Orkuveitunnar Fáðu fréttirnar sendar í símann þinn

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.