Náttúrufræðingurinn - 1997, Blaðsíða 49

ingartímabili. Kynþroskastig 6 eru fiskar
með rennandi hrogn og svil. Kynþroskastig
7 eru fiskar sem hafa hrygnt og kynþroski 7/
2-7/6 er endurtekning á fyrra mati nema að
merki eru um að fiskurinn hafi hrygnt áður.
Endurbætur á kynþroskagreiningu Dahls
felast í því að fiskur er ekki metinn á
kynþroskastigi 3, þó að lengd kynkirtla sé
komin yfir helming búkhols, ef annar þroski
þeirra er það lítill að engar líkur væru til þess
að viðkomandi einstaklingur gæti náð
kynþroska að hausti. Magafylling var metin
með sjónmati og skipt í stig frá 0 fyrir tóman
maga í 5 fyrir úttroðinn maga. Fæða var
greind til fæðuflokka og í flestum tilfellum til
tegunda og var hundraðshluti fæðugerða
metin með sjónmati.
ÚRVINNSLA GAGNA
Hlutfallslegt rúmmál hverrar fæðugerðar var
metið sem: summa (rúmmálshlutdeildar
fæðugerðar x magafylling) / summu
magafyllinga (Ingi Rúnar Jónsson og Guðni
Guðbergsson 1995).
Lengd við 50% kynþroska var metin, en
það er sú lengd sem helmingur fiska hefur
náð kynþroska við.
Sambandi lengdar og þyngdar hjá fiskum
er lýst með jöfnunni:
Þ = aLh (l.jafna)
Með því að umbreyta jöfnunni lógaritmískt
fæst línulegt samband lengdar og þyngdar:
log Þ = log a + b log L. (2. jafna)
Þ er þyngd (g), L er lengd (cm), a er skurð-
punktur við y-ás og b er hallatala línunnar
(LeCren 1951).
í fiskstofnum þar sem b=3 er vöxturinn
„isometrískur“ og hlutföll líkamshluta óháð
lengd fisksins. Ef b^3 er vöxturinn
„allómetrískur" og hlutföll líkamshluta
breytast með vaxandi lengd fiskanna.
Hlutfallið milli lengdar og þyngdar lýsir
holdafari fisksins. Fyrir laxfiska er Fultons-
holdastuðull (K) mikið notaður (Bagenal og
Tesch 1978):
K = 100Þ xV (3. jafna)
Fiskur er feitari eftir því sem holdastuðull
hækkar en að sama skapi horaðri eftir því
sem holdastuðull lækkar.
Ef b^3 breytist K með lengd fiska. Þá er
hægt að reikna út Kh|m = hlutfallslegur
holdastuðull þar sem settar eru saman
jöfnur (1) og (3) sem gefur:
Khlui =100 aL,h-3) (4. jafna)
Með þessari aðferð er tekið tillit til
breytingar á sambandi lengdar og þyngdar
við mismunandi stærð fiska og auðveldar
einnig myndrænan samanburð á holdafari
milli tímabila og hópa (Jensen 1977, Fjeld
1985).
Reiknað er með að breytingar á lengd
bleikju með aukinni þyngd, innan stofns,
séu þær sömu milli ára. Því er hallatala
lengdar-þyngdarsambandsins notuð beint
sem mat á breytingu holdafars stofns, eða
hluta hans milli ára, þó á því verði að hafa
ákveðna fyrirvara en atburðir eins og kyn-
þroski geta haft áhrif á lengdar-þyngdar-
samband, en ekki var greint þar á milli við
þessa útreikninga.
NIÐURSTÖÐUR
AFLIÁ SÓKNAREININGU
Þegar rannsóknir þessar hófust 1988 var afli
í lögn (fjöldi fiska í net eftir nótt) frá 14,9 til
32,6 (2. tafla) í grynnri vötnunum fjórum,
Mjóavatni, A-Friðmundarvatni, V-Frið-
mundarvatni en 3,9 í Þrístiklu sem er dýpra
vatn. Meðalþyngd einstaklinga var mikil
svo og afli í lögn í kílógrömmum talið. Á
árunum 1988-1990 verður veruleg minnkun í
afla á sóknareiningu. Kemur það fyrst fram í
A-Friðmundarvatni en ári síðar í V-Frið-
mundarvatni og Mjóavatni. Minnstur varð
aflinn 1991-1992 en fór síðan vaxandi (3.
mynd).
Árið 1988 var meira um vænni bleikju en
varð næstu ár á eftir (4. mynd A og B). Tölu-
verður hluti aflans var þá yfir 30 cm að stærð
en hlutfall þess fisks fór minnkandi næstu ár
á eftir.
MEÐALLENGD ALDURSHÓPA
OG HOLDAFAR
í öllum vötnunum fjórum var meðallengd í
einstökum aldurshópum mjög svipuð 1988.
Þó var bleikja á aldrinum 6-8 ára í A-
Friðmundarvatni lítillega stærri en í hinum
111