Sjómannablaðið Víkingur - 01.07.1960, Blaðsíða 32

keppnina á jöfnum grundvelli,
er það trúa mín, að verðlag
myndi stöðugt og meiri festa í
allri athafnasemi. Við stofnsetn-
ingu slíkra fyrirtækja væri ekki
óviturlegt að reyna að fá al-
menning til að kaupa hlutabréf
í fyrirtækinu. Ganga yrði þó svo
frá því máli, að auðugir ein-
staklingar eða félög gætu ekki
keypt upp stóran hluta í félög-
unum og þannig ráðið mestu eða
öllu um rekstur fyrirtækisins.
í beinu framhaldi af atvinnu-
tækjahugleiðingum hefur mikið
verið hamrað á því að undan-
förnu, að verkalýðsforingjar
yrðu að vera ábyrgir menn, sem
ekki gerðu kröfur umfram fram-
leiðslugetu atvinnuveganna. All-
ar kjarabætur yrði að miða við
afköst atvinnutækjanna. Auð-
vitað er þetta rétt. Ég hygg líka,
að sérhver verkalýðsforingi
skilji þetta mæta vel. í litlu þjóð-
félagi eins og hér hljóta þó að
skapast alveg sérstök fyrirbrigði.
Við erum ekkert annað en ein
stór fjörskylda. Eðlilegt er því,
að við kærum okkur ekki um að
hafa of mikinn launamismun
milli hinna einstöku meðlima
fjölskyldunnar. — Kjarabarátta
síðustu ára einkennist því mjög
af því, að stéttirnar glíma hver
við aðra um að halda sama
launahlutfalli. Þetta sjónarmið
hefur ráðið hjá flestum verka-
lýðsforingjum og aðrir orðið að
taka það upp án tillits til þess,
hvort atvinnutækin þyldu kaup-
gjaldið.
Hér vita allir verkalýðsforingj -
ar á svipstundu, ef einn verka-
lýðsforingi fær krónuhækkun
eða styttingu á vinnutíma fyrir
sína menn. Sá næsti hefur þá
farið á stað og svo koll af kolli,
þar til hringnum var lokað. At-
vinnurekendur hækkuðu svo með
kurt og pí framleiðsluvöru sína
og veltur yfir á fólkið, og gang-
an gat hafist á nýjan leik. í
þessari baráttu er hinn rauði
þráður innbyrðis barátta laun-
þeganna, sem elta rófuna á
sjálfum sér en taka ekkert tillit
til framleiðslugetunnar. Þetta
var auðvelt með alla sníkjuat-
vinnuvegina, en ómögulegt með
sjávarútveginn, sem standa varð
í harðri samkeppni á heims-
markaði. Leiddi þetta til þess,
að fiskimenn togaranna og far-
menn standa mun neðar í kjara-
stiganum en menn á landi.
En hvað getum við launþeg-
arnir gert til að skapa festu í
athafnalíf þjóðarinnar og
tryggja okkur réttmætan hlut af
arði atvinnutækjanna. Við eig-
um að sameina krafta okkar inn-
an stéttarsambandanna og koma
okkur upp sterkum atvinnufyr-
irtækjum. Það er álit mitt, að
þarna bíði íslenzkra verkalýðs-
samtaka geysivíðtækt framtíðar-
starfssvið. Með því að fara inn
á þetta svið skapazt grundvöllur
fyrir raunhæfri kjarabaráttu.
Verkalýðsfélögin ættu þá að
standa fremst um fyrirmyndar
rekstur öðrum atvinnurekendum
til eftirbreytni. Þá skapazt það
að mikill hópur vinnandi manna
verða ábyrgir atvinnurekendur,
sem geta á fundum félags síns
fylgst rækilega með rekstri fyr-
irtækisins. í öðru lagi ætti það
að vera tryggt, að verkalýðsfor-
ingjar gera ekki kröfur í meira
en það, sem raunverulega er til
skiptanna. í þriðja lagi yrði
launþegasamtökin voldugur
ráðaaðili, sem með ábyrgum at-
vinnurekstri sæti við sama borð
og aðrir atvinnurekendur í þjóð-
félaginu. Ekki væri það nú dóna-
legt í kaupdeilum að geta sagt
við útgerðarmann: „Heyrðu
góði! Þetta borgar stéttafélag
mitt á sínum skipum, af hverju
getur þú ekki greitt þetta á þín-
um“.
Á síðastliðnu far og fiski-
mannaþingi reyndi ég að fá
samþykkta tillögu þess efnis, að
stjórn sambandsins safnaði
hlutafé meðal félaga þeirra, er
mynda Far- og fiskimannasam-
bandið. Hlutaféð yrði svo notað
til kaupa á mótorbát og þar með
lagður grunnur að víðtæku og
sterku atvinnufyrirtæki laun-
þegasambands.
Því miður gat ég ekki setið
þingið, er tillagan átti að koma
úr nefnd, svo að hún sofnaði þar
svefninum væra.
Nokkur andstaða varð þó gegn
tillögunni, er ég lagði hana
fram. Byggðist sú andstaða að-
allega á því, að stéttafélög hefðu
áður reynt þetta en þjófar kom-
ið og öllu stolið. Vel kann að
vera, að svo hafi einhvers stað-
ar verið, en sá, sem trúir því, að
þjófar leynist undir hverjum
steini stéttafélaga trúir engan
veginn á samtakamátt einstak-
linganna, þann eina mátt, sem
fleytt getur þjóð okkar til betri
lífskjara.
Mér er að vísu mæta vel ljóst,
að ýmsir erfiðleikar eru á því að
koma á fót svona launþegafyrir-
tæki. Félagsþroski okkar er enn
á frumstigi og torti*yggnin
óskapleg. Eigi að síður er ég
ekki í nokkrum vafa, að tilraun
þessi myndi takast, ef reynd
yrði. Margir greindir drengir
eru innan samtaka okkar með
víðtæka þekkingu á sjávarút-
vegsmálum. Þeir myndu áreiðan-
lega leggja fram sitt liðsinni, ef
einu sinni yrði ýtt úr vör. Litli
mótorbáturinn okkar myndi
fljótlega spinna utan um sig og
skapa annan og svona koll af
kolli. Já, jafnvel togara- og
kaupskipastóll farmannasam-
bandsins gæti orðið til innan tíð-
ar. Hefjumst því handa og
ryðjum leiðina fyrir launþega-
atvinnufyrirtækin.
Örn Steinsson.
Eg: hefði aldrei trúað, að það yrði svona
dýrt að gleyma henni.
168
VÍKINGUR