Morgunblaðið - 23.11.2008, Blaðsíða 43

Efnahagsmál 43
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23. NÓVEMBER 2008
Er lögheimili þitt
rétt skráð í þjóðskrá?
Nú er unnið að frágangi íbúaskrár 1. desember. Mikilvægt er að
lögheimili sé rétt skráð í þjóðskrá.
Hvað er lögheimili?
Samkvæmt lögheimilislögum er lögheimili sá staður, þar sem
maður hefur fasta búsetu.
Hvað er föst búseta?
Föst búseta er á þeim stað þar sem maður hefur bækistöð sína,
dvelst að jafnaði í tómstundum sínum, hefur heimilismuni sína
og svefnstaður hans er. Þetta þýðir að lögheimili manns skal
jafnan vera þar sem hann býr á hverjum tíma.
Hvenær og hvar skal tilkynna flutning?
Breytingu á lögheimili ber að tilkynna innan 7 daga frá flutningi
til skrifstofu þess sveitarfélags sem flutt er til. Ennfremur má
tilkynna flutning beint til Þjóðskrár.
Eyðublað vegna flutningstilkynninga er að finna á slóðinni
www.thjodskra.is/flutningstilkynning
Þjóðskrá
Borgartúni 24, 150 Reykjavík,
sími 569 2900, bréfasími 569 2949.
m
b
l
10
6
6
8
7
6
Ýmis félagslega rekin fyrirtæki
hófu rekstur í höfuðstaðnum og víð-
ar í þéttbýli svo sem bæjarútgerðir
og strætisvagnar og glæsilegir
verkamannabústaðir risu af grunni.
Í fyrsta sinn veitti ríkisvaldið fé í
byggingu húsa ,,með öllum nútíma-
þægindum“ sem gagngert voru
byggð fyrir alþýðufólk.
Viðbrögð einstaklinga
og samtaka
Á Akureyri hófu samvinnumenn
mikla sókn, stofnuðu sápuverk-
smiðju, timburvinnslu, smjörlík-
isgerð og brauðgerð svo eitthvað sé
nefnt. Þá hófu KEA menn svína-
rækt, stofnuð pylsugerð, og gáfu sig
í auknum mæli að uppbyggingu
sjávarútvegs.
Auk beinna opinberra fram-
kvæmda stuðluðu aðrar aðgerðir
stjórnvalda að því að bæta vaxt-
arskilyrði fyrir einkarekin sprota-
fyrirtæki. Í skjóli verndartolla og
innflutningsbanns voru ný fyrirtæki
stofnsett: Lýsisvinnslustöð, fisk-
mjölsverksmiðja, ölgerð, smjörlík-
isgerðir, sjóklæðagerð og vinnufata-
gerðir, burstagerð og efnagerðir,
skógerð, pípugerð. Sælgætisgerð
var efld og árið 1932 var Slippurinn í
Reykjavík stækkaður og end-
urbættur til mikilla muna. Það er til
marks um eflingu iðnfyrirtækja að
árið 1934 stofnaði verksmiðjufólk í
Reykjavík Iðju, félag verk-
smiðjufólks, sama ár og atvinnurek-
endur stofnuðu Vinnuveitendafélag
Íslands.
Þá er ónefndur hlutur frjálsra fé-
lagasamtaka á fyrstu áratugum 20.
aldar. Hlutur kvennasamtaka í
byggingu Landspítala, hlutur
Hringskvenna í byggingu endurhæf-
ingarhælis fyrir berklasjúka og starf
Mæðrastyrksnefndar með fátækum
o.s.frv.
Á kreppuárum 3. og 4. áratug-
arins stóðu ríki og borg fyrir ýmsum
framkvæmdum, oft í samvinnu við
og fyrir áeggjan og frumkvæði
frjálsra félagasamtaka, verkalýðs-
félaga, samvinnumanna og hjálp-
arsamtaka. Tillögur slíkra alþýðu-
samtaka um opinberar
framkvæmdir miðuðu undantekn-
ingarlaust að því að bæta mannlíf í
samtíð og framtíð. Með nokkrum
rétti má fullyrða að atvinnuleysi
þessa tíma hafi haft þau jákvæðu
áhrif að það kallaði á opinberar
framkvæmdir fyrr en ella hefði orð-
ið, framkvæmdir sem margar hverj-
ar urðu undirstaða þess velferð-
arsamfélags sem byggðist upp á 20.
öld.
Má eitthvað læra af sögunni?
Á hátíðlegum stundum tölum við
gjarnan um lærdóma sögunnar, en
er einhverju slíku til að dreifa? Er
hægt að draga lærdóm af kreppu-
sögu 20. aldar sem við getum nýtt
okkur við aðstæður nú á öndverðri
21. öld? Þótt aðstæður og orsakir
séu um margt ólíkar eru afleiðingar
svipaðar. Heimur fólks sem fyrir
fáum vikum var baðaður birtu vona
og tækifæra, er nú hruninn. Á rúst-
um hans stöndum við vonarsnautt,
ráðvillt fólk og við okkur blasir vax-
andi atvinnuleysi og fátækt. Í Evr-
ópu leitaði fólk á 4. áratug síðustu
aldar skjóls í samtakamættinum og
lagði gjarnan traust sitt á hinn
sterka foringja. Íslendingar létu
samtakamáttinn duga. Í glímunni
við verstu afleiðingar hrunsins get-
um við og þurfum að taka mið af for-
tíð.
 Við verðum að sjá stórtækar op-
inberar framkvæmdir.
 Við þyrftum að sjá öflugan stuðn-
ing við sprotafyrirtæki.
 Við verðum að efla námsmögu-
leika fullorðinna.
 Við þyrftum að innleiða ókeypis
skólamáltíðir sem sjálfsagðan
hluta skólastarfs.
 Við þurfum að leita nýrra leiða til
að nýta orkuauð landsins, t.d. með
rafknúnum almannasamgöngum.
 Við ættum að efla almanna-
samgöngur og láta á það reyna
hvort ekki sé þjóðhagslega hag-
kvæmt að hafa þær ókeypis fyrir
alla.
 Við gerum rétt í að efla sam-
takamátt en forðast hinn sterka
foringja.
 Við þurfum að hætta að hugsa um
ríki og sveitarfélög sem ógnun við
einkaframtak. Ríki og sveit-
arfélög eru ekki þeir heldur við.
 Við verðum umfram allt að muna
að sum fyrirtæki getum við átt
saman, jafnvel þótt þau skili arði.
kreppum?
kommúnistar í kröfugöngu niður Bankastrætið árið 1935.
Höfundur er sagnfræðingur.
Greinin er byggð á bók hans Við brún
nýs dags sem kom út 2007 og næsta
bindi sama verks.
Fáðu úrslitin
send í símann þinn