Náttúrufræðingurinn - 2000, Blaðsíða 48

fyrir að örverur kæmu fram í
honum. Tyndall var hins vegar á
sama máli og Pasteur og líkt og
Pasteur var hann mjög snjall
tilraunamaður. Pasteur (6. mynd)
blandaði sér einnig í þessa deilu.
Það sem réð úrslitum var þó upp-
götvun á hitaþolnum gróum
bakteríunnar Bacillus subtilis.
Ferdinand Cohn lýsti gróunum
árið 1875. Gróin þola langvarandi
suðu við 100°C en drepast ef þau
eru hituð undir þrýstingi við
120°C. Loksins hafði fengist
viðhlítandi skýring á „afbrigði-
legum“ niðurstöðum þeirra
Pouchets og Bastians, því líklegt
er að slík gró hafi verið í
tilraunaseyðum þeirra (Farley
1977, Strick 1995). Þeir höfðu,
þegar öllu var á botninn hvolft,
ekki haft jafnrangt fyrir sér og þeir
Pasteur og Tyndall vildu vera
láta. Tilraunaniðurstöður þeirra
urðu ekki lengur rengdar, en það
þurfti ekki sjálfkviknun heldur
aðeins hitaþolin bakteríugró til að
skýra þær. Lokagrein Tyndalls
um málið birtist árið 1878 og eftir
það varð hljótt um sjálfkviknun. Arið 1876
hafði efnafræðingurinn John Buchanan
komist að þeirri niðurstöðu að slímveran
Bathybius haeckelii væri ekki annað en
ólífrænt efni, kalsíumsúlfat (Farley 1977,
Welch 1995). Huxley sætti sig við það.
■ NÝ VIÐHORF, NÝR
VANDI
Þekking á byggingu og starfsemi lifandi
frumna jókst nú hröðum skrefum og fram
komu æ sterkari fræðileg rök fyrir því að allar
frumur hlytu að vera af frumum komnar. Bilið
milli hins lifandi og lífvana reyndist breiðara
en flestir höfðu ætlað. Jafnframt varð spurn-
ingin um upphaf lífs ájörðinni áleitnari. An
efa veltu margir vísindamenn henni fyrir sér
en athyglisverðar tilgátur komu varla fram
fyrr en á þriðja áratug 20. aldar. Rússinn
Alexander Oparin og Englendingurinn
J.B.S. Haldane skrifuðu þá greinar þar sem
athygli var vakin á því að á frumjörð hljóti
skilyrði til lífmyndunar að hafa verið allt
önnur en nú (Oparin 1924, Haldane 1929).
Andrúmsloftið hafi verið súrefnissnautt og
mjög afoxandi. Lífrænar sameindir hafi
myndast, m.a. fyrir orku eldinga og
geislunar. Þær hafi safnast fyrir í hafinu og
verið hinn ákjósanlegasti efniviður í lífverur.
Fátt var þó um skýringar á því hvernig líf
hafi getað myndast úr þessari „súpu“.
Tilgátur í þessa veru fengu óvæntan
stuðning af tilraunum sem Bandaríkja-
maðurinn Stanley Miller gerði árið 1953.
Miller sýndi fram á það að ýmis lífræn
efnasambönd myndast þegar rafstraumi er
hleypt í gegnum blöndu af metani, ammóní-
aki, vatnsgufu og vetni, en þetta eru þær
lofttegundir sem menn töldu þá líklegt að
hefðu verið ríkjandi í andrúmslofti frum-
174