Náttúrufræðingurinn - 2000, Side 45

1853) sjálfur tilraunir til að
framkalla líf úr dauðu efni. Hann
sagði fyrst frá þessu opinberlega
í fyrirlestri árið 1883 og útilokaði
þá ekki að slíkt mætti takast.
Þessar tilgátur og tilraunir Paste-
urs tengdust rannsóknum hans á
handhverfum lífrænum efnasam-
böndum. Slfk efni fyrirfinnast í
tveimur myndum sem hafa sömu
efnaformúlu en eru spegilmynd
hvor af annarri. Pasteur hafði
hafið rannsóknarferil sinn á því
að rannsaka eitt þessara efna,
vínsýru, og hann trúði því að slík
efni væru einkennandi fyrir líf-
heiminn. Þau mynduðust aðeins í
lífverum. Ef hægt væri að ná valdi
á þeim kröftum sem móta slíka
ósamhverfu, væri ef til vill hægt
að skapa líf. Pasteur útilokaði með
öðrum orðum ekki að vísinda-
menn gætu skapað líf þótt náttúr-
unni væri það um megn (Farley
1978,Geison 1995).
3. mynd. Charles Darwin (1809-1882). (History of Ge-
■ SJÁLFKVIKNUN netics> H- Stubbe).
í UPPHAFI
Enda þótt kenningar um sjálfkrafa kviknun
lífs ættu sér ekki viðreisnar von í Frakklandi
eftir að Pasteur hafði verið úrskurðaður
sigur í deilunni við Pouchet, voru dagar
þeirra ekki taldir. Bæði í Þýskalandi og í Bret-
landi nutu þær mikillar hylli á sjöunda
áratugnum og fram á þann áttunda. Niður-
stöður Pasteurs höfðu í raun ekki ýkja mikil
áhrif á skoðanir vísindamanna utan Frakk-
lands. Pasteur sneri sér að rannsóknum á
smitsjúkdómum og vömum gegn þeim, sem
hann vann að til dauðadags árið 1895.
Það var einkum tvennt sem varð til þess
að beina sjónum margra breskra og þýskra
vísindamanna að kenningum um sjálfkvikn-
un lífs, þróunarkenning Darwins (3. mynd)
og ríkjandi hugmyndir um frymi (proto-
plasma) sem grunnefni hins lifandi. Höfuðrit
Charles Darwins, Uppruni tegundanna, kom
út árið 1859. Kenning Darwins um þróun
tegundanna stig af stigi fyrir náttúruval
hlaut að vekja spurningar um tilurð fyrstu
lífverajarðarinnar. Hverjarhöfðu þær verið
og hvernig höfðu þær myndast? Þessar
spurningar voru mikið ræddar í Frakklandi.
Mörgum þótti þróunarkenning Darwins fela
í sér að líf jarðar hefði upprunalega kviknað
úr lífvana efnum og það gátu fæstir sætt sig
við. Af dæmigerðri varkámi og hyggindum
leiddi Darwin sjálfur hjá sér að svara þessum
spurningum en gaf í skyn í lok Uppruna
tegundanna að Skapari hefði komið við
sögu þegar hið fyrsta líf kviknaði. í bréfi til
vinar síns, grasafræðingsins Joseph Hook-
ers, árið 1863 sagði hann hins vegar að hann
tryði ekki á slíkt og hefði aðeins átt við að
uppruni hinnar fyrstu lífveru væri ráðgáta
(Farley 1977). Það mun heldur ekki hafa
verið Darwin neitt kappsmál að blanda
Skapara í málið því hann, sem á námsárum
171