Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.1945, Blaðsíða 16

Rússlands fóru um, var hann um 1000 mílur frá
bækistöðvum R.A.F.
Tirpitz fór nú nokkrar skyndiferðir frá bæki-
stöðvum sínum í norsku fjörðunum. Hann hafði
mikið gildi sem áróðurstæki. Þegar innrásin var
gerð í ftalíu, var Tirpitz sendur í víking til
Spitzbergen, og Göbbels notaði ferðina sniðug-
lega í áróðri sínum til að sannfæra þýzkan al-
menning um, að árásin á 100 manna léttvopnað
norskt varðlið norður á Spitzbergen væri jafn-
mikilvæg og innrásin. Göbbels taldi þetta sönn-
un þess, að bandamenn ættu svo annríkt á Suð-
urhöfum, að þeir hefðu misst vald á Norður-
höfum.
Óneitanlega ollu „ævintýri“ Tirpitz brezku
flotastjórninni nokkrum áhyggjum. f einni ferð
sinni rakst Tirpitz á skipalest, en fylgdarskipin
réðust gegn honum af slíkum hetjuskap, að
hann flúði af hólmi, heldur en að eiga á hættu að
verða fyrir skoti. öðru sinni slapp hann nauðu-
lega undan rússneskum kafbát, og sú eldraun
fékk svo á þýzku foringjana, að ákveðið var að
leggja hann ekki frekar í hættu, heldur búa hon-
um öryggi í höfn.
Altenfjörður var valinn. öðru megin við
mynni hans liggur fiskimannabærinn Hammer-
fest með 4000 íbúa, nyrsti bær í Evrópu. Fjörð-
urinn er einnig sá nyrzti á meginlandinu, á 70.
gr. N br., skerst 20 mílur inn í landið.
Eyjaklasi með mjóum sundum lokar næstum
innsiglingunni. T. d. er sundið milli Kvalö og
Seiland svo mjótt, að hreindýrin eru látin synda
yfir það til beitar á sumrin. Eyjar þessar ásamt
Sorö, eru víða fjöllóttar með skriðjökla í gróð-
urlitlum, berum hlíðum.
Fyrir Tirpitz var Altenfjörður hinn ákjós-
anlegasti legustaður, því umfram það, sem áður
hefir verið sagt, er hann íslaus allt árið, vegna
áhrifa golfstraumsins, og gat hann því alltaf
skotizt út. Fjarðarbotninn, þar sem hann lá fyr-
ir akkerum, var það langt frá hafi, að orustu-
flugvélar og loftvarnarlið Þjóðverja fékk ráð-
rúm til varnarráðstafana. Fjörðurinn var um-
luktur sæbröttum fjöllum, hin ákjósanlegasta
vörn gegn sprengju- og tundurskeytaflugvélum.
Með bugðum og krókum var fjörðurinn um 50
km. langur. Mjó sundin auðvelduðu víggirðingu
með tundurduflum, kafbátanetum og slám, eða
þeim tækjum, sem þýzk hugkvæmni fann upp til
varnar. Og þarna var nú hið mikla bákn, Tirpitz,
kominn í „örugga höfn“.
Könnunarflugvélar Breta fundu von bráðar
felustaðinn, og ljósmyndir, teknar úr lofti,
sýndu öryggisráðstafanir þær, sem Þjóðverjar
höfðu gert.
En þar sem Tirpitz lá í fylgsni sínu, var hann
þó, vegna óvissunnar um athafnir hans, svo
16
stór þyrnir í augum brezku flotastjórnarinnar,
að ákveðið var að senda „dvergana“ þegar til
árásar.
Ef menn taka til athugunar hinar afarsterku
neðansjávarvai’nir Þjóðverja í Altenfirði, er
eðlilegt að spurt sé, hvers vegna ekki hafi verið
ráðizt á Tirpitz úr lofti. Svarið er ofur einfalt:
Sprengjuflugvéélar voru ekki til. Engar
sprengjuflugvélar frá flugvélamóðurskipi voru
svo öflugar, að þær gætu rutt sér leið gegnum
loftvarnirnar með nokkra von um að koma
sprengju á skipið. Eftir 6 mánuði yrðu þær til,
en þá var ekki víst, að Tirpitz lægi á Altenfirði.
Þetta var á áliðnu sumri 1943, Rússar geystust
vestur gresjurnar í stórsókn, orusturnar í Norð-
ur-Afríku voru að nálgast hámarkið, sameinað-
ur herstyrkur bandamanna að vinna aftur stór
svæði í Eyjahafi. í stuttu máli, öllum hernaðar-
styrk hinna sameinuðu þjóða var beitt til hins
ítrasta. Tirpitz gat því orðið þungt lóð á hern-
aðarvoginni, ef hann slægist í lið með Scharn-
horst og Lútzov, 10.000 smál. orustuskipi, sem
bæði voru á sveimi í Norðurhöfum. Þessari
hættu varð að bægja frá þegar í stað.
Sama leynd hvílir ennþá yfir móðurskipinu,
sem lagði úr brezkri höfn með dvergkafbátana
í september 1943. Birt hafa verið nöfn þriggja
kafbátsforingja. Basil Place, sem stjórnaði X 6,
Donald Cameron X 7 og Henty-Greer. Sameigin-
legt starf hafði bundið þessa menn vináttubönd-
um. Nokkrum vikum áður hafði Place kvænzt,
þá nýlega orðinn 22 ára, og var Henty-Greer
svaramaður.
Varnir Þjóðverja í Altenfirði voru miðaðar
við kafbáta meðalstærðar. — En refahelt
hænsnabirgi dugir ekki gegn höggormum.
Hlustunar- og bergmálstækjum þeirra, sem gáfu
til kynna nálægð meðalkafbátsins, gat hæglega
skotizt yfir „dvergana“. Til þess lágu eftirfar-
andi orsakir: Hlustunartækin, sem eru hárná-
kvæm, gefa ótal hættumerki daglega, smáfisk-
torfa, sem nálgast ströndina, þaraflækjur á reki
og jafnvel straumröst, þar sem kaldir og heitir
straumar mætast, hefir áhrif á þau. Áhrifin frá
dvergkafbát geta verkað svipað á þau.
í norsku fjörðunum er mikill munur flóðs og
fjöru, og hindranir, svo sem duflabelti og slár,
sem voru örugg virki gegn stóru kafbátunum,
hleyptu „dvergunum í gegn um háflóð.
Undirbúningur leiðangursins var afar marg-
brotinn. Margar rannsóknardeildir störfuðu að
honum nótt og dag. Ný sjókort voru prentuð,
allar eldri mælingar voru endurskoðaðar og
endurbættar. Sérfræðingar úr norska sjóhern-
um voru teknir til aðstoðar, einnig norskir fiski-
menn, nýsloppnir úr klóm nazista. Þeir gátu ef
til vill gefið mikilsverðar upplýsingar um
VlKlNGUR