Skinfaxi - 01.12.1995, Qupperneq 46

46
UMFÍ
Umhverfismál
' ' ■ ■ • ■ • •• r
i islenskri loggjof
Umhverfismál eru ekki nýtt viöfangsefni i íslenskri iög-
gjöf þó aö hugtakiö „umhverfi" og mál tengd því hafi
ekki veriö notaö í samhengi viö verndun náttúrunnar
eöa einstakra hluta hennar, t.d. vatns, fyrr en á síö-
ustu tveim áratugum. í vatnalögum frá 1923 er kveö-
iö á um hvernig skuli koma í veg fyrir mengun neyslu-
og annars vatns, og í náttúruverndarlögum frá 1971
er fjallaö um verndun náttúru og varöveislu sérstakra
náttúrufyrirbœra svo einhver dœmi um verndun um-
hverfis séu nefnd. Þaö er þó ekki fyrr en á síöasta ára-
tug aö íslensk lög og reglugeröir kveöa fastar og á
mun víötœkari hátt en áöur á um verndun umhverfis
og mengunarvarnir.
Vegna legu landsins í miöju Atlants-
hafinu er ekki einungis mikilvægt fyr-
ir íslendinga aö tekiö sé á umhverfis-
málum á landi heldur einnig til sjáv-
ar. Hér á eftir mun þó eingöngu
fjallaö um mengunarvarnir og um-
hverfismál á landi.
Mengunarvarnareglugerbin
Áriö 1988 tóku gildi lög um hollustu-
hætti og heilbrigöiseftirlit. í þessum
lögum eru ákvæöi um aö setja skuli
mengunarvarnareglugerö þar sem
nánar yröi tekiö á því hvernig um-
hverfið og fólkið yrði verndað fyrir
mengun af manna völdum. Þessi
mengunarvarnareglugerð öölaöist
gildi áriö 1990, sama áriö og umhverf-
isráöuneyti tók til starfa, og markar
hún þáttaskil í umhverfislöggjöf hér á
landi. Reglugeröin hefur síöan veriö
endurskoöuö nokkrum sinnum og
innihald hennar aukist, ekki síst eftir
aö ísland geröist aöili aö Evrópska
efnahagssvæðinu (EES) í ársbyjun
1994. Samningi og þátttöku Islands aö
EES fylgir þaö ákvæöi aö efni tilskip-
ana og reglugerða Evrópusambandsins
á mörgum sviöum, þar á meöal um-
hverfismál, verði hluti af íslenskri lög-
gjöf.
Efni mengunarvarnareglugerðarinnar
er aöallega eftirfarandi:
1. Eftirlit meö mengandi starfsemi,
2. Varnir gegn mengun vatns
3. Varnir gegn mengun andrúmslofts
4. Varnir gegn mengun af völdum úr-
gangsefna
5. Hávaöavarnir
6. Vinnsla starfsleyfa til handa fyrir-
tækjum og starfsemi sem kynni að
hafa í för meö sér mengun
Til þess aö ná tilætluðum markmiðum
umhverfisverndar eru settar fram kröf-
ur um hreinsun fráveituvatns, há-
marksstyrk mengunarefna í and-
rúmslofti, hvernig eigi aö fara meö úr-
gangsefni svo og kröfur um
hávaðamörk.
Heilbrigðisnefndir sveitarfélaga
undir yfirumsjón Hollustuverndar rík-
isins hafa eftirlit meö því aö ákvæði
reglugeröarinnar séu virt. í kaflanum
um eftirlit er einnig fjallaö um skipt-
ingu eftirlitsins milli heilbrigöis-
nefnda og Hollustuverndar ríkisins og
hvenær eftirlit fer fram.
Fráveitumál sveitarfélaga hafa veriö
í brennidepli undanfarin misseri
vegna mikils kostnaöar sem því fylgir
aö koma þeim í viðunandi horf.
Hreinsun skólps verður meöal dýrustu
framkvæmda á sviöi umhverfismála á
næstu árum, en samkvæmt mengun-
arvarnareglugerö veröa fráveitumál aö
vera komin í lag á næstu tíu árum.
Ekki síður en fráveitumál hafa sorp-
hirða og úrgangsefnaförgun orðið aö
forgangsverkefnum sveitarfélaga.
Regiugeröin hvetur til stefnumótunar
í meöferö úrgangs, t.d. meö því að
draga úr myndun úrgangs og aö end-
urnýta og endurvinna úrgang áöur en
komið er að endanlegri förgun þess
sem verður ekki nýtt. í reglugerðinni
eru einnig settar fram tæknikröfur til
stööva þar sem endanleg förgun úr-
gangs fer fram.
Til aö tryggja aö kröfur reglugerðar-
innar um mengunarvarnir séu virtar
þurfa fyrirtæki og önnur starfsemi,
sem kann aö hafa í för meö sér meng-
un umhverfisins, aö afla starfsleyfa.
Starfsleyfi eru unnin og gefin út af
Hollustuvernd ríkisins og heilbrigðis-
nefndum sveitarfélaga, í einstaka til-
felli gefur umhverfisráðherra út starfs-
leyfi ef um mjög umfangsmiklar fram-
kvæmdir er aö ræöa, t.d. stóriöju. í
starfsleyfunum er aö finna nánari út-
færslu á þeim kröfum sem geröar eru
til mengunarvarna hjá starfsleyfishafa.
Flestar tæknikröfur í mengunarvarna-
reglugerð eru í viöaukum meö henni.
Þær byggjast m.a. á tilskipunum og
reglugeröum ESB þannig aö kröfur til
umhverfisverndar og mengunarvarna
á íslandi eru nú orðnar sambærilegar
þeim sem gilda víðast hvar í Vestur-
Evrópu.
Reglugerðin er oröin mjög um-
fangsmikil og þykir sumum að hún sé
orðin ansi torskilin. Því hefur verið
rætt um að skipta henni upp í fleiri
reglugeröir samkvæmt meginviö-.
fangsefnum hennar, sem eru vatns-
vernd, loftmengun, hávaðavarnir,
sorphiröa og -förgun svo og starfsleyf-
isvinnsla.