Náttúrufræðingurinn - 1961, Blaðsíða 31

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
25
fékkst einmitt við athuganir stökkbreytinga um aldamótin og skýrði
þær sem breytingar á genunum.
Tilraunir líffræðinga bentu til þess, að umhverfið ltefði ekki
bein áhrif á erfðastofnana. August Weismann (uppi 1834—1914)
halastýfði mýs í fjölmarga ættliði, en aldrei styttist halinn. Erfða-
fræðingar hafa alið hreinræktuð kyn bananaflugna við margskyns
skilyrði án þess nokkurrar aðlögunar eftir umhverfinu yrði vart.
Af öllu þessu hafa erfðafræðingar dregið þá ályktun, að náttúran
velji úr þá einstaklinga, sem bezt séu fallnir til að lifa við ríkjandi
aðstæður, en breytingar á erfðavísunum séu tilviljunarkenndar
stökkbreytingar, óháðar skilyrðum umhverfisins.
Þótt ekki sé neitt samræmi að finna milli gerðar stökkbreyting-
anna og ytri staðhátta, er ekki þar með sagt, að ekki sé hægt að hafa
á þær nein áhrif. Fyrst í stað þekktu líffræðingar raunar enga leið
til að fá fram stökkbreytingar, en árið 1927 tókst bandaríska eriða-
fræðingnum Muller að fá fram stökkbreytingar hjá bananaflugum
með röntgengeislum, og brátt varð ljóst, að þessi aðferð fjölgar stökk-
breytingum hjá öllum lífverum. Ýmis efni framkalla stökkbreyting-
ar, jafnvel aukinn hiti eykur á stökkbreytingafjöldann umfram það,
sem venjulegt er. En stökkbreytingar eru sjaldnast til góðs, enda
kannski tæpast við því að búast, að tilviljunarkennd breyting bæti
gerð lífveru, sem stendur í jafnvægi við umhverfi sitt. Samt ætla
margir erfðafræðingar, að stökkbreytingarnar séu undirrót allrar
framþróunar lífsins: benda á það, að margt geti gerzt á löngum
tíma, og ekki að vita, nema sumar breytingar, sem eru gagnslausar
eða til tjóns við óbreyttar aðstæður, gætu verið lífverunni til gagns,
ef skilyrði breyttust, enda eru þess dæmi:
Alltaf öðru ltvoru hefur orðið vart stökkbreytingar lijá smáfiðr-
ildum, sem veldur dökkum lit í stað ljóss, en fiðrildin hafa verið
betur sett með sinn upprunalega lit, þar til á síðustu árum, er svörtu
fiðrildin liafa náð allmikilli útbreiðslu kringum brezka iðnaðar-
bæi, þar sem þeim gengur betur að leynast í sótugu umhverfi en
ljósu afbrigðunum.
Ekki vilja allir líffræðingar fallast á, að liægt sé að skýra alla
þróun lífsins sem afleiðingu tilviljunarkenndra breytinga. Hinir
halda því fram, að jafnvægið, sem einkenni samband lífveru og um-
hverfis, hafi tæpast komizt á fyrir tilviljun eina. Sumir aðhyllast
þessir menn grundvallarskoðanir þær í erfðafræðum, sem hér hafa