Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1998, Síða 9

Náttúrufræðingurinn - 1998, Síða 9
ÁGÚST H. BJARNASON Skarlatsdiskur I Skaftafellsþingi Asksveppurinn Aleuria aurantia (Fr.) Fuckel óx á Stjórnarsandi1 Hinn 6. september 1997 var höjundur að huga að gróðri í sandhólum á Stjómarsandi í Vestur-Skaftafellssýslu, innan girðingar Landgræðslu ríkisins. A einum stað eru hólarnir þéttgrónir stórvaxinni klóelftingu (Equisetum arvense L.) nœr eingöngu en þó ásamt reytingi af hundasúru (Rumex acetosella L.) á stöku stað. Þar sást glitta í fjórar rauðar flögur sem til að sjá líktust einna helst plastskífum, en ýmsu rusli hefur verið komið fyrir þarna í sandinum. Við nánari athugun reyndist hér vera asksveppurinn Aleuria aurantia (Fr.) Fuckel (samnefni: Peziza aurantia Pers. ex Fr.), eða skarlatsdiskur eins og Helgi Hallgrímsson nefnir hann. Sveppurinn heyrir undir skálsveppabálk (Pezizales) og er nú talinn til eyrasveppsœttar (Otideaceae). Skarlatsdiskur er mjög áberandi tegund, því að askhirslurnar, eða aldinin eins og suinir nefna þær, --------- em bæði stórvaxnar og rauðlitar. Stærsta eintakið var 18 cm að þvermáli. Askhirslurnar eru með öllu staflausar, svo að þær sitja í berum sandinum, og eru disklaga til skálarlaga með lítið eitt sveigða og beygða jaðra. Eins og áður sagði eru þær rauðar, eða nánar tiltekið skarlatsrauðar, þ.e.a.s. með rauðgulum blæ. Sveppurinn er bragðlaus. Askarnir, sem mynda askbeðinn ásamt stoðíinum, eru rétt innan við 200 p.m á lengd og 10-12 pm á breidd. Þeir eru með loki á Ágúst H. Bjamason (f. 1945) lauk fil.kand.-prófr í líffræði og jarðfræði við háskólann í Uppsölum í Svíþjóð 1969 og doktorsprófi í grasaffæði (vist- fræði) við sama skóla (Vaxtbiologiska Institutionen) 1991. Ágúst stundar á eigin vegurn athuganir í grasa- fræði, einkum á gróðurfélögum og mosum. enda (operculate). Stoðímurnar eru mun mjórri, eða 3-6 pm, og flestar kylfulaga í toppinn. í hverjum aski eru átta oddbaugótt gró eða eins og sporaskja að lögun. Gróin eru 13,5-16 pm á lengd og 7-9 pm á breidd. Fullþroska eru þau alsett netmunstri og því til að sjá vörtótt á jöðrum. Til beggja enda standa út örlitlir nabbar, rúmir 1 pm á lengd. Tveir fitudropar eru mjög greinilegir í hverju grói. Útlag askhirslunnar er móskulega grá- brúnt að lit. Það skiptist í tvö lög; innra lagið er að mestu leyti úr sívölum þráðum (ímum), sem fléttast saman, en ytra lagið er jafnt úr stórum hnöttóttum og hyrndum frumum, 'Stjórnarsandur er sléttlendi fyrir austan Kirkju- bæjarklaustur. Skaftá var veitt yfir sandinn og hann girtur 1977 með það í huga að rækta þar graslendi. Náttúrufræðingurinn 68 (2), bls. 87-90, 1998. 87

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.