Náttúrufræðingurinn - 2006, Blaðsíða 15

Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
2. tafla. Berghlaup á sögulegum tíma - Historical rock slides in Iceland.
Nafn - Name Aldur- Heimild -
Age Ref.
Sjávarhólar á Kjalarnesi 6000-9000 2950
Hraun á Nesdal, Ingjaldssandi ? 13, 20
Hofsstaðaurð í Skagafirði 1644 4,13
Ófriðarstaðir í Skagafirði 1949 4,13
Hesthraun í Þorvaldsdal 17. öld 13
Hrafnagilshraun - Kúgilshraun, Þorvaldsdal ? 13
Þverárhraun í Öxnadal ? 13
Hlaup ofan Hléskóga í Grýtubakkahreppi ? 14
Hallbjarnarstaðatindur, Skriðdal 10. öld 21
Biskupshlaup á Fagradal Miðaldir 13
Jarðrask í Nesfjalli við Norðfjörð 20. öld 22
Hlaup úr Lómagnúpi júlí 1789 23
Hlaup úr Fossnúpi á Síðu 26/2 1961 13
Fit undir Eyjafjöllum góa 1790 24
Steinholtshlaup 15/1 1961 6
Hrun í Þjórsárdal ? 14
myndi þýða að 1 eða 2 þeirra ættu
að hafa náð til sjávar. Svo er þó
ekki, ekkert af hlaupunum féll í sjó.
Niðurstaða þessara pælinga er sú
að flóðbylgjur af völdum berg-
hlaupa sem eru nægilega miklar til
að valda tjóni geti vissulega átt sér
stað við ísland. Mest er hættan þar
sem brött fjöll rísa upp af fjarðar-
strönd. Þessi hætta er þó lítil og lík-
urnar á slíkum atburðum eru að
þeir geti orðið einu sinni til tvisvar
á hverju árþúsundi.
SUMMARY
Tsunamis caused by rock slides in
Iceland
Tsunamis caused by rock slides have not
been reported in Iceland in historical
times but several rock slides might have
induced tsunamis during the Holocene
and late glacial times. In my data bank
around 320 rock slides are documented,
10% of them might have reached the
shore affecting the sea (Table 1). In
Iceland 15 historical rock slides are
known (Table 2). Statistically, the same
ratio should have reached the sea, i.e. 1 or
2. In fact, none of them did. However, it
is concluded that tsunamis caused by
rock slides can certainly happen round
tiie coasts of Iceland, the highest proba-
bility being below steep mountain slopes
in narrow fjords. The risk of a hazardous
event of this kind is low, one to two per
millennium.
HEIMILDIR
1. Hættur úr hafdjúpunum. Morgunblaðið 27.1. 2005.
2. Morgunblaðið 20.9. 2005.
3. Þorleifur Einarsson 1968. Jarðfræði. Saga bergs og lands. Mál og
Menning, Reykjavík.
4. Ólafur Jónsson 1957. Skriðuföll og snjóflóð I. Bókaútgáfan Norðri,
Akureyri. 586 bls.
5. L.M. Larsen, T. Dahl-Jensen & S.A.S. Pedersen 2002. Fjeldskred ved
Paatuut - Flodbolge i Disko Bugten. Geology. Nyt fra GEUS 3/02.
6. Guðmundur Kjartansson 1968. Steinholtshlaupið 15. janúar 1967.
Náttúrufræðingurinn 37,120-169.
7. Ámi Hjartarson 2004. Skriður og skriðuhætta við Kerhóla á Kjalar-
nesi. ISOR-04103, 9 bls.
8. Kjartan Thors & Guðrún Helgadóttir 1991. Evidence from South West
Iceland of low sea level in early Flandrian times. í: Maizels, J.K. and
Caseldine, C. (ritstj.), Environmental Changes in Iceland: Past and
present. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, 93-104.
9. Ólfusvatnsannáll. Annálar 1400-1800 IV. Hið íslenzka bókmennta-
félag, Reykjavík. Bls. 350-388.
10. Eggert Ólafsson [1943]. Ferðabók Eggerts Ólafssonar og Bjama Páls-
sonar um ferðir þeirra á íslandi 1752-1757II. bindi. Reykjavík. 317 bls.
11. Halldór G. Pétursson 2006. Munnlegar upplýsingar.
12. Vala Björt Harðardóttir 2004. Jarðfræðikort af Dalsmynni við Eyja-
fíörð. BSc-ritgerð við HÍ,. 25 bls. + kort.
13. Ólafur Jónsson 1976. Berghlaup. Ræktunarfélag Norðurlands, Akur-
eyri. 623 bls.
14. Ámi Hjartarson, óbirt gögn.
15. Jón Reynir Sigurvinsson 1982. Kvarter mótun útnessins milli Dýra-
fjarðar og Önundarfjarðar. 4. árs ritgerð við HÍ. 87 bls.
16. Árni Hjartarson, Freysteinn Sigurðsson & Þórólfur H. Hafstað 1981.
Vatnabúskapur Austurlands III. OS81006/VOD04, Orkustofnun,
Reykjavík. 198 bls.
17. Hjörleifur Guttormsson 2005. Austfirðir frá Reyðarfirði til Seyðis-
fjarðar. Ferðafélag íslands árbók 2005. 1-296
18. Hjörleifur Guttormsson 2002. Austfirðir frá Álftafirði til Fáskrúðs-
fjarðar. Ferðafélag íslands árbók 2002. 1-335.
19. Þorsteinn Sæmundsson, Halldór G. Pétursson, Höskuldur Búi Jónsson
og Helgi Páll Jónsson 2005. Kortlagning á sigi á Siglufjarðarvegi um
Almenninga. Náttúrustofa Norðurlands vestra, Sauðárkróki. 45
bls. + kort.
20. Sýslu- og sóknarlýsingar Bókmenntafélagsins - Múlaþingaprestakall,
1840.
21. Árni Hjartarson 1990. Þá hljóp ofan fjallið allt. Náttúrufræðingurinn
60. 81-91.
22. Ámi Hjartarson 1995. Jarðrask í Nesfjalli við Norðfjörð. í afmælisriti
Jóns Jónssonar Eyjar í eldhafi. Ritstj.: Björn Hróarsson, Dagur Jónsson
og Sigurður Sveinn Jónsson. Bls. 49-52.
23. Haukur Jóhannesson 1984. Skalf þá og nötraði bærinn. Náttúrufræð-
ingurinn 53.1-4.
24. Viðauki við Espihólsannál. Annálar 1400-1800, V. Bls. 232.
UM HÖFUND
Árni Hjartarson (f. 1949) lauk B.Sc.-prófi í
jarðfræði frá Háskóla íslands 1974 og M.Sc.-
prófi í vatnajarðfræði frá sama skóla 1994.
Hann hefur starfað sem sérfræðingur hjá
Orkustofnun og m.a. fengist við vatna-
farsrannsóknir og kortlagningu. Hann starfar
nú sem sérfræðingur hjá íslenskum orku-
rannsóknum.
PÓSTFANG HÖFUNDAR/AUTHOR'S ADDRESS
Ámi Hjartarson
ah@isor.is
íslenskar orkurannsóknir/Iceland Geosurvey
Grensásvegi 9
IS-108 Reykjavík
15