Morgunblaðið - 23.11.2008, Blaðsíða 21

að hann hefur þegar glímt við
draumahlutverkin á óperusviðinu
hafa hjálpað sér að taka ákvörðun um
að flytja heim. Þá spiluðu veikindi
föður hans líka inn í. „Foreldrar mín-
ir hafa alltaf stutt dyggilega við bakið
á mér og nú er komið að mér að end-
urgjalda greiðann.“
Eins og að líta í spegil!
Bassasöngvarinn kemur ekki einn
til landsins. Með í för er unnusta
hans, Jelena Raschke. Hún er tal-
meinafræðingur og sópransöngkona
og var í óperukórnum í Regensburg,
þar sem parið kynntist. „Við kynnt-
umst þegar ég var að syngja djöf-
ulinn í Mefistofele og hún var ein af
nornunum mínum.“
„Ég var með svínsnef í sýning-
unni,“ skýtur Jelena, sem viðstödd er
viðtalið, brosandi inn í.
„Já, þetta var ást við fyrstu sýn,“
segir Jóhann Smári dreyminn á svip.
„Eins og að líta í spegil!“
Jelena er af rússnesku og þýsku
foreldri en ólst upp í Þýskalandi.
„Hún hefur samt góð sambönd í
Rússlandi og getur hæglega séð um
Rússalánið fyrir okkur,“ segir bóndi
hennar í léttum dúr.
Jelena talar fimm tungumál og er
af samtali okkar að dæma á góðri leið
með að gera íslenskuna að því sjötta.
„Ég er aðeins byrjuð að læra,“ segir
hún hógvær. Jóhann Smári bætir við
að hún hafi farið á mjög gott nám-
skeið ytra áður en hingað var komið.
„Ég hélt hún myndi bara læra eitt og
eitt orð þar en hún kom til baka með
heilmikla málfræðikunnáttu. Það
ætti svo sem ekki að koma á óvart,
Þjóðverjar eru svo nákvæmir.“
Þau fluttu til Íslands í júlí og Jó-
hann Smári stóð í þeirri meiningu að
hann væri að koma heim til að taka
þátt í góðærinu. „Vinir mínir hafa
verið að byggja við húsin sín á und-
anförnum árum og kaupa sér jeppa.
Ég sá þetta í hillingum.“
Allt í einu var skollin á kreppa
En þau Jelena voru ekki fyrr búin
að koma sér fyrir en fjármálakerfi
landsins hrundi eins og spilaborg.
„Við vissum ekki hvaðan á okkur stóð
veðrið. Allt í einu var skollin á
kreppa. Þetta var svolítið sjokk. Við
fundum strax fyrir því á bílaláninu.
Þegar við keyptum bílinn, sem er vel
að merkja lítill og sparneytinn, var
afborgunin 23 þús. kr. á mánuði. Síð-
ast var hún komin upp í 37 þús. og ég
vil ekki vita hvað hún verður næst.“
Jóhann Smári segir brosið aðeins
farið að stirðna en engin uppgjöf sé
þó í sér. „Það þýðir ekkert að leggja
árar í bát. Það er yndislegt að vera
kominn heim, þrátt fyrir allt. Maður
verður bara að sníða sér stakk eftir
vexti. Í stað þess að sópa öllu út úr
húsinu okkar, eins og alvöru Íslend-
ingar, verðum við að láta okkur
nægja að mála yfir það. Ég ætla þó að
leyfa mér að gera einn glugga.“
Jóhann Smári fékk listamannalaun
í haust og segir það hjálpa sér að
koma undir sig fótunum fyrsta kast-
ið. Þá er hann kominn með vilyrði
fyrir verkefnum af ýmsu tagi. „Ég
sagði mig frá öllu í útlöndum út
næsta ár a.m.k. Mér fannst ekki hægt
að koma heim og byggja upp feril hér
á ný með annan fótinn ytra. Það væri
óttalegt hálfkák.“
Auk Vetrarferðarinnar eru m.a.
framundan hjá honum jólatónleikar
með Sinfóníuhljómsveit Norðurlands
og Dísellu Lárusdóttur og upptaka á
Hallgrímspassíu eftir Sigurð bróður
hans, með Scola cantorum og Caput.
