Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1945, Blaðsíða 4

gjalda þung afhroð fyrir styrjaldaraðilum. öll
nýsköpun í landinu til að fullnægja aukinni
fólksfjölgun og auknum menningarþörfum hefir
og verið stöðvuð um mörg ár. Upp í þessi skörð
hafa þjóðinni á síðustu árum safnast nokkrar
innstæður erlendis. Þær eru eign tveggja banka,
sem báðir eru þjóðareign. Innstæður þessar eru
því óskipt þjóðareign í eiginlegasta skilningi,
líkt og t. d. almenningar á landi eða í sjó eða hið
ytra, eins og Jónsbók kallar þá. Geti þjóð vor
haldið þessum innstæðum, varið þær frá að
verða að eyðslufé, unz hún getur hagkvæmlega
breytt þeim í atvinnutæki af fullkomnustu
gerð, virðast allar líkur til, að slík eign gæti
stóraukið afköst vinnunnar í landinu til hags-
bóta fyrir allan landslýð. Ágóðinn ætti fyrst og
fremst að koma fram sem aukin vinnulaun og
bætt skilyrði fyrir menningarlífi í landinu.
Vér teljum oss eiga þessar erlendu innstæður,
og svo er það. En í rauninni eru þær aðeins sýnd
veiði, en ekki gefin, meðan land vort er í raun-
inni ekki samkeppnisfært á atvinnusviðinu við
aðrar þjóðir. Meðan svo stendur, er yfirvofandi
háski á því, að þessi dýrmæta eign verði eyðslu-
fé, og vonir vorar um betri framtíð aðeins hé-
gómlegur draumur.
Er verðið á útflutningsvörum fslands tekur
að falla, hefst atvinnusamkeppni vor við aðrar
þjóðir. Og þá hefst um leið baráttan um það,
hvað verði af innstæðum íslands erlendis, hvort
þær verði eyðslufé eða stórvirk atvinnutæki í
höndum íslendinga í framtíðinni. En verði inn-
stæðurnar erlendis eyðslufé, stöðvast skriðan
naumast við það, heldur verður lánstraust fs-
lands einnig étið upp og sjálfstæði landsins teflt
í voða. Einungis með samkeppnisfærum, stöðug-
um og arðberandi atvinnurekstri getur þjóð
vorri haldist á innstæðunum erlendis. Að því
verður að keppa.
Þínir eigin peningar og innstæður eru ekki
krafa á fé erlendis, heldur íslenzkar krónur, er
hvergi munu gjaldgengar utan vors eigin lands.
Með hinni taumlausu og samvizkulausu seðlaút-
gáfu er búið að margsvíkja og margfalsa þessa
peninga vora, svo að líklega er kaupmáttur ís-
lenzkra pappírskróna ekki tíundi partur réttrar
krónu.
Er verðfallið á útflutningsvörum íslands
hefst, hefst um leið barátta um það, að gera
þessa margföldu íslenzku pappírskrónu gersam-
lega verðlausa. Verði látið skeika að sköpuðu
um þetta, merkir það tvennt: Fé það, sem þú
hefir sparað saman, verður gert að engu. Fé
það, sem þér verður greitt í krónum framvegis,
verður í sísviknari og falsaðri mynt og loks
einskis virði, hversu há sem upphæðin er.
Kaupmáttur íslenzkrar krónu er orðinn svo
lítill, að verði farið lengi’a inn á þá braut, að
eyðileggja hana, getur slíkt ekki endað nema í
almennu þjóðargjaldþroti.
Óskar þú eftir því, að íslenzka þjóðin éti þann-
ig sjálfa sig út á gaddinn í ráðleysi og ó-
mennsku ?
Úr einum stað hefir heyrzt ómengað lof um
seðlaflóðið og dýrtíðina. Það var sagt, að ólíku
væri saman að jafna, seðlaflóðinu hér eða á
Þýzkalandi o. fl. löndum í og eftir fyrri heims-
styrjöld, því íslenzku seðlarnir væru tryggðir
með miklum erlendum innstæðum. Nú er það að
vísu svo, að á rólegum tímum í samkeppnisfæru
landi eru góðar erlendar innstæður fullgild
seðlatrygging. En er verðfall hefst á útflutn-
ingsvörum fslands, er það ekki lengur sam-
keppnisfært með því uppskrúfaða verðlagi inni
í landinu, sem hin taumlausa seðlaútgáfa hefir
skapað. Og í ósamkeppnisfæru landi geta er-
lendar innstæður verið eyddar áður en varir. Og
þótt bankarnir eigi innstæðurnar, er þó svo að
sjá, sem aðilar fyrir utan bankana hafi ráðin
yfir þeim. Eftir ástæðum virðist því efasamt,
að í þessum erlendu tryggingum sé nokkur eig-
inleg trygging fyrir seðlaflóðinu, er virðist vera
tíu sinnum fram úr hófi að stærð. Verði ekki
ráðin bót á þessari meinsemd munu erlendu inn-
stæðurnar reynast lítils virði.
Það er þetta taumlausa seðlaflóð, sem er ó-
gæfa íslands. Vegna hins óeðlilega og geysi-
háa verðlags, sem seðlaflóðið og hinn falsaði
kaupmáttur þess hefir skapað oss verður ís-
land, er verðfall útflutningsvaranna skellur á,
álíka statt og stjórnlaust skip með fullum ríg-
bundnum seglum í ofviðri. Það keyrir fyrr eða
síðar í kaf, nema úrræði verði fundið.
II.
Úrræði fram úr þessu öngþveiti er aðeins eitt.
Það er að hverfa frá því að reikna eftir hinni
bandvitlausu og ómögulegu vísitölu, sem nú er
farið eftir, og taka í þess stað upp — að dæmi
feðra vorra — að reikna allar kaupgreiðslur eft-
ir vísitölu fiskverðsins, þar sem sérhver grein
sjávarafurðanna fær réttláta hlutfallstölu. Sum-
ir kunna að vilja taka vísitölu verðsins á út-
fluttum landbúnaðarafurðum með í vísitölu
fiskverðsins. Verðfall þeirra er ekki væntanlegt
fyrr en miklu síðar en á fiskinum. En þar sem
þessi útflutningur er tiltölulega lítill, mætti —
ef vill — taka hann með að ósekju og láta hann
ganga sem lið inn í vísitölu fiskverðsins. En allir
verða að gera sér það ljóst, að þótt hægt verði
að greiða vísitölu fiskverðsins með 100% unz
verðfall sjávarafurðanna byrjar verður þetta
ekki hægt eftir það, af því að verðfallið verður
á undan vísitölureikningnum. Fyrir þeirri
VÍKINGUR
i