Náttúrufræðingurinn - 1997, Blaðsíða 90

Tegundavalið er miðað við að gefa eins
konar þverskurð af stórsveppaflóru lands-
ins. Þar er um að ræða algengar og nokkuð
áberandi tegundir, sérstaklega matsveppi
og eitraða sveppi. Þó eru aðeins um 15
tegundir í bókinni taldar góðir matsveppir
og um 5 tegundir eitraðar. Hinir 2/3
sveppanna í bókinni hafa ekkert slíkt gildi.
Næstum allar sveppategundir í bókinni
fínnast einnig hér á landi, svo raunar getum
við haft töluvert gagn af þessari grænlensku
sveppabók. Nokkrar tegundir í bókinni hafa
enn ekki fengið endanleg vísindaleg nöfn.
I fremri hluta bókarinnar eru nokkrir
inngangskaflar til kynningar á stórsveppum
og lifnaðarháttum þeirra, vaxtarstöðum,
útbreiðslu, matsveppum, eitursveppum
o.fl., eins og títt er í sveppabókum fyrir
almenning. Að lokum er svo stutt yfirlit um
ýmsar tegundir sem ekki er lýst í bókinni,
raðað eftir gróðurlendum. Bókin er 112 bls. í
meðalstóru broti, heft í glanskápu og er
vönduð í alla staði.
Sem útlendingur sakna ég þess að ekki er
kort af Grænlandi í bókinni, þar sem gjarnan
hefði mátt merkja inn loftslagsbeltin, helstu
söfnunarstaði sveppanna o.fl. Þá hefðu
nánari upplýsingar um sveppamyndirnar,
t.d. hvar þær eru teknar og á hvaða tíma,
gefið bókinn aukið fræðilegt gildi.
Þá hefði verið gaman að fregna eitthvað af
viðhorfi innfæddra Grænlendinga til sveppa
og sveppaneyslu og hafa grænlensk
tegundanöfn þar sem þau eru til. Að því
hlýtur að koma að ritað verði um sveppa-
fræði og aðrar vísindagreinar á grænlenska
tungu, þó að danskan sé enn hið opinbera
mál sem allir skilja, sbr. færeysku sveppa-
bókina hér á eftir.
Fgroyskir Soppar
Jens H. Petersen, Erik Rald og
Jan Vesterholt.
Týðing: Jóhannes Jóhansen.
Fproya Skúlabókagrunnur og Fproya
Náttúrugripasavn. Tórshavn, 1994.
Þetta litla og snotra sveppakver samsvarar
að ýmsu leyti grænlensku sveppabókinni
sem fyrr var getið og hefur á sama hátt
sprottið upp úr samstarfi færeyska grasa-
fræðingsins Jóhannesar Jóhansen, sem er
forstöðumaður Náttúrugripasafns Færeyja í
Þórshöfn, við nokkra danska sveppa-
fræðinga sem rannsökuðu sveppallóru
landsins árin 1988, 1989 og 1992 að frum-
kvæði safnsins.
Rannsóknir þeirra Dananna leiddu í ljós
fjölda tegunda sem ekki voru áður þekktar
frá Færeyjum en mikill hluti þeirra hefur flust
til eyjanna með erlendum trjám sem þar hefur
verið plantað, m.a. hafa nokkrar legundir
komið með beykitegund sem flutl var
þangað alla leið frá Eldlandi í S-Ameríku.
Samkvæmt þessari bók hafa um 200
sveppategundir fundist í skógræktarreitum
á eyjunum.
Bókin inniheldur lýsingar og ljósmyndir í
litum af 64 færeyskum stórsveppum en
öfugt við grænlensku sveppabókina eru lit-
myndir á heilum síðum en tegundalýsing
o.fl. á sömu opnu á móti, enda er bókin
löguð eftirþví (13 sm á hæð og 17 sm breið).
Myndirnar eru yfirleitt góðar og vel prent-
aðar, allar teknar á vaxtarstöðum úti í náttúr-
unni. Danirnir hafa lagt til myndirnar í sam-
einingu og eru þær ekki höfundamerktar og
engin skrá yfír þær í bókinni. Þeir hafa einnig
skrifað tegundalýsingarnar sem Jóhannes
þýddi síðan á færeysku. Getur hann þess í
formála að þetta sé það fyrsta sem ritað er
fræðilega um sveppi á þeirri tungu og þurfti
því að búa til fjölda nýyrða til að lýsa þeim,
svo og færeysk nöfn á næstum allar tegund-
irnar í bókinni. Hér er því um algert braut-
ryðjendastarf að ræða.
Gaman er að bera saman íslensk og fær-
eysk íðorð. Ekkert gamalt heildarheiti var til
yfir sveppi á færeysku, nema hundalcmd
(hundahland), en nokkuð er síðan menn
fóru að kalla þá soppa sem er gamalt norrænt
orð (soppur) yfir bolta eða knetti og sama
heiti er tíðast notað um sveppi í norsku.
(Islenska heitið sveppur og danska svamp
eru af sama stofni.)
152