Sjómannablaðið Víkingur - 01.10.1986, Qupperneq 24

Nor-Fishing
Höfundar hafa
nefnt hér á undan
nokkur dæmi um
risamarkaöi, sem
velta milljöröum,
og geta oröiö til
þess aö „gengi“
uppsjávarfiska
hækki verulega frá
þvísem veriö
hefur.
Betri geymsluaö-
feröir myndu því
hafa augljósa
efnahagslega
þýðingu...
24 VÍKINGUR
Lýsi sem hollefni og sem
hráefni í matvæiaiðnaði
Lýsi inniheldur mikið magn
fjölómettaðra fitusýra sem æ
meiri eftirspurn verður eftir
vegna hagstæðra áhrifa
þeirra gegn hjarta- og æöa-
sjúkdómum. Lýsi og lýsisaf-
uröum er hægt að bæta í
ýmis matvæli svo sem smjör-
líki og auka þannig næringar-
gildi þeirra verulega.
Surimi
Surimi er þegar orðin
markaðsvara sem veltir millj-
örðum og hefur enn verulega
vaxtarmöguleika. Japan og
Höfundur telur sildar-
bræðslur og annan fiskiðnað
af svipuðu tagi afbragðs vett-
vang fyrir hinn nýja liftækni-
iðnað.
Gæðakröfur hafa aukist
mjög undanfarin 10—15 ár
frá viðskiptaaðilum bræðsl-
unnar. Eitt af þvi sem hvað
erfiðast hefur veriö að ráða
við í þvi sambandi er litið
geymsluþol hráefnisins.
Vinnslan er frá náttúrunnar
hendi „skorpukennd“ þannig
að á köflum annar vinnslan
ekki þvi hráefni sem stendur
til boöa en inn á milli koma
svo timabil sem framleiðslu-
tækin nýtast alls ekki. Betri
geymsluaðferðir myndu því
hafa augljósa efnahagslega
þýðingu og stuðla að þvi að
betur væri hægt að koma til
móts við þær kröfur sem nú-
tíminn gerir. Hágæöaafurðir
(eðalmjöl) taka nú um 50% af
öllu hráefninu, 1977 var sama
hlutfall 6%.
Liftækni lofar góðu um að
hægt verði að finna hag-
Bandarikin eru stærstu mark-
aðirnir. Loks má nefna ýmis
finunnin lifefni úr fiski auk
fiskiduftstaflna o.þ.u.l. fyrir
heilsufæðismarkaðinn.
Höfundar hafa nefnt hér á
undan nokkur dæmi um risa-
markaði — sem velta millj-
örðum — og geta orðið til
þess að „gengi“ uppsjávar-
fiska hækki verulega frá þvi
sem verið hefur.
Ný tækni
Liftækni ryður sér til rúms á
fjöldamörgum sviðum. Höf-
undar telja að Norðmenn sem
hefðbundin fiskveiðiþjóö eigi
að einbeita sér að liftækni í
kvæmar lifrænar aðferðir við
aö auka geymsluþol hráefn-
isins. Tilraunir með mjólkur-
sýrubakteríur hafa gefið
ágæta raun enda aðferðin
gamalgróin og viða notuð í
matvælaiðnaði.
Áturikt hráefni er sérstak-
lega til vandræða vegna
meltingarensima sem sjá til
þess að hráefnið brotnar nið-
ur fljótar en ella. Nýjar að-
ferðir byggðar á liftækni leit-
ast við að leysa þetta vanda-
mál með nýjum leiðum og
e.t.v. mun áhrifarikar en þeim
gömlu. í stað þess að gripa
inn á seinni stigum framvind-
unnar i hráefninu og koma i
veg fyrir að skaðlegar bakter-
íur fjölgi sér, þá er nú unnið
að þvi að hindra virkni melt-
ingarensímanna sem sjá hin-
um skaðlegu bakterium fyrir
æti. Þannig er mögulegt að
hindra að aðstæður skapist
fyrir óæskilegan bakteríu-
gróður. Til þessa eru notaðir
sérstakir hemjarar (inhibit-
orer) sem eru ensím sem
fiskiðnaði og þróa þar upp
framúrskarandi kunnáttu.
Höfundar eru ekki sáttir við
frammistöðu Norðmanna
hingað til við rannsóknir,
vöruþróun og markaðsöflun.
Gera þarf áætlanir langt fram
í tímann og leggja riflega af fé
i. Arðsemi geti menn ekki átt
von á fyrr en eftir 1—2 ár.
Innra skipulag fiskiðnaðarins
verður að breytast að mati
höfunda. í dag virkar kerfið
þannig að fyrirtækjum er meir
í mun að tryggja sér bita af
styrkjakökunni frá hinu opin-
bera en að leita nýrra leiða
við framleiðslu og markaös-
öflun.
m.a. finnast i kartöflum. í
Noregi vinna nú rannsóknar-
stöðvar sildarbræðslanna og
kartöflubænda saman að til-
raunum i þessa átt. Þar sem
hér er um að ræða í báðum
tilvikum innlendar auðlindir i
Noregi hefur þessi starfsemi
augljóst þjóðhagslegt gildi.
Frekari notkun ensíma i
vinnslunni er einnig á döfinni.
Svo sem við að skilja lýsi frá
þurrefni (próteini) og vatni.
Þar er með hjálp ensima
hægt að vinna sér allt ferlið
léttara og spara talsverða
orku um leið.
Liftækniiðnaðurinn kemur
til með að notast mikið við ör-
verur og verður þvi í mikilli
þörf fyrir hentugt æti fyrir
hina ýmsu nytjastofna ör-
vera. Sildarbræðslan getur
þar boöið upp á afrennslis-
vatn (limvatn) sem ákjósan-
legt æti.
Ensim sem hér hafa verið
nefnd eru einnig möguleg
afurð í sjálfu sér. M.a. melt-
ingarensimin í áturiku hráefni
Líftækni og síldarbræðsla
Dr. Agnar Mjelde, Sildolje- og Sildmelindustriens Forskningsinstitutt Bergen.