Náttúrufræðingurinn - 1961, Blaðsíða 9

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
3
Tákna má hina ýmsu ísótópa súrefnis á eftirfarandi hátt:
‘ÍO, 'sO. *I0, ”0, lO, *80,
Vetni hefur þrjá ísótópa með massatölurnar 1, 2 og 3 (sjá 2. mynd).
2. mynd. Hinir þrír ísótópar vetnis.
3H
Tritíum
Vetni er svo mikilvægt frumefni, bæði eðlisfræðilega og efna-
fræðilega, að hinir þrír ísótópar þess hafa sérstök nöfn. ísótópur-
inn, sem hefur massatöluna 1, er kallaður vetni (prótíum), ísótópur-
inn með massatöluna 2, devteríum, og ísótópurinn með massatöl-
una 3, tritíum. x) Kjarnarnir hafa meira að segja sérstök nöfn og
eru táknaðir með sérstökum bókstöfum. Vetniskjarninn er aðeins
ein prótóna (táknaður með p), devteríumkjarninn er kallaður
devteróna (táknaður með d) og tritíumkjarninn er kallaður tritóna
(táknaður með t). í kjarnfræðitilraunum eru kjarnar þessir oft
notaðir sem skeyti, og er þeim þá skotið á aðra kjarna.
Elektrónan snýst um möndul sinn.
Árið 1925 komu tveir Hollendingar, Uhlenbeck og Goudsmit,
fram með þá tilgátu, að elektrónur snérust um möndul sinn. Vitað
er nú með vissu, að allar elektrónur snúast á þennan hátt. Fá þær
við það skriðþungamættið i/z (h/27r), þar sem h (6,6 X 10-27 erg sek)
er svokallaður Plancks stuðull, nefndur til heiðurs þýzka eðlis-
fræðingnum Max Planck.
1) Vetni það, sem finnst í náttúrunni, er að langmestu leyti prótíum, einn
sex þúsundasti bluti þess er þó devteríum. Tritíum er geislavirkur ísótópur,
sem svo að segja ekkert finnst af í náttúrunni. Verður því að framleiða hann
með sérstökum aðferðum.