Sjómannablaðið Víkingur - 01.07.1960, Blaðsíða 10

Markús Jónasson
Við megum aldrei gleyma þeim,
sem trúir og öruggir reyndust á
hættunnar stund, sem aðeins
hugsuðu um að gegna skyldu-
störfunum án þess að hugsa
um eigin bjargarvon. Eitt slíkt
dæmi eigum við þegar togarinn
Skúli fógeti fórst á sunnanverð-
um Reykjanesskaga skömmu
eftir miðnætti hinn 10. apríl
1933. Hafrót var og ofsalegt
brim. Skipið lamdist við klett-
ótta strönd og bjargarvon virtist
ekki mikil fyrir hina 35 vösku
sjómenn, sem á skipinu voru.
Loftskeytastöðin á Skúla fó-
geta var aftur í káetu og eigi
leið á löngu áður en sjór flæddi
inn í klefann.
Loftskeytamaðurinn Markús
Jónasson, aðeins 25 ára að aldri,
sendi út SOS og náði þegar sam-
bandi við Loftskeytastöðina í
Reykjavík, sem gerði ráðstafan-
ir til björgunar úr landi, þar
sem auðsýnt var að björgun frá
sjó var óframkvæmanleg, fór
björgunarsveit frá Grindavík
þegar á vettvang.
Brátt hækkaði sjórinn í loft-
skeytaklefanum, og til þess að
halda nokkrar mínútur áfram
færði Markús mótorinn á hærri
stað í klefanum. Rétt á eftir
stöðvaðist ljósavél skipsins og
hafði þá Markús skýrt frá að nú
næði sjórinn honum í mitti, en
áfram hélt hann að senda á
morselykilinn, rólegur eins og
ekkert væri um að vera. Þetta
var mikil hugarró, sem eflaust
hefur stafað af því að hann var
sér þess meðvitandi, að hann
var að vinna að björgun félaga
sinna.
Félögum Markúsar kom þetta
ekki á óvart. Þeir höfðu kynnst
honum sem góðum og hógværum
félaga, sem sízt var líklegur til
þess að bregðast skyldu sinni á
hættunnar stund.
24 mönnum af áhöfn Skúla
fógeta var bjargað í land, af
björgunarsveitinni í Grindavík,
en Markús Jónasson drukknaði
ásamt 10 skipsfélögum hans.
Hannes ráðherra.
Aðfaranótt 14. febrúar 1939
fórst togarinn Hannes ráðherra,
einn af stærstu togurum íslenzka
flotans, á Músaskerjum við
Kjalarnes. Loftskeytamaðurinn
Henry Hálfdansson sendi þegar
út neyðarmerki. sem heyrðust á
loftskeytastöðinni í Reykjavík.
Henry Ilálfdánsson
Skömmu eftir að skipið
strandaði hafði sjór flætt í véla-
rúmið og öll ljós slokknuðu.
Enginn neyðarsendir var um
borð í Hannesi, en Henry hafði
sér til gamans og af tekniskum
áhuga sem hann var þekktur
fyrir, smíðað sér smátalstöð,
sem gekk fyrir rafhlöðum. Kom
nú tæki þetta í góðar þarfir, og
hafði hann talsamband við land:
þótt aðalsendirinn væri úr leik.
Var öll framkoma Henrys hin
öruggasta og auðséð á öllu að
hann hugsaði fyrst og fremst um
að tryggja skipsfélögum sínum
örugga björgun, enda tókst það
giftusamlega.
Þau eru orðin nokkuð mörg
íslenzku skipin, sem hafa farizt,
og íslenzkir loftskeytamenn hafa
ávallt reynst starfi sínu vaxnir
þótt lif þeirra væri í yfirvofandi
hættu.
Fólkinu í landi berast fréttir
af hinum ytri ramma margra
átakanlegra sjóslysa. Hin hlið
málsins snýr að þeim, sem
standa í hildarleiknum, standa
hh'fðarlausir í drynjandi brotsjó
í hríðarbyljum og vetrarstorm-
um og sjá oft ekki fram á ann-
að en að dauðinn sé á næsta leiti.
Þá þarf oft á miklu sálar og lík-
amsþreki að halda.
Hinsvegar á íslenzka þjóðin
það með réttu, og mun þá eng-
inn undanskilinn, að hún hefur
kunnað að meta þau afreksverk,
sem á sjónum eru unnin. Þær
vinsældir og hlýhugur, sem
komið hefur fram við íslenzka
sjómenn fyrr og síðar eru eitt
ljósasta dæmið, og það er von
mín, að þau sterku bönd, sem
tengja íslenzku sjómennina við
allan landslýð rofni aldrei.
Þegar horft er um öxl og
skyggnst um hinn langa sigl-
ingatíma sögunnar, er vart nema
andartak liðið frá því er hið litla
og ófullkomna loftskeytatæki
Marconís sendi frá sér dauft
radíóhljóðmerki. Loftskeytamað-
urinn mætti ennþá kallast hinn
nýi meðlimur skipshafnarinnar,
en hann hefur unnið sér fastan
sess, sem sá, er síst má án vera.
Þrátt fyrir geysilega tæknilegar
framfarir á radíósviðinu hin
síðustu ár, ekki sízt upp úr síð-
ustu heimsstyrjöld og daglegar
nýjungar í fullkomnun tækj-
anna, er varla útlit fyrir að
millilandaskip leggi úr höfn án
þess að hafa tæknimenntaðan
loftskeytamann um borð.
Guðm. Jensson.
146
VÍKINGUR