Náttúrufræðingurinn - 2000, Síða 10

að breytast mikið næstu árin nema breyt-
ingar verði á fæðuframboði, skipulegar
veiðar hefjist á ný eða sjúkdómar taki að
herja á stofninn.
Fæðuval
Fæðuval var breytilegt milli svæða í frið-
landinu (2. tafla). Sláandi er t.d. að svartfugl
og rita eru miklu algengari á grenjum í
Sléttuhreppi en í Grunnavíkurhreppi. Jökul-
fjarðamegin í Grunnavíkurhreppi er fýll yfir
90% leifa en þar fannst hins vegar ekki einn
einasti svartfugl eða rita. Kíkvaðratpróf á
svartfugli, fýl, ritu og öðrum fæðuleifum
sýnir mjög marktækan mun milli svæðanna
þriggja (x2 = 96,593; d.f. = 6; p < 0,0001).
Þetta er vitaskuld í fullu samræmi við þá
staðreynd að raunveruleg fuglabjörg finnast
aðeins í Sléttuhreppi. Fýll verpir mun víðar í
klettum og mun meira rekur af fugli, þ.á m.
svartfugli, á Ströndum en í Jökulfjörðum.
Dreifing fuglabjarga og aðgangur refa að
sjóreknum fugli útskýrir væntanlega hinn
mikla mun á þéttleika grenja í ábúð innan
friðlandsins.
1 þessu sambandi er þó rétt að benda á að
fæðuleifar á grenjum gefa ekki fullkomlega
rétta mynd af fæðuvali refa, þar sem leifar
stærri fugla sjást mun lengur við grenin en
leifar smærri fugla, t.d. spörfugla, eða músa
(Hólmfríður Sigþórsdóttir o.fl. 1999). Þá
koma hinir ýmsu hryggleysingjar sem refir
éta í fjöru ekki fram með þessari aðferð við
mat á fæðuvali. Undantekning er eitt
greni í Grunnavíkurhreppi, Jökulfjarða-
megin, þar sem augljóst var að skeldýr
(samlokur) höfðu verið tínd í fjörunni
og flutt heim á grenið.
þrálátar sögusagnir ganga um slíkar veiðar
þótt erfitt kunni að reynast að staðfesta þær.
Vart varð við geldlæður á 2 grenjum en auk
þeirra sáust 5 dýr sem líklega voru ekki
tengd grenjum og ekki var tekið tillit til við
gerð 1. töflu.
Ekki var gerð sérstök tilraun til þess að meta
heildarfjölda yrðlinga á grenjum. Alls sást
131 yrðlingur, þar af fjórir dauðir og einn
dauðvona, á 34 grenjum en á hinum 5
grenjunum sem töldust vera í ábúð ýmist
heyrðist til yrðlinga eða ummerki sáust eítir þá.
Við skilgreinum yrðlingadauða sem vanhöld
fyrir ágústlok þar sem það hefur sýnt sig að
yrðlingar taka að yfirgefa óðul foreldranna í
september (Páll Hersteinsson 1999). Meðal-
fjöldi yrðlinga sem skyttur á Vestfjarðakjálka
ná á grenjum í júlí, þegar þeir eru vissir um að
allir yrðlingamir hafi náðst á greninu, er 3,91 ±
1,65 (N=78). Varlega áætlað lifa því að jaíhaði 4
yrðlingar til ágústloka á hverju greni. Saman-
lagður íjöldi yrðlinga í friðlandinu síðsumars
er samkvæmt þessu á bilinu 172-192. Öryggis-
mörk ná vissulega út fyrir þessar tölur en þau
eru óþekkt.
Ef við höldum okkur við þessar tölur er
fjöldi grendýra og yrðlinga í ágústlok á
bilinu 258 til 288. Þar að auki er óþekktur
fjöldi gelddýra á svæðinu.
Vanhöld
Líftöflugreining á heildarvanhöldum refa á
Vestfjarðakjálka, sem fæddust á árunum
2. tafla. Fœðuleifar við greni í Hornstrandafrið-
landi sumarið 1999. - Food remains found at dens
in the Hornstrandir Nature Reserve in summer
1999.
StOFNSTÆRÐ í FRLÐLANDINU
Sé gert ráð fyrir að báðir foreldrar hafi verið á lífi á öllum grenjum í ábúð í friðlandinu, voru grendýr alls 86-96 á svæðinu. Svæði Area Fjöldi grenja No.of dens Fjöldi hræja og eggja No.of food items
Engin leið er að gera sér grein fyrir fjölda hlaupadýra en höfundar eru Sléttuhreppur 23 335
sammála um að minna hafi sést af refum utan grenja en búist var við. Hugsan- Grunnavíkurhreppur, Strandamegin 10 120
lega stafar það að einhverju leyti af ólöglegum refaveiðum í friðlandinu en Grunnavíkurhreppur, Jökulfjarðamegin 5 29
136