Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1945, Blaðsíða 19

••
Oryggismál
Mikið hefir verið rætt og ritað um öryggis-
mál sjómanna á tveim síðastliðnum árum, og
mun gagnrýni, sem fram hefir verið borin, hafa
leitt til ýmissa umbóta. Eitt er þó það atriði,
er sjaldan hefir verið minnzt á í sambandi við
öryggismálin, það er varðar vélstjórn og vél-
stjóra á skipum.
Eg ætla að fara nokkrum orðum um þessa
hlið öryggismálanna, ef vera kynni, að þeir, er
hlut eiga að máli, ljúki upp augum fyrir þeirri
hættu, er stafar af því, að skapa vélstjórum
ekki viðunanleg starfsskilyrði, eins og til dæmis
á sér stað, er þeir eru látnir skuldbinda sig til
að sinna hásetastörfum á þilfari að meii'a eða
minna leyti, og fara í báta á síldveiðum. Til
eru dæmi frá síðustu vertíð, að bátar voru
dregnir að landi vegna vélbilana, er urðu vegna
þess, að fyrsti vélstjóri var á þilfari að þorsk-
veiðum. Á meðan hætti vélin að fá smurning og
bræddi úr öllum aðallegum.
Á línu- og dragnóta-veiðum, þar sem hluta-
skipti eru, mun vera all títt að spara tölu skip-
verja, og er það oftast gjört á kostnað vélgæzlu
skipsins — með þegjandi samþykki vélstjóra
og skipstjóra — í þeim tilgangi, að skipta í
færri staði. Telja menn sig þá vera að spara,
þótt stundum verði það þeim dýrkeypt, t. d. með
viku til hálfs mánaðar landlegu frá góðum afla,
vegna úrbræðslu eða annarra vélbilana. Því má
heldur ekki gleyma, að ekki er ætíð auðvelt að
ná landi, þegar vélbilun á sér stað, og þá er
öryggi skipshafnarinnar stefnt í hættu.
Skal hér rakin þróun og viðgangur þessa hugs-
unarháttar, þá er stærri mótorskipunum fjölg-
ar. Skip þessi hafa ýmist verið í flutningum
hér við land, milli íslands og Englands, eða
stundað veiðar með botnvörpu, og síldveiði á
sumrum með herpinót.
Á skipum þeim, er siglt hafa milli landa, hefir
lagaákvæðum um starfslið og tölu skipverja
verið framfylgt, þar sem mér er kunnugt mál.
En svo, þegar sum þessara sömu skipa fara á
síldveiðar, hefir verið gripið til fyrrnefndra
„sparnaðarráðstafana“ um tölu skipverja, á
kostnað vélgæzlu skipsins, með þeim hætti, að
annar vélstjóri fer í báta, eða jafnvel með þeim
hætti, að láta annan vélstjóra aðeins mæta við,
lögskráningu, en ganga síðan að öðru starfi í
landi. Það vissi ég til, að átti sér stað á síðustu
síldarvertíð.
Ærið langur varðtími getur orðið hjá fyrsta
vélstjóra á skipum, þar sem annar vélstjóri fer
í báta, en ekki er fátítt, að hann bæti sér það
upp með því að „poka“ í vélarrúmi. Með því að
undirgangast slíka tilhögun svíkja vélstjórarnir
sjálfa sig og starf sitt og veikja öryggi skips-
ins. Til er það og á sumum hinna stærri mótor-
skipa (með vélar yfir 200 hestöfl), að stjórn-
tæki vélar eru leidd til stýrishúss, og er þá
skoðun sumra, að ekki sé lengur þörf vélstjóra
í vélarrúmi. Þessi skoðun er orðin til á smærri
skipum og er að mestu leyti vélstjórunum sjálf-
um að kenna, þar sem þeir hafa stundum haldið
sig alls staðar annars staðar á skipinu en í vélar-
rúmi, er þeir eru á vakt, í skjóli þess, að hægt
sé að stjórna vélinni frá stýrishúsi, hvenær sem
þörf gerist. Þá er ekki óeðlilegt að skipstjórarnir
haldi, að vélstjórinn geti unnið eitthvað á þilfari,
og að spara megi með því mann á skipið.
Öllum hugsandi mönnum er það ljóst, að með
slíkum starfsháttum og skoðunum á starfi vél-
stjóra, er gerð skerðing á öryggismálin, sem
uppræta verður úr fiskiflotanum. Sem betur fer
eru þau þó fá nú orðið mótorskipin, þar sem
slíkt ástand ríkir. En þó vantar á, að allir skip-
stjórar vilji skilja réttmæti þess, að vélstjór-
arnir séu við sitt starf og hvergi annars staðar.
Loks til vélstjóranna: Lærið að skilja og meta
ykkar eigið starf; undir því getur öll.skips-
höfnin átt líf sitt.
Sveinn Jónsson,
vélstjóri.
Skipstjóra- og stýrimannafélagið Grótta
hélt aðalfund sinn 7. þ. m. Á fundinum var sam-
þykkt að stofn'a deild í Keflavík fyrir þá meðlimi
félagsins, er búa á Suðurnesjum, og ýmsar aðrar
breytigar voru gerðar á lögum þess. — Formaður
félagsins er nú Auðunn Hermannsson.
VÍKINGUR
19