Þá er Sigurður að ljúka við nýja óp-
eru, Hel, sem vonandi verður frum-
sýnd með vorinu enda þótt „styrkt-
araðilar hafi í önnur horn að líta um
þessar mundir“. „Það eru næg verk-
efni. Það er líka kostur við Ísland að
það er alltaf hægt að skapa sér verk-
efni með því að hóa saman fólki. Ekki
vantar hæfileikana hér. Ég er bara
bjartsýnn á framtíðina.“
Hann kveðst líka finna fyrir vakn-
ingu í menningunni. „Menning og
listir þrífast alltaf best í kreppu og
hvar er betra að gleyma áhyggjum
sínum af veraldlegum gæðum en á
góðum tónleikum?“
Jóhann Smári lýsir þó áhyggjum
sínum af framkvæmdum á tónlist-
arsviðinu og spyr hvað verði um tón-
listarhúsið, óperuhúsið og Hljóma-
höllina í Keflavík. „Við höfum beðið í
áratugi eftir byggingum af þessu tagi
og það væri súrt í broti ef hætt yrði
við þær nú. Því trúi ég hreinlega ekki.
Auðvitað hefði átt að byggja tónlist-
ar- og óperuhús á sama stað og jafn-
vel láta Listaháskólann fylgja með.
Hér er alltaf fullyrt að það gangi ekki
upp. Við sem sungið höfum í Evrópu
vitum hins vegar að það er ekki rétt.
Ég bendi til dæmis á húsið í Bregenz
í Austurríki sem getur að líta í nýj-
ustu James Bond-myndinni. Það er
svona fjölnota hús og ekki stóð í Berl-
ínarfílharmóníunni að spila þar.“
Jóhann Smári mun líka fást við
svolitla kennslu í vetur og gæti vel
hugsað sér að kenna meira í framtíð-
inni. „Það er fátt skemmtilegra en
miðla af reynslunni og vinna með
ungum söngvurum. Ég reyni að vera
ekki of neikvæður enda þótt heimur
óperunnar sé feikilega harður. Það er
enginn dans á rósum að vera óp-
erusöngvari.“
Íslendingar frjálslegir
Jelena hefur hlýtt á mál okkar og
kveðst hafa skilið það sem okkur fór á
milli í megindráttum. Henni líst vel á
sig á Íslandi en kveðst þurfa tíma til
að venjast veðrinu. Hún vinnur um
þessar mundir í Bláa lóninu þar sem
tungumálakunnátta hennar kemur í
góðar þarfir, auk þess sem hún legg-
ur stund á íslenskunám. „Draum-
urinn er að vinna hér sem talmeina-
fræðingur í framtíðinni.“
Jelena segir margt líkt með Íslend-
ingum og Þjóðverjum en þeir fyrr-
nefndu séu þó frjálslegri í fasi. „Hún
er svolítið hissa á því að fólk detti
bara sísona inn úr dyrunum hjá okk-
ur. Það myndi aldrei gerast í Þýska-
landi. Þar eru allar heimsóknir skipu-
lagðar með góðum fyrirvara,“
útskýrir Jóhann Smári.
„Já, þetta kom mér á óvart,“ við-
urkennir Jelena, „en er í lagi svo
lengi sem maður passar upp á að vera
skikkanlega til fara.“
Nú hlæja skötuhjúin dátt.
Jelena viðurkennir að hún sakni
fjölskyldu sinnar en mun hitta hana í
Þýskalandi um jólin. „Síðan kemur
öll mafían hingað næsta sumar,“ bæt-
ir Jóhann Smári við kíminn.
„Mafían,“ étur unnustan upp eftir
honum og danglar létt í hann.
Bæði eru þau sannfærð um að Je-
lena eigi eftir að festa rætur á Ís-
landi. „Það er líka eins gott. Það er
útilokað að selja húsið og bílinn. Við
komumst aldrei út aftur,“ segir Jó-
hann Smári og hlær sínum magnaða
bassahlátri. Svo rúður skjálfa í Há-
degismóum.
gjunum
Ópera 21
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23. NÓVEMBER 2008