Náttúrufræðingurinn - 1961, Blaðsíða 34

28
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
Bergþór Jóhannsson:
Um sjaldgæfa íslenzka lifrarmosa
Þó ísland sé frægt fyrir mosa sína, hefur íslenzkum mosagróðri
verið sáralítill gaumur gefinn. Ekki er enn til á íslenzku neitt rit
um íslenzka mosa, en helzta og ég lield eina ritið, sem talizt getur
yfirlitsrit um íslenzka mosa og útbreiðslu þeirra, er ritgerð Aug.
Hesselbos „The Bryophyta of Iceland" í safnritinu „The Botany
of Iceland". Hesselbo ferðaðist hér um árin 1909, 1912 og 1914.
Áður höfðu nokkrir menn safnað mosum hérlendis og getur Hes-
selbo þeirra i ritgerð sinni, og virðist Chr. Grönlund hafa ritað
mest um íslenzka mosa áður en Hesselbo skrifaði sína ritgerð.
Síðan Hesselbo var hér hafa einhverjir að minnsta kosti safnað
mosum hér og fengizt við greiningu á þeim, en ekki hefur verið
gerð nein skipulögð allsherjarrannsókn á mosagróðri landsins. Þvi
miður er ég lítt kunnugur rannsóknum þeim, er hér kunna að
hafa verið gerðar eftir 1918, og styðst ég því aðallega við ritgerð
Hesselbos.
Undanfarið hef ég fengizt lítillega við söfnun og greiningu mosa,
en því miður hef ég ekki enn getað ferðazt neitt um landið og
því eingöngu getað rannsakað suðvesturlandssvæðið, einmitt það
svæði landsins, sem langbezt er rannsakað fyrir. Nokkur bót hefur
það þó verið mér að nokkrir ágætir menn hafa fært mér mosa,
sem þeir hafa tínt á ferðum sínum. Steinn Valur Magnússon hefur
fært mér mikið af mosum úr Vestur-Skaftafells-, Rangárvalla- og
Múlasýslum, Hörður Kristinsson hefur gefið mér mosa úr Eyjafirði
og Vestmannaeyjum og Helgi Hallgrímsson hefur sent mér nokkra
mosa frá Akureyri og úr Fljótsdal. Ég vil nota tækifærið og þakka
þessum mönnum þeirra ágætu aðstoð.
Mosar skiptast í tvo aðalflokka, lifrarmosa (Hepaticae) og blað-
mosa (Musci). Lifrarmosar taka allmikið rúm í flestum mosabók-
um, þeir eru um það bil fjórðungur allra íslenzkra mosategunda.
En þegar út í náttúruna er komið verður annað uppi á teningnum,