Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1961, Blaðsíða 33

Náttúrufræðingurinn - 1961, Blaðsíða 33
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN 77 lengd og hafa í mörgu líkst krókódílum vorra tíma, enda forfeður þeirra og þar með skriðdýranna yfirleitt. Sum hafa verið skæð rándýr og allt annað en friðsamleg er þau þrömmuðu um í rökkur- heimum sínum — hinum þöglu frumskógum steinkolatímabilsins. Þegar liér var kornið sögu, höfðu nokkur skordýranna náð þeim inikla áfanga í þróun sinni, að geta flogið. Þess er áður getið, með hvaða hætti vængirnir tóku upphaflega að myndast. Nú voru þeir orðnir að öflugum líffærum, sem gerðu viðkomandi dýrum mögu- legt að svífa um að vild. Þetta var stórkostlegur sigur í framvindu lífsins og mikil tíðindi máttu það teljast, þegar fyrstu flugdýr lieims- ins hófu sig á loft. Á steinkolatímabilinu voru sum þessara fljúgandi skordýra orð- in stórvaxin í rneira lagi. Þá svifu um loftið drekaflugur, sem höfðu 70 cm vænghaf og voru þar með stærstu skordýr, sem nokkurn tíma hafa borist um á vængjum eða yfirleitt verið til. Þegar steinkolatímabilið hafði staðið með miklum blóma öld fram af öld, eða um 80 milljónir ára, hófust enn tímar mikilla umbrota á yfirborði jarðar, sem höfðu örlagaríkar afleiðingar fyrir gróður og dýralíf. í upphafi permtímans risu miklir fjallgarðar víða um heim. Fenjaflákarnir lyftust og vötn streymdu til sjávar í stríð- um straumum. Við það þornaði sá voti jarðvegur, sem var hinum bohnjúku trjám lífsnauðsynlegur til viðhalds og þroska. Og þar með voru örlög þeirra ráðin. Þau hnigu til foldar livert af öðru og grófust undir farg nýrra jarðlaga, þar sem þau, ásamt gróðurleifum alls steinkolatímabilsins, urðu um síðir að steinkolum. Þetta mikla umrót hafði skiljanlega í för með sér stórvægilegar breytingar á lífskjörum þeirra dýra, sem gert höfðu frumskógana að dvalarkynnum sínum. Þau urðu nú að taka upp nýja lifnaðar- liætti til þess að bjarga sér frá yfirvofandi tortímingu. Blómatími þeirra var liðinn. Og senn urðu frumfroskarnir stóru að víkja að fullu fyrir niðjum sínum, skriðdýrunum. Hér verða þáttaskil í sögu lífsins. Upphafstímar þess eru óralangt að baki og fornöld jarðar, sem náði yfir 300 milljónir ára, hefur um það bil runnið sitt skeið á enda. Trjárisar steinkolatímans eru fallnir og nýjar tegundir teknar við. En sköpunarhæfni náttúr- unnar er þó hin sama og enn átti lífið eftir að sækja fram til sigurs. Brátt hófst nýtt stórveldi dýra til valda, meira og voldugra en þau,
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.